خاورمیانه ۲۰۲۴ در یک نگاه

به گزارش جماران،سال ۲۰۲۴ برای خاورمیانه و شمال آفریقا، سالی پرحادثه و تأثیرگذار بود که با درگیری‌های گسترش‌یافته، فجایع انسانی و تغییرات بزرگ ژئوپلیتیک همراه شد. جنگ در غزه همچنان ادامه داشت و اسرائیل توانست  بسیاری از رهبران حماس را ترور کند. با این حال، این عملیات هزینه‌های سنگینی از نظر اقتصادی، نظامی و انسانی برای اسرائیل به همراه داشت. در همین حال، تنش‌ها در منطقه با حمله موشکی ایران به اسرائیل در اوایل اکتبر به اوج خود رسید. اسرائیل در پاسخ، زیرساخت‌های نظامی ایران را هدف قرار داد و علاوه بر آن، به جنوب لبنان حمله کرد و مواضع حزب‌الله را بمباران کرد. این تحولات باعث شد که نگرانی‌ها در مورد احتمال وقوع یک جنگ گسترده‌تر و ویرانگر در منطقه به‌شدت افزایش یابد. از سوی دیگر، تغییرات سیاسی نیز به‌شدت جریان داشت. لیبی با بی‌ثباتی فزاینده‌ای روبه‌رو شد و در کشورهای الجزایر، سوریه، ایران، اردن و کویت انتخابات برگزار شد. با این حال، بزرگ‌ترین تحول سیاسی سال، در سوریه رخ داد، جایی که یک حمله سریع و برق‌آسا به سرنگونی رژیم «بشار اسد» منجر شد. این رویداد نقطه عطفی در پایان سال بود و تأثیرات گسترده‌ای در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی داشت.

آتلانتیک در گزارشی به تحولات خاورمیانه در سال 2024 پرداخت که در پایین از نظر می گذرانیم: 

۲ ژانویه: اسرائیل، صالح العاروری، معاون رهبر حماس را در شهر بیروت ترور کرد

در دوم ژانویه ۲۰۲۴، اسرائیل، سال را با یک حمله مهم آغاز کرد و «صالح العاروری»، معاون رهبر حماس و یکی از طراحان اصلی حمله ۷ اکتبر را در بیروت ترور کرد. این عملیات، تنش‌ها میان اسرائیل و حزب‌الله را که از زمان حملات ۷ اکتبر شدت یافته بود، بیش‌از پیش افزایش داد. با وجود تلاش‌های دیپلماتیک برای برقراری آتش‌بس، تنش‌ها در طول سال ادامه یافتند و درنهایت به حمله اسرائیل به جنوب لبنان در اکتبر منجر شد.

۳ ژانویه: بمب‌گذاری داعش در کرمان؛ ۹۵ کشته(شهید) در حمله مرگبار

در سوم ژانویه ۲۰۲۴، ایران شاهد مرگبارترین حمله تروریستی از زمان انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ بود. در این حادثه، یک بمب‌گذاری در شهر کرمان جان حدود صد نفر را گرفت. گروه تروریستی داعش، شاخه خراسان مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت.

۱۱ ژانویه: حملات هوایی ایالات متحده علیه حوثی‌ها در یمن

در تاریخ ۱۱ ژانویه ۲۰۲۴، ارتش ایالات متحده با حمایت شرکای بین‌المللی، حملاتی محدود علیه اهداف حوثی‌ها در یمن انجام داد. این حملات شامل انبارهای موشک و پهپاد، تأسیسات تولید و سکوهای پرتاب بود. این عملیات که نخستین حملات هوایی ائتلاف جهانی به بهانه محافظت از کشتیرانی در دریای سرخ محسوب می‌شد، پس از ماه‌ها حملات حوثی‌ها به کشتی‌های در حال حرکت به مقصد یا از مبدأ اسرائیل انجام شد. حوثی‌ها پیش‌تر حمایت خود از حماس را در پی جنگ غزه اعلام کرده بودند.

۲۸ و ۲۹ ژانویه: رونمایی از طرح ماتئی در نشست ایتالیا-آفریقا

در تاریخ ۲۸ و ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴، در نشست ایتالیا-آفریقا که با حضور رهبران آفریقایی و اروپایی برگزار شد، «جورجیا ملونی»، نخست‌وزیر ایتالیا، از طرح ماتئی رونمایی کرد. این طرح چشم‌اندازی برای ایجاد روابط سیاسی و اقتصادی جدید میان ایتالیا و کشورهای آفریقایی ارائه می‌دهد. «ملونی» در سخنرانی خود به فرصت‌های اقتصادی مشترک میان ایتالیا و شمال آفریقا تأکید کرد و موضوعاتی مانند تولید انرژی و ایجاد شغل در قاره آفریقا را مورد بحث قرار داد. هدف این طرح، کاهش جریان مهاجرت به اروپا و کاهش وابستگی کشورهای شمال آفریقا به انرژی روسیه است.

