بانکداری و تامین مالی اسلامی از زمانی که به بخشی جدایی ناپذیر از سیستم مالی جهانی تبدیل شد، در اروپا نیز جایگاه ویژه ای یافت.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، مجله نیوایسترن اوت لوک در گزارشی نوشت: رشد ناگهانی جمعیت مسلمانان در کشورهای عضو اتحادیه اروپا به رشد نفوذ جوامع مسلمانان مهاجر در بخش اقتصادی و سیاسی کشورهای اروپایی منتهی شده است . درصد مسلمانان در جمعیت کشورهای اروپایی به طور مداوم در حال رشد است به گونه ای که از حدود 4 درصد در سال 1990 به بیش از 7 درصد از کل جمعیت در سال 2014 افزایش داشته است. به گزارش مرکز تحقیقات «پیو»، این رقم تا سال 2030 از 8 درصد جمعیت اتحادیه اروپا فراتر خواهد رفت .
با این حال اغراق نخواهد بود اگر که بگوییم مسلمانان هیچ گاه چنین نقشی را که امروز در بخش های مالی اقتصاد اتحادیه اروپا دارند، نداشته اند. شیوه های تامین مالی اسلامی از زمانی که به بخشی جدایی ناپذیر از سیستم مالی جهانی تبدیل شدند، سزاوار توجه ویژه ای هستند. این پدیده که بر اساس ارزش های سنتی اسلام است، در نیمه دوم قرن 20 و پس از فروپاشی نظام استعماری ظهور کرد. شیوه های تامین مالی اسلامی در حال ارائه جایگزینی برای ارزش های لیبرال سرمایه داری و اصول برنامه ریزی سوسیالیستی هستند. سهم خدمات مالی اسلامی هنوز هم حدود 15 درصد از بازار، حتی در جهان اسلام است . و در حجم جهانی دارایی های بخش مالی آن به حدود دو درصد می رسد اما با گذر زمان این رقم به سرعت افزایش می یابد.
کشورهای عضو اتحادیه اروپا تنها شاهد مرحله اولیه فعال سازی بانک ها و بودجه های اسلامی هستند، که در طول بحران مالی جهانی از طریق تنوع خطرات مالی و در حالی که منابع جدید سرمایه گذاری را جذب می کردند، ثبات خود را حفظ کردند؛ و در نتیجه خود را به یک بازار سودآور برای نهادهای مالی اروپا تبدیل کردند. بانک های اسلامی با افزایش طیف وسیعی از فعالیت های مالی خود در کشورهای اروپایی، هم بر روی مشتریان مسلمان و هم غیر مسلمان حساب باز کردند؛ در حالی که سرمایه گذاری های خود را تنوع بخشیدند و ابزارهای مالی جدیدی در همکاری با ابزاری که توسط بانک های بیشتر سنتی استفاده می شد، به کار بردند.
اولین بانک اسلامی در اروپا در اواخر دهه 1970 در شهر «ژنو» سوئیس تاسیس شد. هلدینگ نظام بانکداری اسلامی بین المللی برای اولین بار در بازار به عنوان یک شرکت سهامی ظاهر شد. سپس در سال 1982، گروه سرمایه گذاری البرکه، اوراق بهادار «هارگریو» در انگلیس را خریداری کرد و با توجه به تقاضای بالا برای محصولات مالی اسلامی در این کشور، آن را به نخستین بانک اتحادیه اروپا تبدیل کرد که به یک بانک اسلامی تغییر یافت.
