با پذیرش آتش بس، نخست‌وزیر اسرائیل ممکن است برخی از حامیان قدرتمند خود را از دست بدهد، اما همچنان این توانایی را دارد که اتحادهای جدیدی شکل دهد و موقعیت سیاسی خود را حفظ کند.
به گزارش جماران، الجزیره نوشت: به نظر می‌رسد «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل، سرانجام کوتاه آمده است. پس از بیش از یک سال مخالفت با پایان جنگ در غزه، او اکنون در حال پیشبرد آتش‌بسی است که به گفته میانجی‌ها، جنگ را خاتمه خواهد داد. دولت «نتانیاهو» روز جمعه برای تصویب این توافق تشکیل جلسه داد.
بررسی توافق آتش‌بس: تبادل اسرا و خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی
این توافق شامل تبادل اسرا و زندانیان، خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی از غزه و پایان جنگ ویرانگری است که اسرائیل علیه این منطقه فلسطینی به راه انداخته است. اجرای توافق از روز یکشنبه آغاز خواهد شد و در همان زمان، انتقادها از نخست‌وزیر اسرائیل نیز شدت خواهد گرفت؛ چرا که او با مخالفت‌هایی جدی از درون دولت خود روبه‌رو است. مخالفانی که همان مواضعی را تکرار می‌کنند که «نتانیاهو» تا پیش از این بر آنها اصرار داشت: پایان جنگ تنها با نابودی حماس ممکن است.
مخالفت‌های داخلی: چالش‌های سیاسی در دولت نتانیاهو
«ایتامار بن‌گویر»، وزیر امنیت ملی جناح راست افراطی، که پیش‌تر با افتخار اعلام کرده بود در طول سال گذشته از قدرت خود برای جلوگیری از هرگونه توافق تبادل اسرا استفاده کرده است، توافق فعلی را فاجعه‌بار توصیف کرده و تأکید کرده است که در صورت اجرایی شدن آن، او و حزبش از دولت کناره‌گیری خواهند کرد. اما این برای سرنگونی دولت «نتانیاهو» کافی نخواهد بود. «بن‌گویر» برای این کار نیازمند حمایت «بزالل اسموتریچ»، وزیر دارایی و هم‌پیمان افراطی خود از حزب صهیونیسم مذهبی است. به نظر می‌رسد «اسموتریچ» تنها با مرحله نخست توافق موافق باشد، مرحله‌ای که شامل آزادی برخی از اسیران اسرائیلی است. با این حال، حزب صهیونیسم مذهبی اعلام کرده است که اعضای آن در صورت ادامه نیافتن جنگ در غزه – جنگی که تاکنون جان بیش از ۴۶,۷۰۰ فلسطینی را گرفته است – از دولت کناره‌گیری خواهند کرد.
نقش ترامپ در پایان جنگ
با وجود تهدیدهایی که متوجه حکومت اوست، «نتانیاهو» به نظر می‌رسد مصمم به پیشبرد برنامه خود است. آغاز آتش‌بس طبق برنامه، تنها یک روز پیش از مهلتی است که «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور منتخب ایالات متحده، تعیین کرده است. جناح راست افراطی اسرائیل، «ترامپ» را به‌عنوان یک جمهوری‌خواه حامی اسرائیل و رئیس‌جمهوری می‌بیند که قصد دارد سیاستمداران مرتبط با جنبش شهرک‌نشینی اسرائیل را وارد دولت خود کند. آنها او را فردی می‌دانند که در برابر تحقق رؤیای جنبش شهرک‌نشینی – ساخت شهرک‌های غیرقانونی در غزه و اخراج ساکنان آن – سکوت خواهد کرد. فعلاً به نظر می‌رسد چنین نیست و «ترامپ» تأکید کرده است که خواهان پایان جنگ پیش از آغاز ریاست‌جمهوری‌اش است. اگرچه در نگاه اول این موضوع ممکن است به ضرر «نتانیاهو» باشد، اما این تصور که دولت «ترامپ» او را مجبور به این اقدام کرده است، می‌تواند در کوتاه‌مدت از نظر سیاسی برای او مفید باشد و فضای بیشتری برای مانور در آینده در اختیارش قرار دهد.
