مقامات ایالات متحده و عربستان سعودی معاهده دفاعی را بر اساس پیمان هایی که ایالات متحده با ژاپن و دیگر متحدان آسیایی اش بسته، الگوبرداری می کنند. دو طرف در حال تلاش برای ایجاد شرایطی هستند که باعث ایجاد بند دفاع متقابل شود.
به گزارش جماران، در حالی که ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی بر روی پیمان امنیتی کار می کنند، رژیم اسرائیل که ضلع اصلی چنین معامله ای است به مقاومت در برابر پذیرش آن ادامه می دهد.
دو سال پس از دوره ریاست جمهوری جو بایدن، دستیاران وی مذاکره با رهبران سعودی را برای برقراری روابط دیپلماتیک میان عربستان با اسرائیل آغاز کردند. اما زمانی که جنگ اسرائیل و حماس در اکتبر گذشته آغاز شد، آن گفت و گوهای انجام شده رنگ باختند. مقامات آمریکایی و عربستانی تلاش کرده‌اند با درخواست از اسرائیل برای برقراری آتش‌بس در غزه و گام‌های برگشت‌ناپذیر به سمت تأسیس کشور مستقل فلسطین، چشم‌انداز توافق را احیا کنند. اکنون این مقامات می گویند که به توافق نهایی در مورد عناصر اصلی آنچه سعودی ها از این توافق می خواهند نزدیک شده اند که شامل یک پیمان دفاعی متقابل میان ایالات متحده و عربستان سعودی و همکاری در مورد برنامه هسته ای غیرنظامی در خاک عربستان سعودی است.
به گفته وزارت امور خارجه ایالات متحده، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه این کشور با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که در واقع رهبر واقعی عربستان سعودی، محسوب می شود در سفر ماه گذشته خود به ریاض به طور خصوصی در مورد این مسائل صحبت کرده است. انتظار می رود جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، انتظار آخر هفته به منظور پیگیری این توافق به عربستان سعودی و تل آویو سفر کند.
اسرائیل کوتاه نمی آید
نکته اینجا است که هیچ نشانه ای مبنی بر حرکت رهبران اسرائیلی برای پیوستن به این معامله علیرغم اهمیت نمادین برقراری روابط با عربستان سعودی برای اسرائیل وجود ندارد. این مقاومت، همراه با حمله نظامی اسرائیل به شهر رفح، یک معامله بزرگ سه جانبه بالقوه را که بایدن آن را به عنوان پایه ای برای راه حل مناقشه طولانی مدت میان اسرائیل و فلسطین ضروری می داند، به خطر می اندازد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، درخواست‌ها برای ایجاد یک کشور فلسطینی را رد کرده و مدعی است که چنین مسئله ای این کشور را به «پناهگاه تروریسم» تبدیل خواهد کرد. بر اساس نظرسنجی ها، اکثر اسرائیلی ها نیز با تشکیل کشور مستقل فلسطین مخالف هستند. نتانیاهو سیستم حکومتی برای غزه پیشنهاد نکرده است و یوآو گالانت، وزیر دفاع، روز چهارشنبه از او به دلیل نبود چنین طرحی انتقاد کرد.
از زمان سفر بلینکن به عربستان سعودی، مقامات آمریکایی و عربستانی شروع به چالش کشیدن نتانیاهو کرده و علناً اعلام کرده‌اند که در حال نزدیک‌تر شدن به توافق بر سر بسته‌ای برای عادی سازی رابطه اسرائیل و عربستان شده اند. آنها می گویند که نتانیاهو یا می تواند قرارداد بزرگ را بپذیرد و به سمت صلح منطقه ای و همکاری امنیتی بالقوه با عربستان سعودی حرکت کند که می تواند با ایران، دشمن مشترک آنها مقابله کند - یا آن را رد کند و چرخه خشونت اسرائیل و فلسطین و انزوای اسرائیل در منطقه را تداوم بخشد.
متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در این ماه گفت: «ما به کار برای نهایی کردن هر دو بخش دوجانبه چنین توافقی و همچنین اینکه مسیر دستیابی به یک کشور مستقل فلسطینی چگونه خواهد بود، ادامه می دهیم.» بخش دوجانبه اشاره ای به مذاکرات بین ایالات متحده و عربستان سعودی بود که علاوه بر یک معاهده دفاعی شامل همکاری در مورد برنامه هسته ای غیرنظامی با غنی سازی اورانیوم در داخل عربستان، فروش تجهیزات پیشرفته آمریکایی را هم شامل می شد.
مقامات آمریکایی تاکید کرده اند که اسرائیل برای نهایی شدن هرگونه توافق باید با تشکیل کشور فلسطین موافقت کند. جیک سالیوان این پیام را در چهارم می در کنفرانس فایننشال تایمز در لندن ارائه کرد. وی با بیان اینکه چشم انداز یکپارچه تفاهم دوجانبه بین آمریکا و عربستان همراه با عادی سازی رابطه بین اسرائیل و عربستان سعودی همراه با گام های معنادار به نمایندگی از مردم فلسطین است، افزود: همه اینها باید با هم جمع شوند.
در این ماه، برخی از تحلیلگران ناظر بر روابط واشنگتن و ریاض استدلال کردند که یک توافق دوجانبه با عنوان طرح B - ممکن است بهترین راه باشد زیرا به نظر می رسد تحقق بخش مربوط به پایان مناقشه اسرائیل و فلسطین سخت و شاید هم غیرممکن باشد.
مقامات سعودی چنین پیشنهادی را علنا مطرح نکرده اند و همچنان بر توافق بزرگتر با تعهد اسرائیل در قبال تشکیل کشور فلسطین اصرار دارند. شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی، ماه گذشته در مجمع جهانی اقتصاد در ریاض گفت: « اکثر کارها قبلاً انجام شده است. ما خطوط کلی آنچه را که فکر می کنیم باید اتفاق بیفتد، در اختیار داریم. » این مقام سعودی در ادامه با اشاره به اینکه «مکانیسم‌هایی در جعبه ابزار جامعه بین‌المللی وجود دارد که می‌تواند بر مقاومت هر طرف غلبه کند، پیش بینی کرد که راضی کردن اسرائیل در نهایت رخ خواهدداد.»
مسئولیت سخت فروش توافق به افکار عمومی عربستان
حتی فوری ترین درخواست عربستانی از اسرائیل که همان آتش بس پایدار در غزه است در حال حاضر دور از دسترس به نظر می رسد. اسرائیل از تعهد به آتش بس دائمی اجتناب کرده و تلاش های میانجی های عرب برای جلب موافقت اسرائیل با آتش بس موقت برای آزادی برخی از گروگان ها در هفته گذشته با شکست مواجه شد. همزمان، اسرائیل حملات خود را در رفح ، جایی که بیش از یک میلیون فلسطینی در جستجوی سرپناه هستند، افزایش داده است. عربستان سعودی، ایالات متحده و سایر کشورها به اسرائیل هشدار داده اند که حمله بزرگی را در رفح پیگیری نکند. با توجه به همه اینها، مقامات سعودی همچنان نگران هزینه سیاسی داخلی عادی سازی روابط با اسرائیل هستند.
برخی از مقامات منطقه می گویند که امارات متحده عربی و بحرین از عادی سازی روابط با اسرائیل بر اساس توافقنامه آبراهام که دولت ترامپ در مهندسی آن در سال 2020 کمک کرد، دستاورد آنچنانی نداشتند و دولت اسرائیل به وعده های خود مبنی بر احترام به سرزمین فلسطین در کرانه باختری عمل نکرد.
غیث العمری، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، گفت: «ما همیشه این را از سعودی ها می شنویم: ببینید چه بر سر اماراتی ها آمد، ببینید چه اتفاقی برای بحرینی ها افتاد.»
مقامات آمریکایی می گویند که قبل از جنگ، مقامات آمریکایی و عربستانی قصد داشتند از اسرائیلی ها امتیازات متوسطی برای فلسطینیان بخواهند. اکنون مطالبه ها هم افزایش پیدا کرده است. حالا بایدن توافقی را که شامل تشکیل یک کشور فلسطینی می شود، جزء مهمی از پایان جنگ می داند. موافقت اسرائیل با چنین سناریویی می تواند تنها راه شاهزاده محمد برای جلب حمایت گسترده شهروندانی باشد که از کشتار حدود 35000 فلسطینی در غزه خشمگین شده اند.
