اگر بریکس تصمیم به گسترش و سپس افزایش نقش جهانی خود بگیرد، این می‌تواند تغییرات بزرگ‌تری را ایجاد کند که بر نفوذ بین‌المللی اروپا و ایالات متحده تأثیر می‌گذارد. هرچه بریکس بیشتر فعال شود، دیگر کشورها قدرت بیشتری را از دست خواهند داد.
به گزارش جماران به نقل از سی ان ان، اعضای گروه اقتصادی بریکس در آفریقای جنوبی برای نشستی که می تواند آینده این بلوک را تعیین کند، دور هم جمع شده اند. اقتصادهای نوظهور اما بزرگ جهانی مانند برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی هرگز به این اندازه در صحنه جهانی حضور نداشتند. البته این دور از نشست های دوره ای بریکس گرفتار پیچیدگی هایی شده است.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نمی تواند در این اجلاس شرکت کند زیرا کشور میزبان - آفریقای جنوبی- موظف است او را به اتهام جنایات جنگی دستگیر کند. دو عضو دیگر، هند و چین، درگیری مرزی با هم دارند که هر روز هم بیش از دیروز تشدید می شود. پکن درگیر رقابت با ایالات متحده است اما دهلی نو روابط نزدیکی با واشنگتن دارد. بنابراین شاید بتوان گفت که بریکس با توجه به تضارب منافع اعضای اصلی آن یک خانواده شاد محسوب نمی شود . با این وجود، بیش از 20 کشور خواهان پیوستن به جمع این خانواده از اقتصادهای نوظهور بزرگ جهانی هستند. انتظار می رود بحث در مورد اضافه کردن اعضای جدید در دستور کار اجلاس سه روزه سران که از روز سه شنبه آغاز می شود، قرار گیرد، جایی که رهبران بریکس - به استثنای ولادیمیر پوتین از روسیه - برای اولین بار از زمان همه گیری کرونا، حضوری جمع می شوند. پوتین که حکم بازداشت دادگاه کیفری بین‌المللی را در ارتباط با جنگ اوکراین دریافت کرده است، به طور مجازی در این مراسم شرکت خواهد کرد.
رئیس‌جمهور آفریقای جنوبی روز یکشنبه حمایت خود را از توسعه بریکس ابراز کرد و گفت : یک نهاد بزرگتر نماینده گروه متنوعی از کشورها است که میل مشترکی برای داشتن نظم جهانی متعادل‌تر در جهانی که هر روز شکاف های بیشتری را تجربه می کند، دارند.
به نظر می رسد که در این اجلاس سه روزه اعضا درباره هدف از هرگونه توسعه دامنه این گروه - با نگاه به جهت و هویت اعلام شده برای بریکس- گفت و گو خواهند کرد.
تحلیلگران معتقدند که بلوک بریکس در تلاش برای ایجاد توازن مجدد قدرت جهانی در خطر محدود شدن ژئوپلیتیکی قرار دارد، به ویژه در شرایطی که چین و روسیه به دنبال آن هستند که آن را در مقابل افزایش تنش با غرب در مقابل غرب هم قرار دهند. البته که این هدف با توسعه دامنه بریکس راحت تر محقق خواهد شد.
نماینده چین در آفریقای جنوبی در یک کنفرانس مطبوعاتی پیش از اجلاس هفته گذشته گفت: کشورهای بیشتری امیدوارند برای "حفاظت از منافع مشروع خود" به بریکس بپیوندند. در مواجهه با برخی کشورها که «چماق بزرگ» تحریم‌های یک‌جانبه را به‌دست می‌گیرند، کشورهای بریکس بر گفت‌وگو و مشورت از موضع برابر اصرار دارند.
یک استادیار سیاست و روابط بین‌الملل در دانشگاه ژوهانسبورگ درباره ایده گسترش دامنه بریکس و افزوده شدن اعضای جدید به این بلوک گفت : ممکن است که تصمیم گیری در این باره نخستین آزمون جدی و دلهره آور اعضای اصلی در نزدیک به یک دهه و نیم عمر آن باشد. افزودن اعضا، حضور جهانی گروه را گسترش و جذب برنامه‌های آن برای مقابله با سلطه سیاسی غرب را افزایش می‌دهد. اما در مورد گسترش یا عدم گسترش اختلاف نظر وجود دارد و مسلماً همه (اعضا) از ورود همان کشورها حمایت نمی‌کنند.
