سیاست داخلی و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم با سیاست خارجی ارتباط مستقیم پیدا کرده است. این نکته ای است که رئیس جمهور به خوبی آن را درک کرده و بارها بر آن تاکید کرده است. اکثر اهل نظر بر این عقیده هستند تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران نتواند توازنی را در روابط خارجی برقرار کند و بده بستانی با غرب برای رفع تحریمها صورت دهد دولت با یک ژئوپلیتیک بسته نمی تواند اقدام چشمگیر و قابل دوامی را انجام دهد.
پایگاه خبری جماران: عبدالرضا فرجی راد، کارشناس سیاست خارجی و استاد ژئوپلتیک در یادداشتی برای جماران نوشت:
شعارهای مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید در رقابت های انتخاباتی با دیگر کاندیداهای ریاست جمهوری که تقریبا از یک جناح فکری بودند متفاوت بود. رویکرد ایشان به مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی داخلی متفاوت بود و بعد از به عهده گرفتن مسئولیت پست ریاست جمهوری، در سخنان و بیانات خود بر نظرات مطرح شده در رقابت های انتخاباتی تاکید کردند.
علاوه بر مسائل اجتماعی همچون اینترنت آزاد و موضوع زنان که به آنها در رقابتها پرداخته و مورد توجه هم واقع شد مسائل اقتصادی و معیشتی مردم و بویژه طبقات تنگدست و محروم از موضوعات کلیدی داخلی بود که رییس جمهور در اولویت اقدامات خود قرار داد و با مردم در میان گذاشت. به همین جهت برای اینکه برای اینگونه خانوارها بتوان کاری انجام داد اختیارات بیشتر برای استانداران مد نظر قرار گرفت و بر بحث عدالت اجتماعی از آموزش و پرورش گرفته تا بهداشت و درمان و اشتغال زایی تاکید شد.
هر چند که از تایید کابینه مسعود پزشکیان توسط مجلس بیش از دو هفته نمی گذرد، ولی چشم اندازها امیدوارکننده است. با رصد امور و بویژه در فضای مجازی و رسانه این حس در فضای جامعه ایجاد شده که رییس جمهور و اعضای کابینه به جد در فکر راههایی هستند تا درآمدهای کشور افزایش یافته تا بتوان طرح های مورد نظر را پیاده کرده و امیدها به یاس تبدیل نشود.
آنچه مهم به نظر میرسد این است که مردم احساس می کنند می توانند به رییس جمهور و دست اندرکاران امور و اعضای کابینه اعتماد کنند و تا حد قابل توجهی اکثر آنها را افرادی مطمئن، کاردان و دلسوز یافته و این امیدواری را دارند که فساد در دولت فعلی در مقایسه با گذشته به حداقل برسد. البته این امیدواری وقتی نتیجه خواهد داد که گشایش هایی را در سیاست خارجی شاهد باشیم.
سیاست داخلی و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم با سیاست خارجی ارتباط مستقیم پیدا کرده است. این نکته ای است که رئیس جمهور به خوبی آن را درک کرده و بارها بر آن تاکید کرده است. اکثر اهل نظر بر این عقیده هستند تا زمانی که جمهوری اسلامی ایران نتواند توازنی را در روابط خارجی برقرار کند و بده بستانی با غرب برای رفع تحریمها صورت دهد دولت با یک ژئوپلیتیک بسته نمی تواند اقدام چشمگیر و قابل دوامی را انجام دهد.
البته مسأله ی «زمان» هم از اهمیت برخوردار است. فرصت ها نباید از دست برود. سفر پیش روی رئیس جمهور و وزیر خارجه به نیویورک باید به فرصتی تبدیل شود که زمینه و جرقه اولیه تداوم مذاکرات رفع تحریم زده شود. انتظار این است که در نیویورک اعتماد سازی نسبی اولیه بین ایران و غرب و نیز دیگر کشورها و رهبران صورت پذیرد. ضمن جلب توجه ایرانیان، ملاقات های خارجی بیشتر رییس جمهور برای تشریح سیاست های دولت جدید مفید خواهد بود. هر چند دولت مسعود پزشکیان بر رابطه خوب با شرق و به ویژه چین نیز تاکید داشته و دارد ولی توسعه رابطه با شرق هم نیاز به گفتگو با غرب و رفع تحریمها دارد.