در 15 دسامبر 2014 دارایی های صندوق های اسلامی در اروپا به شرح زیر توزیع شد: 22.9 درصد در جزایر کیمن، 44.97 درصد در انگلیس، 20.4 درصد در لوکزامبورگ، 5.55 درصد در جزایر ویرجین، 4.92 درصد در ایرلند، 0.34 درصد در آلمان، 0.24 درصد در فرانسه است. مقدار کل دارایی های بانک های اسلامی در اروپا در پایان سال 2015 ، 14.4 میلیارد دلار بوده است. با این حال، سهم اروپا در کل دارایی های تحت کنترل بانک های اسلامی ناچیز باقی مانده است. در سال 2014 تخمین زده شد که این رقم تنها به 0.5 درصد از تمامی دارایی های تحت کنترل این بانک ها رسیده است. بر اساس گزارش موسوم به «رقابت بانکداری اسلامی جهانی» که توسط موسسه «ارنست و یانگ» در سال 2015-2014 منتشر شد، دارایی های اسلامی در حساب های بانک های تجاری در بازارهای بین المللی از 778 میلیارد دلار فراتر رفت و تعداد کل مشتریان آنها به 38 میلیون نفر رسید. بانک های بزرگ اروپایی که با بانکداری اسلامی هماهنگ هستند، عبارتند از بانک یو بی سی گوپ (سوئیس)، اچ اس بی سی و بانک سلطنتی اسکاتلند (بریتانیا)، موسسه اعتباری اگریکول و گروه بی ان پی پاریباس (فرانسه)، دویچه بانک (آلمان).
نخستین بانک اسلامی در انگلیس در سال 2004 افتتاح شد که به عنوان «بانک اسلامی انگلیس» شناخته می شد که در سال 2014 به بانک «الریان» تغییر نام داد. در ژوئیه 2015 نخستین بانک اسلامی آلمانی (بانک کی تی) با سرمایه 49.5 میلیون دلاری و با مشارکت موسسه مالی کویت و ترکیه (KTB) درهای خود را به روی مشتریان باز کرد . در فرانسه تنها بانک «چعبی» (Chaabi )، یک شرکت تابعه بانک مردمی مراکش خدمات مالی اسلامی در این کشور ارائه می کند. شرکت های مالی فرانسه با استفاده از تامین مالی اسلامی به طور فعال در پروژه های منطقه مغرب عربی سرمایه گذاری های می کند. با توجه به پیش بینی های رسمی، فرانسه می تواند تا سال 2020 حدود 120 میلیارد دلار سرمایه گذاری اسلامی در بخش تجاری و مالی خود جذب کند. سرمایه گذاران از حوزه خلیج فارس در حال حاضر در حال تاسیس یک بانک اسلامی در لوکزامبورگ تحت نام «یوریز بانک» هستند. قرار است این بانک شعب خود را در شهرهای «پاریس» فرانسه، «بروکسل» بلژیک، «آمستردام» هلند و «فرانکفورت» آلمان افتتاح کند.
تعداد کل صندوق های اسلامی در اروپا تا سال 2013 به 186 مورد رسید: 87 صندوق در ایرلند (با دارایی کل 4.8 میلیارد دلار)، 30 صندوق در انگلیس (با دارایی کل 1.3 میلیارد دلار)، 52 صندوق در لوکزامبورگ (با دارایی کل 800 میلیون دلار)، 7 صندوق در فرانسه (با دارایی کل 147.2 میلیون دلار) . با این حال تعجب آور نیست که بزرگترین مرکز مالی اسلامی در اروپا در شهر «لندن» واقع است، که در آنجا بیش از 10 صندوق سرمایه گذاری در بازار املاک و مستغلات همزمان با 13 بانکی که خدمات اسلامی ارائه می کنند و 6 مورد از آن، کاملا اسلامی است، فعال می باشند.
بانک های اسلامی اوراقی موسوم به «صوکوک» منتشر می کنند. علاوه بر این، تمایل روزافزونی به ادامه تحصیل در زمینه بانکداری اسلامی وجود دارد. در مجموع 109 موسسه آموزشی امکان تحصیل در این رشته را فراهم می کنند که 63 درصد آنها، در انگلیس هستند.
این فرآیند نشان می دهد که فرآیند توسعه بانکداری اسلامی در اروپا ادامه دارد. تمایل به محصولات مالی اسلامی به کندی اما به طور پیوسته رخ می دهد و زمینه را برای کشورهای غربی برای جذب سرمایه های بیشتر برای پروژه هایشان فراهم می آورد.
