در کنار رهبران فعلی بریکس، همتایان آرژانتین، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی بودند که به تازگی برای پیوستن به این باشگاه دعوت شده بودند. این توسعه یک پیروزی بزرگ برای شی است، که مدت‌هاست برای گسترش بلوک و نفوذ آن علیرغم محدودیت‌های سایر اعضا مانند هند و برزیل تلاش کرده است.
به گزارش جماران ، اجلاس دوره ای بریکس در پایتخت آفریقای جنوبی تمام شد اما تحلیل ها درباره آنچه در این اجلاس سه روزه گذشت و آینده آن همچنان در رسانه های غربی ادامه دارد. سی ان ان در تازه ترین گزارش در این باره می نویسد:
هفته گذشته هنگامی که رهبران کشورهای بریکس در پایان نشست سران خود در ژوهانسبورگ برای عکس‌های دسته جمعی گرد هم آمدند، آن تصویر نگاهی اجمالی به خطوط جدید نظم جهانی که پکن در تلاش است شکل دهد، ارائه داد.
در جلو و مرکز، شی جین پینگ، رهبر قدرتمند چین ایستاده بود، که توسط جمعی از رهبران بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه در سراسر آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین احاطه شده بود. این اجلاس بزرگترین اجلاسی بود که بریکس تا به حال برگزار کرده است و بیش از 60 کشور در کنار کشورهای عضو برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی در آن شرکت کردند.
در کنار رهبران فعلی بریکس، همتایان آرژانتین، اتیوپی، ایران، عربستان سعودی، مصر و امارات متحده عربی بودند که به تازگی برای پیوستن به این باشگاه دعوت شده بودند. این توسعه یک پیروزی بزرگ برای شی است، که مدت‌هاست برای گسترش بلوک و نفوذ آن علیرغم محدودیت‌های سایر اعضا مانند هند و برزیل تلاش کرده است. این گسترش، اولین مورد از زمان اضافه شدن آفریقای جنوبی در سال 2010، که قرار است تعداد اعضای این گروه را بیش از دو برابر برساند و به طور قابل توجهی دامنه جهانی آن را - به ویژه در خاورمیانه - گسترش دهد.
استیو تسانگ، مدیر مؤسسه SOAS چین در دانشگاه لندن، گفت: « توسعه دامنه بریکس چین را به برنده آشکار تبدیل می‌کند. به‌دست آوردن شش عضو جدید یک حرکت مهم در مسیر مطلوب است. برای پکن و همچنین مسکو، این گسترش بخشی از تلاش آن برای ایجاد گروه بندی اقتصادی در برابر غرب و نهادهای غربی مانند G7 است.
این ماموریت در سال گذشته با توجه به تشدید رقابت چین با ایالات متحده و همچنین پیامدهای جنگ اوکراین - که باعث شد پکن بیشتر از غرب به دلیل حمایت از مسکو فاصله بگیرد- فوری تر شده است.
همانطور که گسترش بریکس و لیست طولانی انتظار برای پیوستن نشان می دهد، پیشنهاد شی برای جایگزین یافتن برای نظم جهانی در حال یافتن گوش های پذیرایی در جنوب جهانی است، جایی که بسیاری از کشورها خود را در یک سیستم بین المللی به حاشیه رانده شده که آنها را تحت سلطه ایالات متحده و ثروتمندان قرار می دهند، گرفتار شده اند.
بیانیه رهبران بریکس با تکرار تقاضای آنها برای سهم بیشتر در امور جهانی، بارها خواستار "نمایندگی بیشتر بازارهای نوظهور و کشورهای در حال توسعه" در نهادهای بین المللی - از سازمان ملل متحد و شورای امنیت آن گرفته تا صندوق بین المللی پول (IMF) و بانک جهانی شده است. شی که سخنان خود را در اجلاس با انتقاد از "هژمونی" ایالات متحده آغاز کرد، از این گسترش به عنوان "تاریخی" و "نقطه شروع جدیدی برای همکاری بریکس" استقبال کرد.
یک استاد مطالعات بین‌الملل در دانشگاه جواهر لعل نهرو دهلی نو، گفت که این گسترش نشان‌دهنده تغییر در خطوط گسل‌های ژئوپلیتیک جهانی است. رهبر بودن در مجامع غیرغربی و جنوب جهانی که به طور کلی از نهادهای تحت رهبری ایالات متحده ناراضی است، همواره به چین کمک می‌کند تا وزنه تعادلی در برابر آمریکا و نظم جهانی به رهبری آمریکا باشد.
گروه بریکس از شش کشور از جمله ایران و عربستان سعودی دعوت کرده به این بلوک بپیوندند اما عضویت گسترده‌تر همچنین پرسش‌هایی را در مورد انسجام بریکس که اعضای فعلی آن در سیستم‌های سیاسی، قدرت اقتصادی و اهداف دیپلماتیک تفاوت‌های گسترده‌ای دارند، ایجاد کرده است.
