جنگ غزه در یک سال اخیر، تغییر بسیار بزرگی را در ژئوپلیتیک منطقه جنوب غربی آسیا رقم زده به نحوی که ساختارهای امنیتی و روابط ژئوپلیتیکی این منطقه به شدت تحت تاثیر دامنه‌های این جنگ قرار گرفته است.
به گزارش جماران؛ امروز یک سال از آغاز جنگ غزه می‌گذرد. جنگی که ژئوپلیتیک منطقه را کاملا دگرگون کرد. یک سال پیش، در روز هفتم اکتبر 2023 نیروهای جنبش حماس در یک عملیات پیچیده و در سکوت امنیتی غیر منتظره، عملیاتی ملقب به طوفان الاقصی را علیه رژیم اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی آغاز کردند. عملیات حماس برای اولین بار ضربه بسیار سنگینی را به پیکره حاکمیت اسرائیل وارد ساخت.
به عبارتی؛ در قرن 21 هیچ تهاجم مستقیم زمینی به سمت اراضی اشغالی صورت نگرفته بود و این عملیات عاملی شد تا اسرائیل بر اساس آن و تهدید علیه موجودیت خود با سخت‌ترین و کوبنده‌ترین عملیات‌ها بر علیه مواضع حماس و مردم غزه واکنش نشان دهد.
پیامدهای بین‌المللی و به ویژه ژئوپلیتیکی عملیات نیروهای حماس در اسرائیل بیش از جزئیات آن اهمیت دارد. سیستم اطلاعاتی رژیم صیهونیستی متحمل یک شکست مفتضحانه شد. این‌که اسرائیل در زمینه قدرت نظامی در فلسطین دست بالاتری دارد بر هیچکس پوشیده نیست. اما این‌که حماس و نیروهای گردان قسام با برخورداری از محدودترین تجهیزات بتوانند در یک حرکت آفندی از مرزهای اسرائیل گذشته و به مناطق مرزهای 1948 وارد شوند و چنین هزینه سنگینی را بر رژیم صیهونیستی تحمیل کنند، نقطه عطفی در تاریخ فلسطین محسوب می‌شود.
ابعاد ژئوپلیتیکی
طوفان الاقصی اگر برای شاهدان عینی فقط صحنه‌هایی از عملیات نظامی باشد، اما برای بسیاری از تحلیل‌گران حوزه آسیا و جهان عرب به خصوص دولت مردان رژیم صیهونیستی و مقامات دولت‌های عربی حوزه خلیج فارس، نشان از یک تحول عمده در معادلات امنیتی منطقه برای آینده دارد.
دولت‌های عربی حوزه خلیج فارس به سرکردگی امارات متحد عربی در 13 آکوست 2020 یک معاهده عادی سازی روابط را با رژیم صیهونیستی در کاخ سفید امضا کردند که به پیمان آبراهام یا معاهده صلح ابراهیم مشهور شد.
پس از آن دولت بحرین در یک دعوت رسمی از نتانیاهو به بحرین زمینه عادی سازی روابط را پیش گرفت. نتانیاهو به بحرین آمد و از ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده در بحرین بازدید کرد. به راستی که اعراب فلسطین را تنها گذاشته بودند.
قرار بود پیمان آبراهام زمینه عادی شدن روابط میان اعراب و اسرائیل را فراهم کند، اما حماس اجازه نداد که آرمان فلسطین برای همیشه فراموش شود و بساط عادی سازی میان اعراب و فلسطین حداقل برای یک دهه برچیده شد.
روی دیگر ابعاد بحران غزه، به تلاش‌های رژیم صیهونیستی برای ورود ایالات متحده به جنگ غزه باز می‌گردد. ایالات متحده علاقه‌ای به ورود به بحران غزه ندارد. اما به نظر می‌رسد اسرائیل تمایل دارد با منطقه‌ای کردن این جنگ پای قدرت‌های فرا منطقه‌ای را به بحران غزه باز کند.
