پایگاه خبری جماران: ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز دوشنبه 6 شهریور با اشاره به قرارداد امنیتی بین ایران و عراق در مورد خلع سلاح کردن گروه‌های تروریستی و تجزیه‌طلب در منطقه مرزی ایران و اقلیم کردستان عراق به دولت عراق هشدار داد در صورتی که بغداد به تعهداتش عمل نکند دولت ایران نیز به «به مسئولیت خود در راستای تامین امنیت کشور» عمل می‌کند. روز سه‌شنبه نیز دولت عراق به این موضوع واکنش نشان داد و اعلام کرد بغداد در حال اجرای تعهداتش است.
«جماران» در گفت‌وگو با محمدصالح صدقیان، تحلیلگر مسائل عراق به بررسی این مسأله پرداخته است. صدقیان می‌گوید وجود این اردوگاه‌های کنونی که ماهیتی نظامی پیدا کرده‌اند به هیچ وجه به نفع روابط ایران و دولت مرکزی عراق و روابط ایران و اقلیم کردستان عراق نیست. او تأکید دارد وجود این گروه‌های مسلح که سلاح به شهرهای ایران وارد می‌کنند و به ابزاری برای دشمنان تبدیل می‌شوند، مسأله‌ای عادی نیست و خط قرمز ایران است.
مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
ریشه اختلافات با عراق بر سر گروه‌های مسلح کرد چیست و به چه زمانی بازمی‌گردد؟
مسأله اختلاف ایران و عراق بر سر گروه‌های کرد ریشه در گذشته‌های دور دارد و به پیش از انقلاب اسلامی ایران بازمی‌گردد. تا پیش از جنگ تحمیلی، این اردوگاه‌ها اغلب متعلق به کردهای ایران بودند و خبری از مسائل نظامی و تسلیحات در این اردوگاه‌ها نبود، اما با گذشت زمان کمی از پیروزی انقلاب، شرایط تغییر کرد و برخی گروه‌ها نظیر کومله و سازمان‌های دیگر در این اردوگاه‌ها مستقر شدند.
در حال حاضر برخی از این اردوگاه‌ها تبدیل به اردوگاه‌های نظامی شده‌اند. درست است که هنوز اهالی منطقه و شهروندان غیرنظامی نیز در اردوگاه حضور دارند، اما واقعیت این است که گروه‌های مسلح این مناطق را به اردوگاه‌هایی بدل ساخته‌اند که حتی تسلیحات سنگین نیز در آنجا مشاهده می‌شود. خبرنگاران چند رسانه بین‌المللی مانند بی‌بی‌سی عربی، سرویس جهانی بی‌بی‌سی و العربیه نیز پس از حضور در این اردوگاه‌ها گزارش‌هایی از فعالیت گروه‌های نظامی مخالف ایران در آنجا منتشر کرده‌اند.
پس این موضوع سابقه‌ای طولانی دارد. چه تحولی در ماه‌ها و سال‌های اخیر باعث شد کار به جایی برسد که تهران هشداری این چنینی به عراق بدهد؟
همزمان با حوادث سال 1401 در ایران، جان بولتون خیلی واضح و آشکار در بی‌بی‌سی اعلام کرد ما برای کردستان عراق سلاح می‌فرستیم و از اقلیم کردستان عراق به صورت قاچاق این تسلیحات به داخل ایران ارسال می‌شود. او تأکید کرد که می‌خواهیم برخی گروه‌ها در ایران را مسلح کنیم. نیروهای امنیتی ایران مدارک کافی و مستند از این مسأله دارند.
موضوع مهم‌تری هم که وجود دارد این است که اقلیم کردستان از گروه‌های ساکن این اردوگاه حمایت می‌کند و زمانی که جمهوری اسلامی هشدار می‌دهد آن‌ها مسلح هستند و سلاح سنگین دارند، اربیل می‌گوید این‌ها اردوگاه‌های مسکونی است و چند دهه است که اینجا ساکنند و کاری به مسائل نظامی ندارند. از نظر تهران دیگر این منشأ ناامنی قابل تحمل نبود.
