آیا عمران خان به صحنه سیاسی پاکستان بازمی گردد؟

به گزارش جماران، پارلمان پاکستان روز یکشنبه شهباز شریف را برای دومین بار به عنوان نخست وزیر انتخاب کرد و پس از ماه ها آرامشی نسبی در آشفتگی سیاسی پاکستان به وجود آورد. با اینهمه تحلیلگران و مخالفان شریف می گویند که این آرامش چندان پایدار نخواهد بود.

واشنگتن پست در این باره نوشت:حزب مسلم لیگ شاخه نواز که شهباز شریف به آن تعلق دارد نتوانست در انتخابات اخیر پاکستان اکثریت مطلق در پارلمان را به دست آورد بنابراین ناچار به ائتلاف سیاسی روی آورد.  پاکستان از ماه آگوست توسط کابینه موقت رهبری شد تا به گونه ای قانونی راه را برای برگزاری انتخابات هموار کرده باشد.  در حال حاضر، دولت شریف توسط طیف وسیعی از رقبا حمایت می شود. با اینهمه دولت جدید  با مقاومت شدید از سوی متحدان نخست وزیر سابق و  زندانی امروز یعنی عمران خان مواجه خواهد شد که در انتخابات فراتر از انتظارها درخشیدند و البته حامیان او نیز دست از سر خیابان ها در سرتاسر پاکستان برنمی دارند.

شهباز شریف پس از انتخاب شدن دوباره، در سخنرانی در پارلمان از همه خواست که با هم متحد شوند. البته سخنرانی او توسط متحدان عمران خان که او را دزد خطاب می کردند نیمه کاره ماند.

این دوره از حضور شهباز شریف در قدرت احتمالاً تحت الشعاع ادعاهای طولانی مدت تقلب در انتخابات از سوی حزب عمران خان قرار خواهد گرفت که به نظر می رسد در نظرسنجی های غیررسمی که بلافاصله پس از بسته شدن حوزه های رای گیری در فوریه منتشر شد، پیشتاز بود.

متحدان عمران خان ادعا می کنند که مقامات پاکستانی که از حمایت شدید مردم از او شوکه شده بودند، شمارش آرا را کند و در نتایج تقلب کردند . مقام های دولتی پاکستان این ادعا را رد می کنند. با این وجود حتی در میان مخالفان عمران خان، این احساس که انصاف و اخلاق در سیاست پاکستان وجود ندارد، همچنان گسترده است.

مصطفی نواز خوخر، تحلیلگر سیاسی و قانونگذار سابق، در مصاحبه ای گفت: « در حالی که ما اکنون دولتی داریم که با بحران مشروعیت مواجه است، چالش های پیش روی این دولت در سایر حوزه ها کم نیستند.»

پاکستان با یکی از بدترین بحران های اقتصادی خود در دهه های اخیر و افزایش حملات شبه نظامیان مواجه است. تحلیلگران می گویند که دوره دوم نخست وزیری شریف ممکن است بسیار شبیه دوره اول او باشد، دوره ای که فقط از آوریل 2022 تا اگوست گذشته ادامه داشت و مهم ترین مشخصه های آن  رکود اقتصادی و انتقاد مخالفان مبنی بر نداشتن دستور کار مشخص در دولت بود.

بسیاری از مردم انتظار نداشتند که نتیجه این انتخابات پیروزی شهباز شریف باشد. در هفته‌های قبل از انتخابات، برادر بزرگ‌تر او، نواز شریف، با سابقه سه بار نخست‌وزیری، مبارزات انتخاباتی را رهبری می‌کرد و به نظر می‌رسید کاندیدای مورد علاقه ارتش است.

اما کمپین انتخاباتی حامی نواز شریف چندان مورد توجه قرار نگرفت. او نه تنها نتوانست اکثریت مطلق را به دست آورد، بلکه از متحدان عمران خان نیز عقب افتاد. هم حزبی های عمران خان در حال حاضر، علیرغم همه سرکوب های بی سابقه، بزرگترین بلوک سیاسی در پارلمان هستند.

حزب تحریک انصاف  پس از حمله هوادارانش به تأسیسات نظامی در اعتراض به دستگیری عمران خان به اتهام فساد در ماه مه، منحل شد. اما محکومیتهای بعدی به افزایش محبوبیت عمران خان منتهی شد.

نواز شریف احتمالاً تأثیر قوی بر برادر کوچکتر خود و جهت گیری دولت جدید پاکستان خواهد داشت.

استفاده هوشمندانه حزب تحریک انصاف از رسانه‌های اجتماعی در ماه‌های اخیر با موفقیت ایده های پوپولیستی عمران خان را برای تضعیف رقیب پیش برد.

مشاهد حسین، سناتور پاکستانی که مدت‌ها با حزب شریف متحد بود، گفت: خان و حزبش پویایی سیاست پاکستان را تغییر داده‌اند و به اصطلاح مانند یک فیل در اتاق باقی می‌مانند، نیرویی که نمی توان به حاشیه راند.

یکی از پرسش‌های کلیدی این است که آیا تشکیلات پاکستان به حزب خان اجازه می‌دهد تا مجدداً یک صندلی دور میز داشته باشد و  راه را برای آزادی خان و بازگشت سیاسی او هموار می کند یا خیر.

در سطح سیاست داخلی، به نظر می‌رسد که حزب تحریک انصاف پس از انتخابات فضایی برای مانور در اختیار داشته است. مقامات مانع از انتخاب یکی از متحدان خان به عنوان رئیس دولت در استان خیبر پختونخوا در شمال پاکستان نشدند، جایی که حزب وی بر انتخابات تسلط داشت. اعضای حزب نیز اندک اندک فعالیت بیشتری از خود نشان می دهند.  رهبران و حامیان حزب که در میان ترس از دستگیری مخفی شده بودند دوباره ظاهر شده اند. در تلویزیون پاکستان، مجریان و مهمان های آنها  آشکارا درباره اتهامات تقلب در انتخابات بحث می کنند. و پس از ماه‌ها که اکثر کانال‌های تلویزیونی به ندرت از تحریک انصاف یا عمران خان نامی می بردند، اعضای آن دوباره به برنامه‌ها دعوت می‌شوند.

محمد جمشد خان، وکیلی که روز شنبه در تظاهرات سراسری حزب تحریک انصاف در اعتراض به تقلب در انتخابات شرکت کرد، گفت: «هیچکس نمی تواند ما را متوقف کند. ما نه تنها خان را از زندان بیرون خواهیم آورد، بلکه او را دوباره نخست وزیر خواهیم کرد.»