۹ فوریه: اعلام برنامه حمله به رفح توسط نتانیاهو

در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۲۴، «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که حمله زمینی به رفح برای نابودی آخرین پایگاه‌های حماس در جنوب نوار غزه در حال برنامه‌ریزی است. این خبر نگرانی‌های گسترده‌ای در سطح بین‌المللی و در میان مقامات مصر برانگیخته است. «عبدالفتاح السیسی»، رئیس‌جمهور مصر، که مخالف ورود گسترده پناهجویان فلسطینی به صحرای سینا است، بارها تأکید کرده که مصر نمی‌پذیرد پناهجویان فلسطینی در خاک این کشور اسکان یابند، حتی با وجود بحران انسانی شدید در غزه. به گفته «شاهیرا امین»، پژوهشگر امنیت خاورمیانه، جنگ میان اسرائیل و حماس دولت مصر و شخص «السیسی» را در وضعیت پیچیده و دشواری قرار داده است. عبور پناهجویان از گذرگاه رفح، چه پذیرفته شود و چه رد شود، عواقب سیاسی سنگینی برای «السیسی» خواهد داشت. اگر مصر پذیرای پناهجویان شود، ممکن است به همدستی در پاکسازی قومی متهم شود؛ اما در صورت امتناع، این کشور با اتهام همدستی در مرگ غیرنظامیان محاصره‌شده در غزه مواجه خواهد شد. این دوگانگی وضعیت مصر را در مواجهه با بحران انسانی غزه بسیار حساس و چالش‌برانگیز کرده است.

۱۴ فوریه: سفر اردوغان به مصر پس از بیش از یک دهه

در ۱۴ فوریه ۲۰۲۴، «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه، پس از بیش از یک دهه برای اولین بار به مصر سفر کرد. این دیدار نشان‌دهنده بهبود روابط دیپلماتیک میان دو کشور بود که از زمان به قدرت رسیدن «عبدالفتاح السیسی» در سال ۲۰۱۳ با تنش‌های جدی همراه بوده است. در سال‌های اخیر، اختلافات مصر و ترکیه بر سر مسائل لیبی و قطر تا حد زیادی حل‌وفصل شده و روابط دو کشور آرام‌تر شده است. به گفته «بورزو دراغاهی»، پژوهشگر ارشد امنیت خاورمیانه، شرایط کنونی نشان می‌دهد که «در واقع، چیزی برای جنگیدن باقی نمانده بود.» او پیش‌بینی می‌کند که روابط مصر و ترکیه به سوی نزدیکی نسبی پیش خواهد رفت و همکاری‌ها در حوزه‌هایی مانند انرژی، گردشگری و توافقات تجاری تقویت خواهد شد.

در شامگاه ۲۴ فوریه ۲۰۲۴، هزاران نفر در تل‌آویو علیه ادامه جنگ در غزه و با درخواست آزادی گروگان‌ها تظاهرات کردند. این اعتراضات با واکنش خشونت‌آمیز نیروهای امنیتی اسرائیل مواجه شد که از ماشین‌های آب‌پاش، بازداشت معترضان و برخورد فیزیکی استفاده کردند. این رویدادها شکاف عمیق در جامعه اسرائیل را برجسته کرد، چرا که بسیاری از مردم دولت راست‌گرای افراطی به رهبری «بنیامین نتانیاهو» را به طولانی کردن جنگ در غزه برای حفظ موقعیت سیاسی خود متهم می‌کنند.

۱۷ مارس: اتحادیه اروپا بسته ۸.۱ میلیارد دلاری کمک به مصر را اعلام کرد

در تاریخ ۱۷ مارس ۲۰۲۴ ، اتحادیه اروپا از یک بسته کمک مالی ۸.۱  میلیارد دلاری (معادل ۷.۴ میلیارد یورو) به مصر رونمایی کرد. این بسته بخشی از حمایت گسترده‌تر مالی از مصر است که شامل یک وام ۸ میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول و ۳۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری از سوی شرکت توسعه‌ای ابوظبی، صندوق ثروت ملی امارات، می‌شود. هدف این کمک‌ها کاهش بحران اقتصادی و ایجاد ثبات در اقتصاد مصر است. با این حال، «شاهیرا امین»، پژوهشگر ارشد در ابتکار امنیت خاورمیانه اسکروکرافت، معتقد است که این کمک‌ها تنها در صورتی اثربخش خواهند بود که دولت «السیسی» تغییرات بنیادی در سیاست‌های اقتصاد کلان ایجاد کند. او تأکید می‌کند که اگر مصر برنامه‌های حمایت اجتماعی خود را بهبود نبخشد، استراتژی‌های مدیریت پولی را اصلاح نکند، و به مشکلات حقوق بشری رسیدگی نکند، اقتصاد این کشور همچنان در وضعیت بحرانی باقی خواهد ماند.