توافق ۲۵ ساله ایران و چین وقتی کارا خواهد شد که شرکت های چینی بتوانند بدون دغدغه و نگرانی از تحریم فعالیت های خود را آغاز کنند. ایران نفت بیشتری را بفروشد و بتواند هزینه های مربوط به پروژه ها را بتواند پرداخت کند. همین مسأله در رابطه با منطقه و کشورهای همسایه صادق است. بدون رفع تحریم ها از نظر اقتصادی بیش از امروز نمی توان در رابطه با سایر کشورها جلو رفت.
بطور کلی بدون توافق با غرب غلبه بر مشکلات اقتصادی کاری بس مشکل و احتمالا غیر ممکن است. از نظر سیاسی می توان گفت که در صورت رفع مشکلات بین المللی در سطح منطقه ای پیشرفت های بیشتری را شاهد خواهیم بود. به نظر می رسد وضعیت رابطه ایران با کشورهای همسایه در غرب کشور همچون عراق و ترکیه بهبود یابد و در مقایسه با گذشته جهش بهتری را شاهد باشیم.
در جنوب رابطه با عربستان و بعضی از دیگر کشورها همچون قطر، امارات و عمان بیشتر توسعه می یابد. تجربه گذشته نشان داده که هر وقت تعامل ایران با جهان بهتر شده روابط با جنوب هم بهبود یافته است. ضمن اینکه این امکان وجود دارد که تنش دریایی در منطقه کاهش یافته و بر روابط اثر مثبت بگذارد. در ماههای آینده رابطه رسمی با کشور بحرین برقرار خواهد شد. تفاهم و همکاری بیشتری را با مصر شاهد خواهیم بود بویژه آنکه با توجه به حوادث در غزه و احتمال بالای اجرای آتش بس تا قبل از انتخابات آمریکا رایزنی بین دو کشور بیشتر میشود.
به احتمال قوی دولت گفت و گوهای اولیه و مقدماتی با چین را آغاز خواهد کرد تا احتمالا پس از رفع تحریم ها چین به عنوان سرمایه گذاری مهم فعالیت های توسعه ای خود را آغاز کند. این احتمال وجود دارد که در دولت مسعود پزشکیان شرایط در قفقاز به خوبی به پیش نرود، زیرا عوامل تحریک کنندگی رئیس جمهور آذربایجان کاهش نیافته است. به ویژه آن که به علت تیرگی روابط روسیه و ارمنستان، این تحریک کنندگی افزایش یافته و روسیه هم برای تنبیه ارمنستان به دنبال تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه است که با منافع ایران در تضاد است.
البته دو عامل دیگر نیز باعث تغییر سیاست روسیه شده است: یکی بن بست ژئوپلیتیکی برای روسیه در جنگ اوکراین که این کشور به دنبال آن است با نزدیکی به آذربایجان انرژی خود را از این طریق به اروپا صادر کند و دیگری احتمال گفت و گوهای ایرانی با غرب که روسیه از آن نگران است و به همین جهت منافع ایران را در قفقاز کمتر مورد توجه قرار میدهد. لذا پیش بینی میشود که رابطه ایران با روسیه بیش از حال گسترش نیابد ولی دو طرف تلاش کنند که از تنش دوری گزینند.
در شرق و شمال شرق تداوم رابطه خوب با کشورهای آسیای مرکزی ادامه خواهد یافت اما ممکن است دو سه عامل سبب شود که رابطه با طالبان در افغانستان با مشکلاتی نیز روبرو شود. مهمترین آنها مسأله میلیون ها مهاجر افغان در ایران است که بر خلاف دولت قبل، دولت مسعود پزشکیان تصمیم گرفته به وضعیت آنها سرو سامانی دهد. اخراج مهاجرین غیر قانونی در دستور کار است که می تواند در روابط با طالبان تنش زا باشد. به طور کلی با توجه به امیدهایی که از یکسو بوجود آمده و از سویی دولت تلاش دارد از توان و ظرفیت جناح های مختلف کشور بهره برد که مورد تایید مقامات ارشد کشور نیز قرار گرفته، چشم انداز آینده می تواند امیدوار کننده باشد.
