همچون انرژی، تولید مواد غذایی و نقش دولت در شکل دادن به عادات مصرف در بسیاری از کشورها به یک موضوع مهم تبدیل شده است که در حال تبدیل شدن به یک سیاست دو قطبی فزاینده است.
به گزارش جماران؛ به نقل از چتم هاوس، سیستم های غذایی سهم قابل توجهی در تغییرات آب و هوایی دارند و در برابر تأثیرات آن شکننده هستند - اما تغییر آنها حتی بیشتر از تغییر بخش انرژی تفرقه انگیز است.
COP یا کنفرانس احزاب عالی‌ترین نهاد حاکم بر یک کنوانسیون بین‌المللی است. این سازمان از نمایندگان کشورهای عضو کنوانسیون و ناظران معتبر تشکیل شده است. کنفرانس بین‌المللی تغییرات آب و هوایی امسال (COP28)، به ریاست و میزبانی امارات متحده عربی، اولین کنفرانسی خواهد بود که تمرکز عمده‌ای بر غذا دارد.
روش‌های کشاورزی مدرن مهم‌ترین عامل از دست دادن تنوع زیستی بوده و سیستم‌های غذایی عامل تولید حدود یک سوم از گازهای گلخانه‌ای تولید شده توسط فعالیت‌های انسانی هستند. توانایی جهان برای ارائه رژیم‌های غذایی سالم (امنیت غذایی) به دلیل اثرات تغییرات آب و هوایی، با آب و هوای شدید مانند طوفان و خشکسالی که بر توانایی تولید و حمل و نقل غذا تاثیر می‌گذارد، تهدید می‌شود.
همه‌گیری کووید-19 و تهاجم به اوکراین و کمبود منابع غذایی که وابسته به تولیدات عظیم غلات اوکراین بود، بر عدم انعطاف‌پذیری سیستم غذایی جهانی تأکید کرد و این‌که چه میزان رویدادها به راحتی قیمت مواد غذایی را بالا می‌برند را به خوبی نشان داد.
بانک جهانی تخمین می‌زند که قیمت‌های بالای مواد غذایی در سراسر جهان اثر خود را برجای گذاشته است و 52 درصد کشورهای کم درآمد، 89 درصد از کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین، 61 درصد از کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا و 67 درصد کشورهای با درآمد بالا را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
علاوه بر این، داده‌ها به طور فزاینده‌ای نشان می‌دهد که هزینه جهانی رژیم‌های غذایی نامناسب (به ویژه ناشی از چاقی و بیماری‌های غیرواگیر، مانند بیماری‌های قلبی و سرطان، اما همچنین ناشی از کالری و مواد مغذی ناکافی) حدود 9 تریلیون دلار در سال است که با احتساب هزینه‌های زیست محیطی تولید و مصرف مواد غذایی 3 تریلیون دلار دیگر به این رقم اضافه می‌شود.
این آمار، بیش از 10 درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی و شاید سه تا چهار برابر ارزش اقتصادی کل بخش کشاورزی است. بنابراین، تغییر سیستم‌های غذایی از جمله ایجاد انعطاف‌پذیری، ارائه رژیم‌های غذایی سالم‌تر برای همه و کاهش اثرات زیست‌محیطی، باید در اولویت اجلاس COP28 باشد.
سیستم‌های غذایی
از زمان اجلاس COP26 در سال 2021 در گلاسکو، بحث در مورد مواد غذایی یا وجود نداشت یا محدود به منابع اصلی انتشار بود که گاهی اوقات به اختصار AFOLU نامیده می‌شود. کشاورزی، جنگل‌داری و سایر کاربری‌های زمین از جمله موارد مطرح شده در اجلاس پیشین کنفرانس احزاب بوده است.
تمرکز بر AFOLU باعث ایجاد تمرکز آشکار «طرف عرضه» بر کاهش جنگل‌زدایی و نوآوری در کشاورزی برای کاهش شدت انتشار در هر واحد محصول شد. اما این رویکرد در مقابله با نحوه استفاده از محصولات کشاورزی ناکام ماند.
رویکرد «سیستم‌های غذایی» تشخیص می‌دهد که عرضه و تقاضا به هم مرتبط هستند و یک راه مهم برای تغییر کشاورزی، تغییر روش استفاده از محصولات کشاورزی است. «کاهش ضایعات» یک مثال مهم و بارز است. حدود 17 درصد از کل مواد غذایی تولید شده از بین و یا هدر می‌رود، که احتمالا به 8 درصد از کل انتشار می‌رسد.
اما نقطه عطف سیاسی واقعی در مذاکرات اقلیمی حول محور تغییر الگوهای مصرف، به ویژه گوشت و محصولات لبنی خواهد بود. مجموع تولید غذاهای حیوانی دو سوم انتشار مواد غذایی و نزدیک به 80 درصد ردپای زمین کشاورزی را به خود اختصاص می دهد. با این حال تنها 19 درصد کالری جهانی و 41 درصد پروتئین را تامین می‌کند.
سیاست غذایی
سیاست دگرگونی سیستم غذایی ذاتا پیچیده است و در توسعه اقتصادی و گفتمان قطبی شده نهادینه شده است. بسیاری از کشورها، با اکراه، نیاز به تغییر سیستم غذایی را برای سالم‌تر، پایدارتر و انعطاف‌پذیرتر شدن سیستم غذایی می‌پذیرند، اما دیدگاه‌های بسیار مورد مناقشه (بیش از همه در مورد چگونگی مقابله با تقاضا) در مورد چگونگی دستیابی به این هدف وجود دارد.
تلاش برای کاهش تقاضای گوشت و محصولات لبنی در تضاد با برنامه‌های رشد اقتصادی بسیاری از کشورها است که افزایش بهره‌وری برای صادرات و امنیت غذایی خود را در اولویت قرار می‌دهند. برخی دیگر، اعتراضی ایدئولوژیکی به دخالت دولت‌ها در بازارها برای کاهش مصرف گوشت و لبنیات دارند و استدلال می‌کنند که در صورت وجود تقاضا باید به بازارها اجازه ارائه خدمات داده شود.
همچون انرژی، تولید مواد غذایی و نقش دولت در شکل دادن به عادات مصرف در بسیاری از کشورها به یک موضوع مهم تبدیل شده است که در حال تبدیل شدن به یک سیاست دو قطبی فزاینده است.
به نظر می‌رسد، در کنفرانس COP28، از کشورها خواسته شود که بیانیه رهبران را امضا کنند تا کشورها نیاز به تغییر سیستم‌های غذایی را برای مقابله با تعامل بین کشاورزی، غذا و آب و هوا را اعمال کنند. اما بحران انرژی پس از آغاز جنگ اوکراین نشان داده است که بسیاری از دولت‌ها تضمین عرضه بر دگرگونی سیستم‌ها را ترجیح می‌دهند.
ارزیابی‌های سازمان ملل نشان می‌دهد که اقدام جمعی جهان با سرعت و مقیاس مورد نیاز برای برآورده کردن شرایط مورد نظر در تغییر سیستم غذایی، انجام نمی‌شود.
مهم این است که اگر این سیاست نه از سوی همه کشورها، بلکه از سوی برخی از کشورهای مهم و اثر گذار در نظم جهانی، به رسمیت شناخته شود، بی شک تحول سیستم‌های غذایی نه تنها در راستای تحقق اهداف اقلیمی، بلکه برای تضمین امنیت غذایی، سلامت جهانی بهتر و حفاظت از تنوع زیستی، اثرات بسیار مطلوبی بر جای می‌گذارد.