۱ آوریل: حمله اسرائیل در غزه؛ مرگ ۷ امدادگر

در تاریخ ۱ آوریل ۲۰۲۴، حمله ارتش رژیم اسرائیل در نوار غزه به یک کاروان امدادی وابسته به سازمان «آشپزخانه مرکزی جهانی» منجر به کشته شدن هفت امدادگر شد. این سازمان بشردوستانه در حال ارائه کمک‌های ضروری به غیرنظامیان آسیب‌دیده از جنگ در غزه بود. این حادثه خشم و محکومیت گسترده‌ای را در سطح بین‌المللی برانگیخت و بسیاری از دولت‌ها این اقدام را به شدت محکوم کردند.این حادثه چالش‌های عظیم کمک‌رسانی در نوار غزه را برجسته کرد؛ از جمله نیازهای گسترده انسانی و خطرات جانی و فیزیکی که امدادگران با آن مواجه هستند.

۱۴ آوریل:‌حمله ایران به اسرائیل با بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشک

در تاریخ ۱۴ آوریل ۲۰۲۴، ایران در واکنش به ترور «محمدرضا زاهدی»، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که در ۱ آوریل در سفارت ایران در سوریه رخ داد، حمله‌ای گسترده و بی‌سابقه علیه اسرائیل انجام داد. این حمله شامل شلیک بیش از ۳۰۰ پهپاد و موشک بود و به‌عنوان نخستین حمله مستقیم ایران به اسرائیل، تغییری مهم و قابل‌توجه در استراتژی نظامی ایران به شمار می‌رود. پیش از این، ایران حملات خود علیه اسرائیل را از طریق گروه‌های نیابتی‌اش انجام می‌داد.

۱۶ آوریل:‌ استعفای فرستاده ویژه سازمان ملل در لیبی

در تاریخ ۱۶ آوریل ۲۰۲۴ ، «عبدالله باتیلی»، نماینده ویژه سازمان ملل در لیبی و رئیس هیئت حمایت سازمان ملل، استعفا داد. این استعفا نمادی از ناکامی تلاش‌های بین‌المللی در حل بحران انتخاباتی طرابلس است، چرا که رهبران سیاسی و نظامی لیبی همچنان بر سر قدرت درگیر هستند و اختلافات عمیقی دارند. «عماد السایح»، رئیس کمیسیون عالی انتخابات ملی لیبی، در مصاحبه‌ای درباره شرایط سیاسی فعلی و امکان برگزاری انتخابات پس از استعفای «باتیلی» صحبت کرد. «السایح» تأکید کرد که مسئله اصلی بحران لیبی، بُعد سیاسی آن است که به‌عنوان منبع اصلی مشکلات عمل می‌کند. او اظهار داشت: «در حال حاضر، گرایشی وجود دارد که از منافع و جاه‌طلبی‌های خارجی برای حفظ قدرت سوءاستفاده می‌کند. این رویکرد نه تنها مانع پیشرفت در حل بحران شده است، بلکه در غیاب یک رهبری سیاسی متحد و مسئول، درگیری‌های سیاسی را تشدید و شکاف‌های داخلی را عمیق‌تر خواهد کرد.»

۲۸ و ۲۹ آوریل:‌ انتشار گزارش میان‌دوره‌ای چشم‌انداز ۲۰۳۰ توسط عربستان سعودی

در ۲۸ و ۲۹ آوریل ۲۰۲۴، مجمع جهانی اقتصاد نشستی ویژه در ریاض، عربستان سعودی برگزار کرد که بر موضوعاتی همچون همکاری جهانی، رشد اقتصادی و انرژی برای توسعه متمرکز بود. این رویداد تنها چند روز پس از انتشار گزارش میان‌دوره‌ای سالانه عربستان درباره چشم‌انداز ۲۰۳۰، طرح بلندمدت این کشور برای اصلاحات اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی، برگزار شد.این گزارش بر دستاوردهای مهم در راستای اهداف چشم‌انداز ۲۰۳۰ تأکید داشت، به‌ویژه در زمینه افزایش مشارکت زنان در نیروی کار. پیشرفت‌های حاصل در این زمینه عمدتاً به ارتقای دانش مالی و سواد اقتصادی زنان نسبت داده شده است.