یون سون، مدیر برنامه چین در مرکز استیمسون در واشنگتن گفت: «من از نظر اثربخشی سازمان پس از توسعه، و اینکه آیا در نهایت توسعه بیشتر نمادین است تا محتوایی، تردید دارم. هر چه تعداد اعضا بیشتر باشد، سازمان به منافع بیشتری برای آشتی و تطبیق نیاز دارد. این امر به ویژه در مورد یک سازمان مبتنی بر اجماع مانند بریکس صادق است، جایی که تصمیمات تنها در صورت موافقت همه اعضا اتخاذ می شود. اعضای جدید این گروه تا حدودی متفاوت هستند. دو اقتصاد بسیار درگیر هستند. آرژانتین که مدت هاست با بحران های تورمی و ارزی دست و پنجه نرم می کند، بزرگترین وام گیرنده از صندوق بین المللی پول است.
مصر که با بحران اقتصادی خود مواجه است، دومین بدهکار بزرگ صندوق بین المللی پول است. اتیوپی، دومین کشور پرجمعیت آفریقا که زمانی یکی از سریع‌ترین اقتصادهای قاره در حال رشد بود، از ویرانی جنگ داخلی دو ساله رنج می برد. این بلوک بزرگ همچنین شامل سه صادرکننده بزرگ نفت جهان خواهد بود: عربستان سعودی، امارات و ایران. دو طرف سابق به طور سنتی متحدان نزدیک آمریکا هستند، اما اخیراً روابط نزدیک‌تری با چین تقویت کرده‌اند که حضور خود را در منطقه در بحبوحه خلاء قدرت محسوسی که توسط ایالات متحده ایجاد شده است، تقویت کرده‌اند. ایران و عربستان سعودی رقبای سرسخت هستند، اگرچه در اوایل سال جاری آنها روابط دیپلماتیک خود را در توافقی با میانجیگری چین احیا کردند. این به شدت در تضاد با یک بلوک متحدتر مانند G7 است که متشکل از دموکراسی های همفکر با اقتصادهای بزرگ صنعتی است.
هلنا لگاردا، تحلیلگر ارشد مؤسسه مطالعات چین مرکاتور، یک اندیشکده در برلین، گفت: مشخص نیست که گسترش بریکس تا چه اندازه ارزش و نفوذ این گروه را افزایش می دهد.بدون یک ایدئولوژی مشترک و هدف کلی روشن، احتمالاً اضافه شدن شش عضو جدید ممکن است بریکس را به گروهی تقسیم شده تر تبدیل کند. موضوع اصلی تقسیم‌بندی، دستور کار ضد آمریکا توسط چین و روسیه است که با مشارکت ایران تقویت شده است.
به گفته لگاردا، هند و برزیل در مورد اینکه این بلوک به طور بالقوه بیش از حد ضد غربی و تحت سلطه پکن است ابراز نگرانی کرده اند، و برخی از اعضای جدید ممکن است به همین ترتیب مشکوک باشند. علیرغم اهداف ژئوپلیتیک واضحی که چین برای این گروه دارد، بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه و نوظهور دیگر بریکس را به عنوان یک نهاد منحصراً ژئوپلیتیک نمی بینند. آنها همچنین انگیزه فرصت های اقتصادی و شانس دسترسی ممتاز به چین و بازارهای دیگر را در سر دارند اما چین با مشکلات اقتصادی خود در داخل دست و پنجه نرم می کند - از بحران املاک و افزایش بدهی دولت محلی تا ثبت بیکاری جوانان و جمعیت پیر. بسیاری از اقتصاددانان بر این باورند که دومین اقتصاد بزرگ جهان در حال ورود به دوران رشد بسیار کندتر است که می تواند تأثیر عمیقی بر اقتصاد جهانی داشته باشد.
گسترش بریکس همچنین احتمالاً به رقابت - و اصطکاک احتمالی - بین چین و هند - که روابط آنها قبلاً به دلیل درگیری مرزی تیره شده – دامن می زند.
ژاکوب از دهلی نو در این باره به سی ان ان گفت: «رقابت چین و هند برای رهبری جنوب جهانی -اکنون با برتری آشکار چین- تشدید خواهد شد. «در حالی که هند روابط خوبی با همه اعضای جدید بریکس دارد، چین و توانایی آن برای پر کردن خلاء پس از آمریکا به ویژه در خاورمیانه به این معنی است که چین می تواند بسیار بیشتر از هند بر این نهاد تأثیر بگذارد.
رقابت و تنش‌ها بین چین و هند و همچنین بین ایران و عربستان سعودی به این معنی است که بعید است موضوعاتی که آنها می‌توانند روی آن توافق کنند و به طور مشترک روی آنها عمل کنند، از نظر تعداد و ماهیت مهم باشند. این گسترش مطمئناً تصویری از یک ائتلاف رو به رشد در مقابل غرب ایجاد می کند، اما وجود کشورهای بیشتر در یک سازمان به معنای اثربخشی بیشتر نیست.
