در حال حاضر که تمرکز ایالات متحده بر روی چین، جنگ اوکراین و مهار روسیه است؛ ورود مجدد ایالات متحده به منطقه خاورمیانه اساسا توانایی آمریکا برای اثرگذاری بر جنگ اوکراین و همچنین مهار چین را به شدت کاهش میدهد.
به گزارش جماران؛ بایدن در شرایطی به سرزمین های اشغالی سفر کرده که تصاویر شهدا و مجروحان غزه، لحظاتی پس از انفجار بیمارستان المعمدانی، روی صفحههای تلویزیونی در سراسر جهان پخش میشود و هزاران نفر در کرانه باختری و سرتاسر جهان دست به تظاهرات زدهاند.
فاجعه بمباران بیمارستان المعمدانی غزه اولین بار نیست که در کارنامه اسرائیل رخ نمایی میکند. در فروردین ماه 1375 در حالی که اسرائیل رسما خواسته بود تا مردم منطقه قانا در لبنان خانههای خود را ترک کنند و به اردوگاه سازمان ملل پناه برند، مرکز این اردوگاه در قانا را بمباران کرد و 117 غیر نظامی پناهجو به اضافه 3 نیروی کارمند سازمان ملل (UN) را به قتل رساند. جالب اینجاست که ایالات متحده قطعنامه صادر شده سازمان ملل علیه بمباران اردوگاه سازمان ملل در قانا لبنان را نیز وتو کرد.
اما سفر بایدن پیش از آنکه برای میانجیگری صلح در منطقه باشد، نیت دیگری دارد. رییس جمهوری آمریکا به منطقه سفر کرده تا قبل از آنکه جای پای چین به عنوان میانجیگر در منطقه باز شود، ابتکار عمل را در دست گیرد. میانجیگری چین برای عادی سازی روابط میان ایران و عربستان در پشت پرده برای ایالات متحده بدون هزینه نبود و نقش تاریخی ایالات متحده در منطقه را با یک بحران ساختاری روبرو ساخت.
با این حال، مفهوم «خاورمیانه پسا آمریکایی» با چین که قدرت ایالات متحده را به چالش میکشد، دور از دسترس به نظر میرسد. روز چهارشنبه، شی جین پینگ؛ رییسجمهور چین طی سخنرانی خود به مناسبت دهمین سالگرد ابتکار یک کمربند-یک جاده از هرگونه اشاره به جنگ غره و بحرانهای منطقهای در جهان اجتناب کرد.
علاوه بر این، عملیات حماس و جنایات تلافی جویانه اسرائیل، مردم را در سراسر جهان، از جمله در دانشگاههای آمریکا، جایی که نسل بعدی رایدهندگان آمریکایی صدای خود را به گوش هم میرسانند، بسیج و تقسیم کرده است.
توانایی ایالات متحده برای کمک به صلح در منطقه به عوامل متعددی بستگی دارد. ایالات متحده باید نشان دهد که میتواند با اسرائیل، مصر و دیگر بازیگران دولتی و غیردولتی در منطقه همکاری کند.
امروز حمایت آمریکا از اسرائیل تحت فشارهای شدید عمومی قرار گرفته است و مطابق انتظار دولتمردان این کشور پیش نمیرود.
یک جنگ زمینی که به طور گسترده پیش بینی میشود، میتواند در غزه منجر به تلفات انسانی فاجعه آمیز شود و موجبات شعلهور شدن تفکرات ضدآمریکایی در جهان، تفرقه در داخل ایالات متحده و افزایش فشار بر دولتهای منطقه برای برداشتن گامهایی که حمایت خود را از فلسطینیها نشان میدهد، فراهم کند.
دیپلماسی کشورهای منطقه نیز پس از بمباران بیمارستان غزه توسط اسرائیل بیشتر شده و دولتمردان آمریکا را مجبور به رایزنی با کشورهای منطقه کرده است.