۱۰ مه: تعلیق پارلمان کویت توسط امیر این کشور

در تاریخ ۱۰ مه ۲۰۲۴، امیر کویت، «شیخ مشعل الاحمد الصباح»، پارلمان این کشور را تعلیق کرد. این اقدام که در ادامه یک درگیری طولانی‌مدت میان کابینه منصوب و پارلمان تحت سلطه مخالفان صورت گرفت، با این استدلال انجام شد که پارلمان مانعی بر سر راه پیشرفت اقتصادی کویت است. تعلیق پارلمان به یک الگوی تکراری در سیاست کویت تبدیل شده است، به‌گونه‌ای که از سال ۲۰۱۶ تاکنون هیچ پارلمانی در این کشور دوره کامل خود را به پایان نرسانده است. با وجود این، وضعیت سیاسی کویت واکنش محدودی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی به همراه داشته است. در خصوص واکنش ایالات متحده به این عقب‌گرد در اصول دموکراتیک کویت، «ریچارد لی بارون»، سفیر بازنشسته، اشاره می‌کند که تاکنون «هیچ بیانیه‌ای از سوی کاخ سفید یا وزارت امور خارجه آمریکا منتشر نشده است.» او توضیح می‌دهد: «این موضوع در اولویت توجه ایالات متحده قرار ندارد. دلایل این سکوت می‌تواند از کمبود ظرفیت برای رسیدگی به چنین موضوعی که در مقایسه با دیگر مسائل خاورمیانه کم‌اهمیت‌تر تلقی می‌شود، باشد.»

۱۹ مه: جان باختن(شهادت) ابراهیم رئیسی در سانحه سقوط بالگرد

در ماه مه ۲۰۲۴، یک بالگرد نیروی هوایی ایران در نزدیکی تبریز سقوط کرد و هشت نفر، از جمله «ابراهیم رئیسی»، رئیس‌جمهور و «حسین امیرعبدالهیان» وزیر امور خارجه او، در این حادثه جان باختند.

۲۵ مه: اعلام تغییرات جزئی در کابینه دولت تونس توسط رئیس‌جمهور

در تاریخ ۲۵ مه ۲۰۲۴، «قیس سعید»، رئیس‌جمهور تونس، تغییرات جزئی در کابینه دولت را اعلام کرد. در این تغییرات، دو وزیر جایگزین شدند و یک پست جدید برای امنیت ملی ایجاد شد. این تغییرات در بحبوحه سرکوب مخالفان و اعتراضات در تونس انجام شد و به‌عنوان تلاشی برای کنترل نارضایتی‌های فزاینده، به‌ویژه در پایتخت، تلقی می‌شود؛ جایی که مخالفت با حکومت «قیس سعید» شدت گرفته است. با وجود افزایش نگرانی‌های بین‌المللی، «قیس سعید» کنترل محکمی بر کشور دارد و در حال آماده‌سازی برای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده است. «کریم مزران»، مدیر برنامه شمال آفریقا در شورای آتلانتیک، و «نیکولا پده»، مدیر مؤسسه مطالعات جهانی، می‌نویسند: «رویدادهای اخیر در تونس نشان‌دهنده افزایش تدریجی سرکوب رئیس‌جمهور علیه مخالفان و در نتیجه تشدید مخالفت‌ها با او است. این تحولات در برابر چشم جامعه بین‌المللی رخ می‌دهند، جایی که دموکراسی‌های غربی بار دیگر ناتوانی خود را در حمایت از اصولی که به‌طور نظری از آن‌ها دفاع می‌کنند—حقوق بشر و دموکراسی—به نمایش گذاشته‌اند.»

 ۴ ژوئن: تحریم دادگاه کیفری بین‌المللی توسط آمریکا

در ۴ ژوئن ۲۰۲۴، دادستان دادگاه کیفری بین‌المللی حکم بازداشت «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر اسرائیل، و «یوآو گالانت»، وزیر دفاع سابق، را به اتهام جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در نوار غزه صادر کرد. در واکنش به این اقدام، مجلس نمایندگان آمریکا قانونی را برای اعمال تحریم علیه دادگاه کیفری بین‌المللی تصویب کرد. با این حال، دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا، مخالفت خود را با این تحریم‌ها اعلام کرد و بر لزوم حفظ روابط دیپلماتیک و همکاری با نهادهای بین‌المللی تأکید کرد.

۲۸ ژوئن: انتخابات ریاست جمهوری ایران

در تاریخ ۲۸ ژوئن ۲۰۲۴، ایران اولین دور انتخابات ریاست‌جمهوری خود را پس از مرگ غیرمنتظره «ابراهیم رئیسی» در ماه مه برگزار کرد. شورای نگهبان اجازه حضور شش نامزد را در این انتخابات داد که از میان آن‌ها، «مسعود پزشکیان»، تنها کاندیدای اصلاح‌طلب، به ریاست‌جمهوری رسید. این پیروزی توجه ناظران خارجی را جلب کرد؛ به‌طوری‌که «رو خانا»، نماینده کنگره آمریکا، آن را نشانه‌ای از امید سیاسی و پتانسیل تغییر در ایران دانست. انتخاب پزشکیان، که با حمایت گسترده اصلاح‌طلبان همراه بود، چشم‌انداز تازه‌ای را در سیاست داخلی و خارجی ایران رقم زد.