برنامه اسرائیل برای غزه چه بود؟
اسرائیل در پاسخ به عملیات حماس تهاجم گسترده ای را به غزه آغاز کرد. به عقیده بسیاری از تحلیل‌گران رفتار رژیم صیهونیستی را می‌توان در دو سناریو بررسی کرد. مورد اول نابود کردن غزه و تمام زیرساخت‌های آن و تحمیل تلفات بسیار بالا به مردم غزه برای کوچ اجباری ساکنان غزه بود که به نظر می‌رسد با ادامه مقاومت مردم غزه و حرکت آن‌ها به سمت بخش‌های دیگر شهر، رژیم صیهونیستی در رسیدن به این هدف با مشکل و مانع مواجه باشد. چراکه به هر میزان که جامعه جهانی در مقابل چشمان خود بر جنایات رژیم صیهونیستی صحه گذارد اما با واکنش جنبش‌های اجتماعی معترضِ ضد جنگ در سرتاسر جهان، نمی‌توان حقیقت رفتار ضد بشری اسرائیل را نادیده گرفت.
در مورد دوم، رژیم صیهونیستی قصد داشت، تا می‌تواند تمامی زیرساخت‌ها و شبکه‌های حماس را نابود و با بمباران شدید غزه جامعه جهانی و کشورهای عرب منطقه را مجبور سازد تا برای خروج حماس از غزه رایزنی‌های خود را انجام دهند و سپس با انتقال بخشی از ساختار تشکیلات خودگردان فلسطین به غزه یک دولت نزدیک به خود را در غزه به روی کار آورد که تا امروز نیز این هدف محقق نشده است.
با این حال، بمباران غزه به بهانه خارج کردن حماس از این منطقه بهانه ماشین جنگی اسرائیل است. به نظر می‌رسد رژیم صیهونیستی قصد دارد غزه را از نیروی انسانی پاکسازی کند و یک زمین خالی از سکنه را برای ادامه اشغال‌گری خود به دست آورد. ماهیت تاریخی ساختار رژیم صیهونیستی خود گواه این سناریو است. اسرائیل از زمان تاسیس خود تا امروز با اشغال روزافزون سرزمین‌های مردم فلسطین و ادامه روند شهرک‌سازی‌های خود، هیچ خط مرزی برای خود تعریف نکرده است.
اسرائیل تنها ساختار سیاسی در جهان است که هیچ علاقه‌ای برای تعریف مرزهای خود ندارد و با ادامه روند شهرک‌سازی خود به مرور زمان و به صورت تدریجی به گسترش ارضی ادامه می‌دهد.
در سوی دیگر، عملیات 7 اکتبر حماس علیه اسرائیل و درگیری‌های در حال گسترش، گروه‌های همسو با مقاومت اسلامی را وادار به شکستن آتش بس یکجانبه با نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه کرد که نزدیک به یک سال بود قوام داشت.
چندی بعد یمن با هدف احیا آرمان فلسطین و در واکنش به تهاجم شدید و غیر متعارف اسرائیل در حوزه دریای سرخ وارد شد و سعی در درگیرکردن اسرائیل و منافع آن در جغرافیای دیگری کرد.
در ماه‌ها و هفته‌های گذشته حرب الله لبنان و اسرائیل درگیر یک جنگ مستقیم شدند که در هفته های اخیر دامنه آن به طور شدیدی گسترش یافت. اسرائیل با ترور رهبران حزب الله سعی در فلج کردن این گروه اثرگذار دارد، اما همزمان با ورود زمینی به مناطق جنوبی لبنان، درگیر نبردی به شکل ضد و خورد شده که ممکن است در جبهه لبنان نیز متحمل یک جنگ فرسایشی شود.
در طرف دیگر اقدامات تحریک آمیز اسرائیل علیه منافع ایران و همچنین حملات به مکان های دیپلماتیک باعث شد که ایران به صورت مستقیم سرزمین های اشغالی را زیر آتش موشک های دوبرد بگیرد که دومین مرحله آن هفته گذشته خسارات بسیاری را بر زیرساخت های نظامی اسرائیل وارد کرد.
در نهایت، پیش بینی دقیق درگیری و جنگ‌ها، اصولا با چالش هایی روبرو است که باعث می‌شود بسیاری از سناریوها محقق نشود، اما با آغاز دور جدید درگیریها در منطقه که با تهاجم اسرائیل به مناطق جنوبی لبنان آغاز شده و همچنین تلاش برای درگیر کردن منطقه در جنگ و با توجه به عدم حمایت مستقیم متحدان رژیم صیهونیستی و با نگاهی اندازه نیروی محدود اسرائیل و محدودیت‌های ژئوپلیتیکی آن، بی شک توانایی آن برای عملیات‌های دوربرد و همچنین گسترش جغرافیایی جنگ، محدود است و هزینه آن در بلند مدت برای اسرائیل بیش از اندازه و توان ژئوپلیتیکی این رژیم خواهد بود.