توافق اخیر میان ایران و عراق را که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران سربسته به آن اشاره کرد و از وجود ضرب‌الاجلی برای خلع سلاح گروه‌ها کرد خبر داد چگونه ارزیابی می‌کنید؟
قراردادی میان دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت مرکزی عراق به امضا رسیده که منابعی می‌گویند اقلیم کردستان عراق هم بخشی از این قرارداد بوده و پای آن را امضا کرده است. من به نقل از یکی از مقام‌های اقلیم کردستان شنیده‌ام که زمین‌هایی تعیین شده تا اردوگاه‌های جدیدی بنا شود و ساکنان اردوگاه‌ها از نزدیک مرز ایران به مناطق غربی‌تر اقلیم کردستان منتقل شوند. این نشان می‌دهد تهدیدهای جمهوری اسلامی ایران که از زبان سخنگو نیز بیان شد، اثرگذار بوده و اقلیم کردستان پذیرفته جای آن را تغییر دهد.
به باور من، وجود این اردوگاه‌های کنونی که ماهیتی نظامی پیدا کرده‌اند به هیچ وجه به نفع روابط ایران و دولت مرکزی عراق و روابط ایران و اقلیم کردستان عراق نیست. باید توجه کرد روابط ایران و اقلیم کردستان روابطی ریشه‌دار و قدیمی است و این روابط نباید با چنین بی‌توجهی‌هایی نسبت به امنیت ملی ایران تخریب شود. نکته این است که برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس که ارتباطاتی با گروه‌های کرد در عراق دارند در این میان نقش‌آفرینی منفی داشته‌اند، اما تهران توانست با دیپلماسی و گفت‌وگو با این کشورها وضعیت را کنترل کند. شواهد نشان می‌دهد به احتمال زیاد تا 19 سپتامبر این اردوگاه‌ها از نزدیک مرزهای ایران منتقل می‌شوند.
با توجه به هشدارهای مطرح شده، فکر می‌کنید اگر دولت عراق به تعهداتش عمل نکند، تهران چه واکنشی نشان خواهد داد؟
دولت جمهوری اسلامی ایران هنوز به روشنی اعلام نکرده واکنشش به نقض تعهدات چه خواهد بود اما نباید از یاد برد که ایران چه واکنشی به تلاش گروه‌های مسلح کرد برای ناامن کردن کشور نشان داده بود و چگونه به مقابله نظامی با آن‌ها پرداخت. وجود این گروه‌های مسلح که سلاح به شهرهای ایران وارد می‌کنند و به ابزاری برای دشمنان تبدیل می‌شوند، مسأله‌ای عادی نیست و خط قرمز ایران است. این گروه‌ها بازیچه دشمنان ایران می‌شوند و در بزنگاه‌ها چالش‌های امنیتی جدی ایجاد می‌کنند. ترکیه هم مشکل مشابهی را با گروه‌های مسلح کرد در شمال عراق دارد.
واکنش ترکیه، حضور نظامی در خاک عراق بوده و آن‌ها با این کار تلاش کرده‌اند مرزهایشان را ایمن کنند. ایران اما چنین کاری نکرده و با توجه به این که روابط ایران هم با دولت مرکزی عراق در بغداد صمیمانه و خوب است و روابط ایران با سلیمانیه و اربیل هم حسنه است، ترجیح داده تا حضور نظامی مستقیم به خاک عراق اعزام کند. من فکر می‌کنم که موافقتنامه اخیر تکلیف را روشن کرده و می‌تواند تهران را به خواسته‌هایش برساند. بهبود روابط ایران با کشورهای عربی منطقه نیز در این زمینه بی‌تأثیر نبوده است.