آینده غزه و کرانه باختری
این موضوع ممکن است بیش از آنچه بسیاری تصور می‌کنند، جنبه‌ای معاملاتی داشته باشد. «میراو زونشاین»، کارشناس مسائل اسرائیل در گروه بین‌المللی بحران، تأکید کرد که تحت فشار قرار دادن طولانی‌ترین نخست‌وزیر اسرائیل، «بنیامین نتانیاهو»، به این سادگی نخواهد بود. او گفت: «با موافقت آتش بس در این لحظه، «نتانیاهو» احتمالاً آزادی عمل بیشتری برای اقدامات در کرانه باختری و تعیین آینده‌ای که برای غزه توافق می‌شود، به دست آورده است. این سیاست‌ها به ویژه به برنامه‌های جناح راست افراطی اسرائیل مرتبط است، که خواستار الحاق بخش‌هایی از اراضی اشغالی فلسطینی به اسرائیل هستند. این مناطق شامل شهرک‌های اسرائیلی هستند که بر اساس قوانین بین‌المللی غیرقانونی محسوب می‌شوند. او گفت: «همه می‌دانستند که در نهایت باید اسیران مبادله شوند. این همیشه واضح بود. برای بسیاری از افراد، این حتی یک مسئله امنیتی نیست. مسئله امنیتی برای بسیاری این است که چه کسی در غزه حکومت خواهد کرد.» او با اشاره به مرحله سوم توافق آتش‌بس افزود: « پذیرش آتش‌بس در این مقطع ممکن است به نتانیاهو فرصتی بدهد تا از انتقادهای بین‌المللی بکاهد و فضا را برای اجرای سیاست‌های داخلی و منطقه‌ای باز کند.»
دستاوردها و هزینه‌های سیاسی نتانیاهو
از زمان بازگشت به قدرت در اواخر سال ۲۰۲۲، «نتانیاهو» رابطه نزدیکی با اعضای جناح راست افراطی دولت خود برقرار کرده است. این «بن‌گویر» و «اسموتریچ» بودند که در زمانی از او حمایت کردند که دیگر جناح‌های راست‌گرای اسرائیل به دلیل اتهامات فساد مالی و کاهش محبوبیت او در میان بخش‌های بزرگی از جامعه، از او روی برگردانده بودند. بدون حمایت آنها، «نتانیاهو» نمی‌توانست ائتلاف حاکم را تشکیل دهد. و اکنون نیز، به گفته تحلیلگران، بدون آنها دولت او سقوط خواهد کرد. با این حال، «نتانیاهو»، که به‌عنوان یکی از سرسخت‌ترین سیاستمداران و «بازمانده بزرگ» عرصه سیاسی شناخته می‌شود، ظاهراً برنامه‌ای بلندمدت و متفاوت برای تثبیت و حفظ قدرت خود در نظر گرفته است. اکثریت اعضای دولت او، از جمله بلوک قدرتمند مذهبی ارتدوکس افراطی، از آتش‌بس حمایت می‌کنند. اپوزیسیون نیز اعلام کرده است که آماده است به «نتانیاهو» یک حاشیه امن بدهد تا بتواند این توافق را به سرانجام برساند. «نتانیاهو» همیشه توانسته حس عمومی اسرائیلی ها را به‌خوبی درک کند، و تحلیلگران معتقدند که او احتمالاً دریافته است که اکنون جو عمومی برای پذیرش توافقی که بازگشت اسیران به خانه و پایان جنگ را تضمین کند، مساعدتر شده است.