پیوستن به باشگاه
تحلیلگران می گویند این که پوتین از روسیه، شی جین پینگ از چین، نارندرا مودی از هند، لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا از برزیل و میزبان آنها سیریل راما فوزا از آفریقای جنوبی تصمیم بگیرند به بلوک خود اضافه کنند – و اینکه چگونه آن اعضای بالقوه را انتخاب می کنند – پیامدهای جهانی قابل توجهی خواهد داشت. این گسترش اعضا تنها دومین مورد در تاریخ این گروه خواهد بود که بر توسعه اقتصادی و افزایش صدای اعضای خود در مجامع جهانی تمرکز دارد. حیات بریکس با وجود تفاوت‌های عمیق در سیستم‌های سیاسی و اقتصادی بین اعضایش، همچنان ادامه دارد. بریکس اولین نشست خود را در سال 2009 با چهار عضو برگزار کرد و سپس آفریقای جنوبی را در سال بعد به آن اضافه کرد. بریکس بانک توسعه جدید خود را در سال 2015 راه اندازی کرد. آنیل سوکلال، سفیر آفریقای جنوبی در بریکس ماه گذشته میلادی اعلام کرد که اکنون، 22 کشور به طور رسمی علاقه خود را برای پیوستن به این بلوک اعلام کرده اند. مقامات آفریقای جنوبی گفته اند کسانی که به طور رسمی درخواست داده اند عبارتند از: آرژانتین، مکزیک، ایران، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، نیجریه و بنگلادش.
به گفته میهایلا پاپا، محقق ارشد در دانشگاه تافتس در ایالات متحده، کشورها دلایل مختلفی برای درخواست عضویت در بریکس دارند، از علاقه به ابتکارات اقتصادی خاص مانند تجارت به ارزهای محلی گرفته تا "به چالش کشیدن ایالات متحده. او در این باره می گوید: پس کسانی هستند که خواهان دسترسی آسان‌تر به چین یا سایر کشورهای بریکس یا بهره مند شدن از اطمینان خاطر بیشتر در دوره تنش میان قدرت های بزرگ هستند. اعضای جدید با نفوذ اقتصادی می‌توانند توانایی گروه را برای تغییر شکل یا ایجاد جایگزین‌هایی برای نهادهای قدرت جهانی موجود تسریع کنند.
به گفته کارشناسان، انتخاب کشورهایی که آشکارا با غرب مخالف هستند، مانند ایران، می‌تواند آن را بیشتر به سمت تبدیل شدن به یک بلوک ضدغربی سوق دهد. افزودن اعضای جدید احتمالاً تاثیرات مثبتی برای قدرتمند ترین عضو گروه، چین خواهد داشت، به خصوص که شی تلاش می کند کشورش را در جایگاه یک رهبر در بازسازی سیستم سیاسی جهانی تحت رهبری ایالات متحده - که تمایل به محدود کردن چین دارد – قرار بدهد.
یون سون، مدیر برنامه چین در اندیشکده مرکز استیمسون در این باره گفت: «هرچه اعضای بریکس گسترده‌تر باشند بیشتر می توانند خود را نماینده صدای جمعی در صحنه بین المللی بدانند. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین اقتصاد، مدعی رهبری و نمایندگی کشورهای در حال توسعه خواهد بود.»
تمایل وافر کشورها به پیوستن به بریکس می تواند به تقویت جایگاه ولادیمیر پوتین هم منتهی شود. او علیرغم اینکه در غرب به عنوان یک جنایتکار جنگی و جنایتکار شناخته می‌شود، همچنان در این بلوک مورد استقبال قرار می‌گیرد. تحلیلگران می گویند که این لیست بلند بالای انتظار برای پیوستن به بریکس از شکاف گسترده بین اولویت های کشورهایی که برای بریکس صف آرایی می کنند و کشورهای ثروتمند غربی که متحد اوکراین شناخته می شوند، خبر می دهد.
