قتل عام مزدوران «واگنر» روسیه در یک کشور آفریقایی

به گزارش جماران، ده‌ها شبه‌نظامی مزدور واگنر در ماه ژوئیه در نبردی مرگبار با شورشیان «طوارق» در مالی کشته شدند. رویترز در گزارش تحقیقی مفصلی نقاب از چهره چندین نفر از این مردان جنگی برداشت و هویتشان را شناسایی کرد. برخی از آن‌ها نظامیانی کارکشته بودند که از نبرد در اوکراین، لیبی و سوریه جان سالم به در برده بودند.

فقدان چنین نظامیان کارکشته‌ای پرده از خطراتی که این مزدوران با آن روبرو هستند، بر می‌دارد. حکومت‌های نظامی نوپا در مالی، بورکینافاسو و نیجر این شبه‌نظامیان مزدور را برای مبارزه با جدایی‌طلبان و همچنین انشعابات قدرتمند داعش و القاعده به خدمت گرفتند.

پیش از کودتاهای سریالی چند سال اخیر در غرب آفریقا و در زمان استقرار دولت‌های دموکراتیک، نیروهای کشورهای غربی این وظیفه را بر عهده داشتند. اما شکست اخیر ارتش مالی و مزدوران واگنر در «نبرد تین ظواتین» در مالی این شبهه را ایجاد کرده است که آیا روسیه واقعا می‌تواند از طریق حمایت از واگنر جای خالی دول غربی را در غرب آفریقا بگیرد یا خیر.

در این نبرد که در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۴ آغاز شد، ائتلافی از نیروهای «جماعت نصره الاسلام و المسلمین» شعبه القاعده در غرب آفریقا و شورشیان طوارق، موسوم به «چارچوب راهبردی برای دفاع از مردم ازواد» در نزدیکی مزر الجزایر مقابل نیروهای ارتش دولت نظامی مالی و مزدوران واگنر قرار گرفتند.

رویترز با استفاده از نرم‌افزار‌های تطبیق چهره و گفتگو با بستگان نیروهای واگنر که در این نبرد کشته شدند، موفق به شناسایی هویت ۲۳ نفر از آن‌ها شد.

بسیاری از این مردان از محاصره «باخموت» که یوگنی پریگوژین، رهبر پیشین واگنر آن را «چرخ گوشت» خوانده بود، جان سالم به در برده بودند. برخی دیگر هم نبردهایی در لیبی، سوریه و جاهای دیگر را از سر گذرانده بودند. بعضی از این مزدوروان سربازان پیشین ارتش روسیه بودند و دست‌کم یکی از آن‌ها بازنشسته ارتش بود.

فیلمی دهشتناک از اجساد نظامیان کشته شده که در بیابان‌های آفریقا رها شده‌اند در شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده همرسان شده و برخی از بستگان آن‌ها به رویترز گفته‌اند که اجساد عزیزانشان در این بیابان‌ها افتاده است.

مارگاریتا گونچاروا گفت که پسر ۳۱ ساله‌اش وادیم اوسیوکوف زمانی که در سال ۲۰۲۲ به اتهام مربوط به مواد مخدر زندانی بود، به استخدام واگنر درآمد. او در نبرد اوکراین جوخه‌ای متشکل از ۵۰۰ سرباز را رهبری می‌کرد. اما وقتی به خانه بازگشت، مدتی به عنوان خیاط به امرار معاش پرداخت. اما سندرم «احساس گناه بازمانده» گریبان گیرش شد و در ماه آوریل با سفر به آفریقا به فرمانده سابقش ملحق شد.

پس از کشته‌شدن پریگوژین در حادثه سقوط مشکوک هواپیما، وزارت دفاع روسیه کنترل واگنر را بر عهده گرفت و بسیاری از کارکنان این گروه مزدور به ارتشی تحت عنوان «سپاه آفریقا» پیوستند. وظیفه این ارتش مزدور «مبارزه برای عدالت و منافع روسیه» اعلام شد.

به گفته کانال تلگرام «سپاه آفریقا» نیمی از اعضای این گروه، نیروهای پیشین واگنر هستند و به همین خاطر این گروه همچنان از علائم واگنر استفاده می‌کند و کانال تلگرامی این گروه مزدور هم همچنان فعال است.