۱۵ ژوئیه: برگزاری انتخابات مجلس خلق سوریه

رئیس‌جمهور «بشار اسد» دستور برگزاری انتخابات مجلس خلق سوریه را برای تاریخ ۱۵ ژوئیه ۲۰۲۴ صادر کرد. این انتخابات به‌طور رسمی تحت نظارت کمیته عالی قضایی انتخابات (SJEC) و زیرکمیته‌های آن برگزار می‌شود. با این حال، در عمل، اداره انتخابات عمدتاً بر عهده وزارت کشور و کارمندان دولتی منصوب‌شده توسط استانداران است که پاسخگویی مستقیمی به کمیته قضایی ندارند. این ساختار پیچیده و غیرشفاف اعتبار انتخابات را در چشم ناظران خارجی به‌شدت زیر سؤال برده است. «ولادیمیر پران» و «مارون صفیر»، در تحلیل خود می‌نویسند: «نامزدهایی که در فهرست اتحاد ملی مورد تأیید حزب بعث قرار ندارند، عملاً شانسی برای انتخاب شدن ندارند.» آن‌ها تأکید می‌کنند که نتیجه انتخابات عملاً از پیش تعیین شده بود. نامزدهای فهرست اتحاد ملی به مجلس راه یافتند، و اگر امیدی برای گشایش هرچند جزئی فضای سیاسی وجود داشت، این انتخابات پیام روشنی ارسال کرد: رژیم اسد هیچ علاقه‌ای به اصلاحات سیاسی ندارد.

۲۲ ژوئیه: سفر نتانیاهو به واشنگتن

در تاریخ ۲۲ ژوئیه ۲۰۲۴، «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، پس از یک سخنرانی جنجالی در کنگره ایالات متحده، با «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا، در کاخ سفید دیدار کرد. در این دیدار، «نتانیاهو» خواستار دسترسی بدون محدودیت به تسلیحات آمریکایی و حمایت ایالات متحده در جلوگیری از اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه اسرائیل شد. در مقابل، «بایدن» بر لزوم آتش‌بس، تشکیل دولت فلسطینی، و کاهش تنش‌ها در منطقه تأکید کرد. «شالوم لیپنر»، پژوهشگر ارشد در شورای آتلانتیک، می‌نویسد: «زمان به سرعت می‌گذرد. «بایدن»، که دیگر تحت محدودیت‌های رقابت‌های انتخاباتی قرار ندارد، مصمم است اقدامات ماندگاری را در کارنامه خود ثبت کند. او قصد دارد به جنگ غزه پایان دهد و گروگان‌ها را به خانه بازگرداند. این اهداف، با وجود برخی ملاحظات، مورد استقبال اسرائیلی‌ها نیز قرار خواهد گرفت. «لیپنر» اضافه می‌کند: «با توجه به عدم قطعیت درباره آینده پس از ۲۰ ژانویه (پایان دوره فعلی ریاست‌جمهوری آمریکا)، «نتانیاهو»—که میراث سیاسی‌اش در خطر است—باید هر چه سریع‌تر با رویکرد «بایدن» همسو شود و امیدوار باشد که این همکاری به نتایج مطلوبی برای اسرائیل منجر شود.»

در تاریخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۲۴، اسرائیل «فؤاد شکر»، فرمانده نظامی حزب‌الله، را در بیروت ترور کرد. موقعیت مکانی این حمله، زمان‌بندی آن و جایگاه مهم «فؤاد شکر» در ساختار حزب‌الله، این گروه را به واکنش واداشت. در پاسخ به این ترور، حزب‌الله در تاریخ ۲۵ اوت، با شلیک ۳۰۰ موشک به اهداف اسرائیلی، اقدام متقابل انجام داد. «دیوید داوود»، در تحلیل سخنرانی «حسن نصرالله»، دبیرکل وقت حزب‌الله، که بلافاصله پس از ترور «فؤاد شکر» ایراد شد، به نشانه‌هایی از برنامه احتمالی حزب‌الله برای واکنش به اسرائیل اشاره کرد. او می‌نویسد: «حزب‌الله ممکن است در حال برنامه‌ریزی برای تشدید دائمی شدت، فراوانی، و گستردگی حملات خود علیه اسرائیل باشد. با این حال، این تشدیدها احتمالاً به گونه‌ای مدیریت خواهند شد که از آغاز جنگ تمام‌عیار جلوگیری شود. این حملات می‌توانند محدود به جبهه لبنان باشند یا در تمام جبهه‌های پشتیبان محور مقاومت گسترش یابند.»