مانوج کوالرامانی، تحلیلگر مستقر در بنگلور در این باره می گوید: همه می دانند که روسیه جنگ را آغاز کرد، اما همزمان به این واقعیت اشاره می کنند که برای دست زدن به دو دست نیاز دارید و ناتو و ایالات متحده دست به اقداماتی زدند که هم جرقه این جنگ را روشن کرد و هم به طولانی تر شدن آن منتهی شد.
سرپرست مطالعات هند و اقیانوسیه در مرکز تحقیقاتی موسسه تاکشا شیلا به سی ان ان می گوید: وقتی صحبت از علاقه این کشورها به پایان جنگ می شود، آنها می بینند که منزوی کردن روسیه به آنها کمکی نمی کند. این کشورها به بریکس به عنوان ابزاری برای مقابله با چالش‌هایی مانند تغییرات آب و هوایی و دسترسی محدود به سرمایه و فناوری نگاه می‌کنند و تصمیم می‌گیرند به سمت آن حرکت کنند زیرا احساس می کنند که غربی ها فقط به فکر خود هستند.
خطوط اختلافی
اما حتی زمانی که شی، مودی، لولا، راما فوزا و پوتین ( به شکل مجازی ) در ژوهانسبورگ برای گفت‌وگو گرد هم می‌آیند، اختلافات درون گروه پنج نفره موجود ممکن است مانعی برای هرگونه تصمیم گیری در مورد گسترش دامنه بریکس و انتخاب اعضای جدید باشد.
انتظار می رود رهبران معیارهای نحوه انتخاب اعضای جدید را بررسی کنند و الزاما اشاره ای به نام کشورهایی نکنند که از نظر آنها صلاحیت پیوستن به بریکس را در این مقطع دارند. حضور ولادیمیر پوتین در این جمع به اندازه کافی گویای پارادوکس موجود در آن است: اعضای بریکس شامل کسانی هستند که حمله روسیه به اوکراین را در سازمان ملل محکوم کرده اند، مانند برزیل، و کسانی که رای ممتنع داده اند : چین، آفریقای جنوبی و هند.
نفوذ مسکو در آفریقا زمانی مشخص و شاید هم بهتر باشد بگوئیم تایید شد که یوگنی پریگوژین، رئیس گروه مزدور واگنر در یک ویدئو ادعا کرد در آفریقا و به دنبال بسط نفوذ روسیه در سرتاسر جهان است.
وقتی صحبت از گسترش بریکس به میان می‌آید، هر یک از کشورها دلایل خاص خود را برای محتاط بودن در مورد اینکه چه کسی باید وارد بلوک شود، دارند. این موضوع در آخرین دوره ریاست آفریقای جنوبی در سال 2018 مطرح شد و سپس کشورها تصمیم گرفتند پس از برگزاری اجلاس مجازی سال گذشته به بررسی بیشتر آن بپردازند.
تحلیلگران می گویند برای هند که با چین اختلاف مرزی دارد و به دلیل نگرانی های مشترک با امریکا درباره چین به سمت واشنگتن تمایل بیشتری پیدا کرده، یک بلوک سرسخت و ضد ایالات متحده مطلوب نخواهد بود. هند خود را در نقطه دشواری می‌بیند، زیرا هویت گروه در حال تغییر است و دهلی نو این تغییر را نمی‌خواهد. اما اینکه هند تا چه مدت و تا چه حد می تواند بلوک را در جهت‌های خاصی هدایت کند نه مشخص و نه آسان است. چین در این بلوک هم بزرگ ترین بازیگر است و هم بیشترین همسویی را با روسیه دارد.
نکته مهم دیگر این است که گسترش دامنه بریکس به جای تقویت آن با توجه به مواضع متضاد بیشتر بین اعضا، می تواند این بلوک ناکارآمدتر کند. برزیل و آفریقای جنوبی نیز می‌توانند مدافع گسترش بالقوه بلوک باشند، اما در استقبال از کشورهایی که آشکارا ضد ایالات متحده هستند با احتیاط بیشتری رفتار خواهند کرد.
اگر بریکس تصمیم به گسترش و سپس افزایش نقش جهانی خود بگیرد، این می‌تواند تغییرات بزرگ‌تری را ایجاد کند که بر نفوذ بین‌المللی اروپا و ایالات متحده تأثیر می‌گذارد. هرچه بریکس بیشتر فعال شود، دیگر کشورها قدرت بیشتری را از دست خواهند داد.