دولت روسیه تاکنون هیچ اظهار نظری درباره «نبرد تین ظواتین» نکرده است. اما سخنگوی نیروهای مسلح مالی اعلام کرد که این شکست هیچ تاثیری بر اهدافش نگذاشته و این ارتش «متعهد به بازگرداندن اقتدار دولت در سراسر کشور است.»

اگرچه مزدوران واگنر و ارتش مالی از ارائه آمار تلفاتشان در جنگ مزبور خودداری کردند، اما شورشیان طوارق اعلام کردند که در این نبرد ۸۴ روس و ۴۷ مالیایی را کشته‌ و دو نفر را نیز به اسارت گرفته‌اند.

سخنگوی شورشیان طوارق بیش از ۲۰ ویدیو از اجساد سربازان روس و مالیایی در بیابان‌های شمال غرب آفریقا برای رویترز فرستاده است. در یکی از این ویدیو‌ها دست‌کم ۴۷ پیکر بی‌جانی که لباس نظامی بر تن دارند به چشم می‌خورد و بیشتر آن‌ها مردان سفید پوست هستند. رویترز موفق به تایید مکان و زمان ویدیو شده است.

میخائیل زوینچوک، بلاگر سرشناس و نزدیک به وزارت دفاع روسیه در ماه اوت گفته بود که این شکست نشان می‌دهد که مزدوران واگنر که از اوکراین به آفریقا آمدند، شبه‌نظامیان شورشی و القاعده را دست کم گرفته‌اند.

حساب‌های تلگرامی مرتبط با مزدوران واگنر هویت دو تن از کشته شدگان را نیکیتا فدیاکین، مدیر کانال تلگرامی «منطقه خاکستری» (The Grey Zone) و سرگی شفچنکو، فرمانده یگان عنوان کرده است.

رویترز به صورت جداگانه با استفاده از نرم‌افزار‌های شناسایی و تطبیق چهره و گفتگو با بستگان نظامیان گم شده در مالی هویت ۲۳ نفر دیگر را شناسایی کرده است. تقریبا همه خانواده‌ها در روز ششم اوت در گروه مختص به گفتگوی گروه واگنر در تلگرام از گم شدن عزیزانشان خبر داده بودند.

لیوبو باژانوا گفت که نمی‌دانست پسر ۲۵ ساله‌اش، ولادیمیر آکیموف که پیشتر به عنوان سرباز وظیفه در نیروی هوایی روسیه خدمت می‌کرد، برای پیوستن به «سپاه آفریقا» ثبت نام کرده است.

او می‌گفت که واگنر هیچ اطلاعاتی از سرنوشت پسرش ارائه نمی‌دهد و نامه‌هایش به وزارت دفاع و وزارت خارجه همچنان بی‌پاسخ باقی ماندند.

رویترز با استفاده از نرم‌افزار‌های تشخیص چهره موفق شد هویت دو نفری را که در اسارت شورشیان طوارق‌اند را شناسایی کند.

این گروه تصاویری از این دو اسیر را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده بود و محمد المولود رمضانه، سخنگوی شورشیان طوارق نیز تایید کرد که این مردان در اسارت هستند.

یکی از این اسرا، الکساندر کوزکمائف ۴۷ ساله است. او هیچ سابقه نظامی ندارد.

لیودمیلا کوزکمئوا، همسرش گفت: «نه عصبانیت، نه گریه و نه دلایلم، هیچ‌کدام کمکی نکرد. او درست یک ماه پیش از رفتنش در خانه به من گفت که بلیت خریده و می‌رود.»

از سوی دیگر، الکساندر لازارف ۴۸ ساله یکی از با تجربه‌ترین نظامیان روس حاضر در نبرد مزبور بود.

بنابر صفحه اینستاگرام همسرش، او در نبرد با جدایی‌طلبان چچنی در دهه ۱۹۹۰ و ۲۰۰۰ میلادی شرکت کرده بود.

 گروه واگنر تعداد عناصر خود را در آفریقا منتشر نمی کند اما «یدریزیگ چریب»تحلیلگر مرکز پژوهش هایی بین المللی می گوید که نزدیک به 6هزار مزدور روسی در آفریقا حضور دارند این در حالی است که 3 منبع دیپلماتیک می گویند نزدیک به 1500 تا 2000 عنصر واگنر در  کشور مالی حضور دارند.