چالشهای دیپلماسی ایالات متحده
تاثیر انسانی ویرانگر بمباران بیمارستان غزه، سفر بایدن را پیچیده کرده است. در هفته پس از عملیات حماس، ایالات متحده بیانیههای عمومی مبنی بر حمایت از اسرائیل ارائه کرد. اما روز یکشنبه، زمانی که بایدن در یک مصاحبه از پیش ضبط شده به مدت 60 دقیقه، از اسرائیل خواست تا خویشتن داری کند و از غیرنظامیان محافظت کند، رویکرد تغییر کرد و رییس جمهور ایالات متحده گفت که از انفجار بیمارستان در غزه «خشمگین و عمیقا اندوهگین» است.
در حال حاضر که تمرکز ایالات متحده بر روی چین، جنگ اوکراین و مهار روسیه است؛ ورود مجدد ایالات متحده به منطقه خاورمیانه اساسا توانایی آمریکا برای اثرگذاری بر جنگ اوکراین و همچنین مهار چین را به شدت کاهش میدهد. همچنین فشار جمهوریخواهان در کنگره ایالات متحده برای هدایت کمکها از اوکراین به اسرائیل نیز چالش دیگری است که دولت آمریکا در داخل کشور با آن روبرو شده است.
دوراهی عقب نشینی و حضور
درست چند روز قبل از آغاز عملیات حماس، جیک سالیوان؛ مشاور امنیت ملی ایالات متحده، علنا گفت که خاورمیانه «امروز آرامتر از دو دهه گذشته است» و توانایی ایالات متحده برای تمرکز بر اولویتهای استراتژیک خارج از خاورمیانه را تبلیغ کرد.
عقب نشینی ناموفق از افغانستان در تابستان 2021 و فرو رفتن افغانستان در هرج و مرج، و اکنون جنگ غزه و اقدامات شدیدتر از حد انتظار اسرائیل در این جنگ نشان داده که کلمه ثبات از دیدگاه آمریکایی مفهومی نمادین دارد.
این جنگ، بدون شک نگرانی در مورد ظرفیت آمریکا برای کار استراتژیک در چند منطقه را تشدید خواهد کرد. در کنار پرسشهایی که درباره کارآیی دیپلماتیک آمریکا در خاورمیانه مطرح میشود، نگرانیهای دیگر و شاید بزرگتری برای استراتژی راهبردی ایالات متحده، آشکار شده است.
عدم تمایل چین به میانجیگری در جنگ غزه به خوبی نشان داده که این کشور تمایلی برای کنشگری در منطقهای که ایالات متحده یک بار بدون نتیجه از آن خارج شده است را ندارد. علاوه بر این بازگشت آمریکا به خاورمیانه بدون شک به نفع چین تمام میشود چراکه بخشی از تمرکز آمریکا از روی منطقه شرق آسیا برداشته میشود و چین در این میان میتواند سیاستهای منطقهای خود را بدون سایه حضور آمریکا با سرعت و جدیت بیشتری دنبال کند.
در سوی دیگر تمایل جمهوری خواهان برای دخالت آمریکا در خاورمیانه و حضور نظامی بیشتر در این منطقه به سود روسیه نیز تمام میشود. کاهش حمایتهای تسلیحاتی ایالات متحده و تخصیص بخشی از این تسلیحات به اسرائیل میتواند روسیه را موضع پیش روی در خاک اوکراین قرار دهد. چراکه مقاومت اوکراین در برابر روسیه تا امروز با حمایت تسلیحاتی ویژه ایالات متحده امکان پذیر بوده و در صورت کاهش این حمایت ارتش روسیه به راحتی میتواند در خاک اوکراین پیش روی بیشتری انجام دهد و با دست بالاتری برای مذاکره صلحی که در نهایت در آینده انجام میشود، حضور داشته باشد.
بنابراین به نظر میرسد اگر چه ایالات متحده با اعزام ناو و نیروهای نظامی خود به نزدیکی فلسطین اشغالی حمایت خود را رژیم صیهونیستی نشان داده اما علاقهای برای درگیر شدن در این جنگ را ندارد و تنها برای نشان دادن حضور خود در منطقه است که نیروهای خود را به آنجا اعزام کرده است.