۳۱ ژوئیه: ترور اسماعیل هنیه در تهران

در تاریخ ۳۱ ژوئیه ۲۰۲۴، «اسماعیل هنیه»، رهبر سیاسی حماس، در جریان حمله‌ای در تهران ترور شد. این حمله تنها یک روز پس از ترور «فؤاد شکر»، فرمانده ارشد حزب‌الله، در بیروت انجام گرفت. بر اساس گزارش‌ها، اسرائیل مسئولیت هر دو حمله را بر عهده داشته و این اقدامات را پاسخی به حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ و همچنین حمله اخیر حزب‌الله که منجر به کشته شدن دوازده کودک در ارتفاعات جولان تحت کنترل اسرائیل شد، توصیف کرده است.

۱ آگوست: اعلام قحطی در سودان

در آگوست ۲۰۲۴، کمیته بررسی قحطی اعلام کرد که منطقه دارفور شمالی، به‌ویژه اردوگاه زمزم، به مرحله ۵ طبقه‌بندی امنیت غذایی IPC رسیده است، که نشان‌دهنده شدیدترین سطح قحطی است. مرحله ۵ به معنای «قحطی» بیانگر کمبود شدید غذا و سایر نیازهای اساسی است. در این وضعیت، گرسنگی، مرگ‌ومیر، فقر شدید، و سوءتغذیه حاد به سطوح بحرانی رسیده است. بر اساس آمار، حدود ۲۶ میلیون نفر، معادل نیمی از جمعیت سودان، تحت تأثیر این بحران گرسنگی قرار دارند.

۱ آگوست: جنجال ایمان خلیف در المپیک پاریس

در تاریخ ۱ آگوست ۲۰۲۴، در مسابقات المپیک تابستانی پاریس، «ایمان خلیف»، بوکسور الجزایری، و «آنجلا کارینی»، بوکسور ایتالیایی، در رینگ مسابقه به مصاف هم رفتند. تنها ۴۶ ثانیه پس از شروع مسابقه و دریافت ضرباتی به صورت، «کارینی» از ادامه مسابقه انصراف داد و در اظهاراتی به رسانه‌ها گفت: «هرگز چنین ضربه‌ای را تجربه نکرده بود.» این مسابقه بحث‌های گسترده‌ای را در فضای آنلاین برانگیخت و موضوعاتی پیرامون عدالت در مسابقات ورزشی و شایستگی شرکت‌کنندگان مطرح شد. در این میان، برخی ادعا کردند که «ایمان خلیف» ممکن است مرد باشد، با وجود اینکه او به‌طور رسمی زن متولد شده است. این ادعاها و واکنش‌ها، بحث‌های پیرامون جنسیت و هویت را در سطح بین‌المللی، به‌ویژه در غرب و منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، به شدت تحت تأثیر قرار داد. «یاسین راشد»، معاون مدیر رسانه و ارتباطات در برنامه خاورمیانه شورای آتلانتیک، در واکنش به این ماجرا نوشت: «برخی از هواداران الجزایری، به‌ویژه، واکنش غرب به پیروزی «خلیف» را به‌عنوان ضد عرب توصیف کرده‌اند و معتقدند برداشت‌های غربی از هویت زنان عرب همچنان در یک درک عمیقاً اروپامحور و نژادپرستانه ریشه دارد.» در این میان، یک کارتونیست الجزایری، کاریکاتوری از «خلیف» منتشر کرد که در آن شلوار بوکس او پایین کشیده شده بود تا لباس زیر صورتی او را نشان دهد و به‌طور نمادین هویت او را تأیید کند. همچنین، حساب رسمی فوتبال الجزایر در پلتفرم X (توییتر سابق)، تصویری از «کارینی» در کنفرانس خبری منتشر کرد با شرح «بیشتر گریه کن».

۲۷ سپتامبر: سیدحسن نصرالله ترور شد

در پایان سپتامبر ۲۰۲۴، اسرائیل حمله‌ای گسترده به حومه بیروت انجام داد. یک روز بعد، خبر ترور «سیدحسن نصرالله»، دبیرکل حزب‌الله، منتشر شد. «نصرالله» که نقش کلیدی در شکل‌گیری حزب‌الله به‌عنوان سازمانی قدرتمند و تأثیرگذار در منطقه داشت، از دوران پس از جنگ داخلی لبنان تا جنگ‌های متعدد منطقه‌ای این گروه را رهبری کرده بود. جذابیت شخصی و کاریزمای نصرالله، که هواداران زیادی را به حزب‌الله جذب کرده و درک آن‌ها از واقعیت را شکل داده بود، یکی از ویژگی‌های برجسته رهبری او به شمار می‌رفت.