«اوری گلدبرگ»، دانشمند علوم سیاسی اسرائیلی، معتقد است که «امید به پیروزی مطلق در جنگ، به مرور جای خود را به این درک داده که ادامه جنگ دیگر امکان‌پذیر نیست و باید به آن پایان داد.» او گفت: «اسرائیلی‌ها در ۱۵ ماه گذشته در نوعی سرگشتگی زندگی کرده‌اند. زندگی برای بسیاری از اسرائیلی‌ها دشوار شده است، البته نه به اندازه سختی که ما برای فلسطینی‌ها ایجاد کرده‌ایم، اما همچنان دشوار.» «گلدبرگ» افزود: «طی این ۱۵ ماه به ما گفته‌اند که در آستانه پیروزی مطلق هستیم، اما چیزی جز ویرانی و کشتار به دست نیاورده‌ایم. ما خسته شده‌ایم. سوءتفاهم نشود – بسیاری هنوز هم حاضرند غزه را کاملاً نابود کنند اگر امنیت تضمین شود – اما تمام تلاشمان را کرده‌ایم و هنوز امنیت نداریم.» او ادامه داد: «اسرائیلی‌ها فرسوده شده‌اند. اگر این آتش‌بس به درستی اجرا شود، ممکن است فرصتی برای حرکت به سمت یک توافق پایدارتر ایجاد کند.»
محاسبه هزینه‌ها: پیامدهای جنگ برای اسرائیل
نتانیاهو می‌تواند خود را به‌عنوان فردی معرفی کند که جنگ را پایان داده، و این موضوع را به‌عنوان یک دستاورد استراتژیک در آستانه انتخابات ارائه دهد. او با این کار تلاش خواهد کرد که بار دیگر از بحران‌های سیاسی و اتهامات فساد که ممکن است به سقوط او منجر شوند، نجات یابد. اما برای جامعه اسرائیل، هزینه‌های این جنگ فراتر از اسیران نگه‌داشته‌شده در غزه، سربازانی که در تابوت‌ها از غزه و لبنان بازمی‌گردند و انزوای فزاینده بین‌المللی اسرائیل است. این جنگ در مقیاسی انجام شده که گروه‌های حقوق بشری آن را نسل‌کشی توصیف کرده‌اند. به گفته بسیاری از ناظران، اسرائیلی که از ویرانی غزه بیرون می‌آید، بسیار متفاوت از رژیمی است که پیش از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳ وجود داشت. در طول جنگ اخیر، جناح‌های افراطی راست‌گرای سیاست اسرائیل در طول جنگ توانسته‌اند خود را به مرکز قدرت سیاسی نزدیک‌تر کنند و بر سیاست‌های دولت تأثیر بیشتری بگذارند و نیروهای امنیتی اسرائیل به قدرتی فراتر از گذشته دست یافته‌اند.
در ماه می، مقاله‌ای از دو دانشگاهی برجسته اسرائیلی، «یوجین کندل» و «رون زور»، منتشر شد که هشدار می‌داد با توجه به شکاف‌های ایجاد شده به‌واسطه جنگ در غزه و تلاش‌های دولت «نتانیاهو» برای دور زدن نظارت قضایی، ممکن است موجودیت اسرائیل به‌عنوان یک دولت یهودی مستقل را در دهه‌های آینده تهدید کند.
دکتر «گای شالِو»، مدیر اجرایی سازمان پزشکان برای حقوق بشر اسرائیل، که موارد محرومیت از کمک‌های پزشکی و شکنجه فلسطینیان را مستند کرده است، گفت: «جنگ غزه و نحوه برخورد دولت اسرائیل با فلسطینیان، فساد اخلاقی عمیقی را در جامعه اسرائیل نشان داده است.» «شالِو» گفت: « زندگی فلسطینیان حتی پیش از جنگ نیز از سوی اسرائیل ارزش چندانی نداشت، اما جنگ این وضعیت را به شکلی چشمگیر شدت بخشیده است.» او ادامه داد: « وقتی زندگی فلسطینیان بی‌ارزش تلقی شود، این نگرش به‌مرور به تمام زندگی‌ها تعمیم پیدا خواهد کرد و ارزش جان انسان‌ها به‌طور کلی کاهش می‌یابد.»