بایدن و پایان زودهنگام سیاست تنبیه ریاض
تمایل جو بایدن برای اعطای یک معاهده دفاعی متقابل و سایر منافع به شاهزاده محمد بن سلمان، انحراف شدید از قول او در طول مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری 2020 برای اطمینان از اینکه کشور به دلیل نقض حقوق بشر تنبیه خواهدشد، است. عربستان سعودی متهم به قتل غیرنظامیان در طول جنگ یمن و قتل جمال خاشقجی، ستون نویس واشنگتن پست در استانبول است.
عدم محبوبیت ریاض در میان جمهوری خواهان و دموکراتها
مقامات ایالات متحده و عربستان سعودی معاهده دفاعی را بر اساس پیمان هایی که ایالات متحده با ژاپن و دیگر متحدان آسیایی اش بسته، الگوبرداری می کنند. دو طرف در حال تلاش برای ایجاد شرایطی هستند که باعث ایجاد بند دفاع متقابل شود. شاهزاده محمد بن سلمان خواهان معاهده ای است که توسط اکثریت فوق العاده در سنای ایالات متحده تصویب شود. اما مقامات دولت می گویند که این کار بدون یک جزء قوی درباره وضعیت میان اسرائیل - فلسطین در توافق دشوار خواهد بود، زیرا شک و تردید نسبت به عربستان سعودی در میان بسیاری از قانونگذاران دموکرات و برخی جمهوری خواهان قوی است.
ادعای ترس عربستان از ایران
نویسندگان این مطلب در انتها ادعا می کنند که برای عربستان سعودی، بزرگترین تهدید ایران است. مقامات سعودی از عدم مداخله نظامی دولت ترامپ در زمانی که تاسیسات نفتی در پادشاهی با هواپیماهای بدون سرنشین و موشک در سال 2019 مورد حمله قرار گرفت - حمله ای که مقامات سعودی و آمریکایی می گویند با ایران مرتبط است، ناراحت هستند. حسین ایبیش، محقق ارشد موسسه کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن در این باره می گوید: عربستان سعودی و دیگران، از جمله امارات، نمی دانند که آمریکا چه زمانی به نفع آنها وارد میدان عمل خواهدشد؟
نقشه واشنگتن برای دورکردن ریاض از پکن
مقامات آمریکایی می گویند که آنها همچنین قصد دارند از عربستان سعودی قول هایی برای محدود کردن همکاری با چین در زمینه مسائل نظامی و فناوری پیشرفته بگیرند. دولت بایدن همچنین امیدوار است که عربستان سعودی متعهد به جلوگیری از افزایش قیمت نفت، به ویژه با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده باشد. در سال 2022، زمانی که سعودی ها برخلاف میل جو بایدن عمل کردند، مقامات آمریکایی و عربستانی بر سر چنین وعده هایی با هم درگیر شدند.
برخورداری از برنامه غنی سازی؛ اولویت نخست ولیعهد جوان
نکته دیگری که برای محمدبن سلمان مهم است همکاری آمریکا در برنامه هسته ای غیرنظامی عربستان است. مقامات می گویند که مذاکره کنندگان آمریکایی و سعودی در حال بررسی جزئیات چگونگی نظارت شدید ایالات متحده بر غنی سازی اورانیوم در داخل خاک عربستان هستند. برخی از قانونگذاران آمریکایی و بسیاری از مقامات اسرائیلی با برخورداری عربستان از هرنوع برنامه هسته ای مخالف هستند.
کارن یانگ، محقق ارشد پژوهشی در مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا، گفت که برخورداری از چنین برنامه هسته ای یک اولویت برای محمدبن سلمان است. برای عربستان سعودی این همیشه یک توافق دوجانبه میان ریاض و واشنگنن بوده و نه یک توافق سه جانبه که اسرائیل را هم شامل شود.