۱ اکتبر: اسرائیل به جنوب لبنان حمله کرد

در تاریخ ۱ اکتبر ۲۰۲۴، جنگ در خاورمیانه به مرحله‌ای جدید وارد شد. نیروهای اسرائیلی به جنوب لبنان وارد شدند تا زیرساخت‌های نظامی حزب‌الله را پیدا کرده و نابود کنند. این حمله تنها چند روز پس از ترور «سید حسن نصرالله»، دبیرکل حزب‌الله، توسط اسرائیل در ۲۷ سپتامبر انجام شد و نگرانی‌هایی را درباره احتمال وقوع یک جنگ گسترده منطقه‌ای برانگیخت. این اولین بار در هجده سال گذشته است که نیروهای اسرائیلی به جنوب لبنان بازمی‌گردند. این اقدام جدید، فصلی از یک درگیری طولانی‌مدت است که در سال جاری به‌طور پیوسته شدت گرفته و در ماه گذشته به اوج خود رسیده است. با این حال، این بار، به گفته «نیکلاس بلانفورد»، پژوهشگر ارشد در شورای آتلانتیک، «ارتش اسرائیل به نظر می‌رسد از اشتباهاتی که در جنگ ۲۰۰۶ با حزب‌الله تجربه کرده، درس گرفته باشد.»

۷ اکتبر: اولین سالگرد حمله حماس به اسراییل

در ۷ اکتبر ۲۰۲۴، سالگرد حملات حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ فرا رسید. در این حملات، ۱۲۰۰ نفر کشته شدند و صدها نفر به اسارت گرفته شدند. اسرائیل در واکنش به این حملات، حملات هوایی و تهاجم زمینی وحشیانه ای به غزه را آغاز کرد که به سرعت باعث ایجاد فاجعه انسانی شد و هزاران نفر را تحت تأثیر قرار داد. این جنگ از آن زمان تاکنون در مرکز بحث‌های منطقه‌ای قرار داشته است. در این سالگرد، کارشناسان شورای آتلانتیک با دیدگاه‌های انسانی، حقوق بین‌الملل، سیاسی و امنیتی در مجموعه‌ای ویژه، درباره میراث این حملات تأمل کردند. «احمد الخطیب»، پژوهشگر ارشد مقیم در شورای آتلانتیک، می‌نویسد: « چشم‌انداز روشنی برای پایان جنگ وجود ندارد، که احتمال ادامه این فصل خونین تا سال ۲۰۲۵ را افزایش می‌دهد. مرگ و ویرانی در غزه بدترین فصل در حافظه زنده فلسطینی‌هاست، چیزی که برای التیام یافتن زمان زیادی می‌طلبد. با این حال، این جنگ می‌تواند، باید، و لازم است که آخرین جنگ غزه باشد.»

۶  اکتبر: قیس سعید در انتخابات ریاست‌جمهوری تونس پیروز شد

در تاریخ ۶  اکتبر ۲۰۲۴، «قیس سعید» با کسب ۹۰.۷ درصد آرا، پیروزی قاطعی در انتخابات ریاست‌جمهوری تونس به دست آورد. این انتخابات در شرایطی برگزار شد که رقبای سیاسی یا در زندان بودند یا از ورود به رقابت منع شده بودند، و احزاب مخالف به‌طور گسترده آن را تحریم کردند. این اولین انتخابات پس از بازنویسی قانون اساسی توسط «قیس سعید» در سال ۲۰۲۱ بود که اختیارات ریاست‌جمهوری را به‌طور چشمگیری افزایش داد. در عین حال، تونس به دلیل برخورد سخت‌گیرانه با مهاجران کشورهای جنوب صحرای بزرگ آفریقا، سرکوب رسانه‌ها، و محدود کردن فعالیت‌های جامعه مدنی با انتقادهای گسترده داخلی و بین‌المللی مواجه شده است. «الیسه پاویا»، معاون مدیر برنامه شمال آفریقا در شورای آتلانتیک، می‌نویسد: «علاوه بر کنترل مستقیم یا غیرمستقیم تمامی شاخه‌های دولت، «قیس سعید» قدرت خود را با سرکوب اعضای احزاب مخالف، منتقدان، رسانه‌های مستقل و جامعه مدنی تثبیت می‌کند.» او اضافه می‌کند: «اگرچه انتخابات ممکن است شبیه به یک فرایند دموکراتیک به نظر برسد، اما شرایطی که در آن برگزار شده، چیزی جز یک رژیم اقتدارگرا نیست. کنترل فزاینده «قیس سعید» بر دستگاه‌های دولتی، هنجارهای دموکراتیک تونس را که با سختی به دست آمده بود، تضعیف کرده و کشور را بیش از پیش به سمت خودکامگی سوق می‌دهد.»

۱۶ اکتبر: یحیی السنوار ترور شد

در تاریخ ۱۶ اکتبر ۲۰۲۴، «یحیی السنوار»، رهبر حماس و طراح اصلی حملات ۷ اکتبر ، در رفح توسط ارتش اسرائیل ترور شد. مرگ «السنوار» به عنوان یک موفقیت کلیدی برای اسرائیل محسوب می‌شود، چرا که «بنیامین نتانیاهو»، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، اهمیت از بین بردن رهبران حماس را تأکید کرده است. 

۲۰ اکتبر: انتخابات منطقه کردستان عراق برگزار شد

در تاریخ ۲۰ اکتبر ۲۰۲۴، انتخابات منطقه کردستان عراق، که مدت‌ها به دلیل اختلافات بر سر سیستم انتخاباتی و فروپاشی توافق اشتراک قدرت میان حزب دموکرات کردستان  و اتحادیه میهنی کردستان  به تأخیر افتاده بود، برگزار شد. این انتخابات، که در ابتدا برای سال ۲۰۲۲ برنامه‌ریزی شده بود، در بحبوحه چالش‌های داخلی و ظهور حزب مخالف جدید، جبهه مردم به رهبری «لاهور طالبانی»، انجام شد. در حالی که حزب دموکرات کردستان در سال‌های اخیر قدرت بیشتری به دست آورده، اتحادیه میهنی با چالش‌های داخلی و رقابت‌های شدید روبه‌رو است. با این حال، نارضایتی عمومی از شرایط اقتصادی و رکود سیاسی، مشارکت مردم در انتخابات را به‌شدت کاهش داده است. بسیاری از شهروندان، به دلیل وخامت شرایط زندگی در دهه گذشته و ناتوانی دولت در پرداخت حقوق کارمندان، امید خود را به بهبود اوضاع از دست داده‌اند. «شیوان فاضل»، پیش از انتخابات، اظهار داشت: «حالت عمومی مردم نوعی بی‌تفاوتی و خستگی است. رأی‌دهندگان چندان مشتاق نیستند و به‌طور کلی سرخوردگی از سیاست افزایش یافته است. احتمالاً نرخ مشارکت پایین خواهد بود، زیرا احزاب مخالف در جذب رأی‌دهندگان مردد با مشکل مواجه هستند.»

۲۷ نوامبر: اعلام آتش‌بس میان حزب‌الله و اسرائیل

در تاریخ ۲۷ نوامبر ۲۰۲۴ ، آتش‌بس شکننده‌ای میان حزب‌الله و اسرائیل برقرار شد که به درگیری ۱۳ ماهه میان دو طرف پایان داد. این درگیری در پی حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شده بود. طرح آتش‌بس ۱۳ بندی، که با میانجی‌گری ایالات متحده و فرانسه تدوین شد، شامل استقرار نیروهای مسلح لبنان  در منطقه مرزی جنوبی و خروج نیروهای اسرائیلی از خاک لبنان ظرف ۶۰ روز است. «نیکلاس بلانفورد»، پژوهشگر ارشد در برنامه‌های خاورمیانه شورای آتلانتیک، توضیح می‌دهد که این آتش‌بس از زمان اجرا چندین بار نقض شده است. او می‌گوید: «یک هفته پس از آغاز آتش‌بس، آشکار شده است که الگوی بازدارندگی متقابل میان حزب‌الله و اسرائیل، که برای ۱۷ سال آرامش نسبی در مرز لبنان و اسرائیل را حفظ کرده بود، تقریباً به پایان رسیده است.»

۸ دسامبر: سقوط بشار اسد و پایان حکومت حزب بعث در سوریه

در تاریخ ۸ دسامبر ۲۰۲۴ ، گروه‌های شورشی سوریه با انجام یک حمله سریع و گسترده طی ۱۰ روز، کنترل پایتخت سوریه را به دست گرفتند و «بشار اسد»، رئیس‌جمهور سوریه، مجبور به کناره‌گیری از قدرت شد و از کشور فرار کرد. به گفته مقامات روسی، «اسد» اکنون در روسیه به سر می‌برد. در میان گروه‌های مخالف که این حمله را هدایت کردند، هیات تحریر الشام  نقش برجسته‌ای ایفا کرد. این گروه، که توسط ایالات متحده و سازمان ملل به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناخته می‌شود، تحت رهبری «احمد الشرع» فعالیت می‌کند؛ یک شبه‌نظامی انقلابی سوری که پیش‌تر با القاعده و داعش ارتباط داشته است. «عمر اوزکیزلجیک»، پژوهشگر در پروژه سوریه، می‌گوید: «آنکارا به این نتیجه رسید که نمی‌تواند دمشق را متقاعد به شرکت در مذاکرات برای یک راه‌حل سیاسی در سوریه کند. در نتیجه، تصمیم گرفت چراغ سبزی را که شورشیان سوری مدت‌ها منتظر آن بودند، به آن‌ها بدهد.»