از نشست جده درباره اوکراین چه خبر؟ / 30 کشور دعوتنامه دریافت کردند روسیه اما نه

به گزارش جماران، مذاکرات جده درباره صلح در اوکراین در حالی برگزار خواهد شد که پرسش هایی بسیاری در این باره وجود دارد. وال استریت ژورنال در گزارشی در این باره می نویسد:  سؤالات پیرامون مذاکرات جده شامل این است که چه کسی حاضر می شود، آیا شرکت کنندگان در مورد تاریخ نشست صلح توافق خواهند کرد یا خیر.

مقامات ارشد بیش از 30 کشور آخر هفته در جده، عربستان سعودی برای گفتگو در مورد صلح در اوکراین ملاقات خواهند کرد اما این یک کنفرانس صلح معمولی نخواهد بود و البته روسیه آنجا نخواهد بود.  قرار نیست شرایط خاص یا به اصطلاح جزئیات درباره اینکه توافق صلح آینده بین اوکراین و روسیه چگونه باشد، ارائه شود.  همچنین از میزبانان سعودی انتظار نمی رود که کار زیادی در ارتباط با نتایج انجام دهند.  سعودی ها حتی به شکل علنی برگزاری این نشست در جده را هم تایید نکرده بودند.

با این وجود، این نشست بخشی از یک روند بالقوه مهم است که اوکراین و حامیان غربی آن امیدوارند بتواند به تدوین مجموعه‌ای از اصول مشترک با کشورهای مهم در حال توسعه برای چارچوب‌بندی مذاکرات صلح آینده به نفع کی یف منجر شود.

بسیاری از این کشورهای در حال توسعه، مانند برزیل، هند و آفریقای جنوبی، تا حد زیادی در جنگ بی طرف بوده اند. اوکراین و مقامات اروپایی امیدوارند که این روند به یک اجلاس بزرگ صلح منجر شود که در آن شرکت کنندگان بتوانند دیدگاه مشترکی را درباره چگونگی پایان جنگ در قالب یک بیانیه یا اعلامیه امضا کنند.  در حالی که ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، این تجمع را "فریب" خوانده است اما مقامان روسی می گویند این نشست و تحولات آن را از نزدیک زیر نظر خواهند داشت.

نمایندگان کدام کشورها می آیند؟

اوکراین و عربستان سعودی هفته گذشته برای حدود 30 کشور دعوت نامه ارسال کردند که دو برابر تعداد پایتخت هایی است که در نشست ژوئن در  کپنهاگ شرکت کردند. برخی از کشورها ممکن است به جای حضور فیزیکی به شکل آنلاین در جلسات حضور داشته باشند.  انتظار می رود که ایالات متحده و چندین کشور اروپایی - از جمله بریتانیا، فرانسه، آلمان و لهستان - در این جلسه به شکل حضوری حاضر شوند. وضعیت درباره حضور نمایندگان آفریقای جنوبی، ترکیه، هند و برزیل نیز همینطور هستند. اما تردیدهایی در مورد  تعداد کشورهای در حال توسعه که خود را به نشست جده می رسانند وجود دارد و البته یک سوال مهم تر: چین چطور؟ پکن مذاکرات کپنهاگ را نادیده گرفت، اما مقامات آمریکایی و اروپایی این هفته گفتند که به نظر می رسد چین نماینده ای به جده بفرستد.  حضور چین به‌عنوان مهم‌ترین متحد خارجی روسیه، برای پیشبرد گفت و گوهای صلح ضروری است.

راه رسیدن به اجلاس صلح؟

 اگر در پایان بیانیه‌ای با مجموعه‌ای از اصول مشترک برای چارچوب‌بندی مذاکرات صلح و تعیین تاریخی برای نشست صلحی که اوکراین امیدوار است در سال جاری میزبان آن باشد، حاصل شود آن زمان می توان  این نشست را به عنوان یک موفقیت بزرگ تلقی کرد. افرادی که در جریان نشست جده هستند حصول چنین بیانیه ای را دور از ذهن می دانند اما یک دیپلمات ارشد اروپایی روز پنجشنبه گفت که رسیدن به این اهداف غیرممکن نیستند.

فرمول صلح زلنسکی؟

اینکه تا چه حد مذاکرات بخش هایی از طرح صلح 10 ماده ای ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین را در بر می گیرد، کلیدی خواهد بود.  دیپلمات ها می گویند که اوکراین برای حمایت گسترده از طرح خود در نشست کپنهاگ فشار آورد اما  کشورهای کلیدی در حال توسعه گفتند که این اتفاق نخواهد افتاد.

یک نکته مهم: درخواست اوکراین برای خروج همه نیروهای روسیه قبل از شروع مذاکرات صلح، از سوی برخی کشورها به عنوان مانعی برای صلح تلقی می شود.  مقامات اروپایی می گویند که امیدوارند از طرح اوکراین - که به موضوع اسیران جنگی، ایمنی هسته ای و امنیت غذایی و انرژی پرداخته - برای چارچوب بندی مسائل در جده استفاده کنند.  آنها مشتاق خواهند بود که گروه‌های کاری شرکت‌کنندگان در نقطه‌ای درباره هر یک از نکات با جزئیات بیشتری بحث کنند اما  آنها هشدار می‌دهند که هر آنچه در نهایت از دل مذاکرات بیرون بیاید، احتمالاً فهرستی از اصول کلیدی حقوق بین‌الملل خواهد بود که همه می‌توانند آن را بپذیرند: حمایت از حاکمیت و تمامیت ارضی، اجرای قوانین بین‌المللی، و نیاز به حل مناقشه از طریق گفتگو و نه استفاده یا تهدید به زور.

روسیه تنها در خانه؟

 از همان ابتدا، اوکراین و حامیان غربی آن مشخص کردند که روسیه به نشست جده دعوت نخواهد شد. آنها می خواستند در میان کشورهای در حال توسعه برای صلح پایدار و عادلانه حمایت ایجاد کنند، صلحی که به اعتقاد آنها باید به نفع اوکراین به عنوان قربانی تهاجم روسیه باشد.  با این حال، دیپلمات‌های غربی اذعان می‌کنند که در مقطعی، اگر مذاکرات به نتیجه‌ای منجر شود، باید مذاکرات نهایی بین اوکراین و روسیه انجام شود. به گفته افراد شرکت کننده در این مذاکرات، چندین کشور در حال توسعه عدم حضور روسیه در کپنهاگ را زیر سوال بردند. آندرس مانوئل لوپز اوبرادور، رئیس جمهور مکزیک، این هفته گفت که کشورش تنها در صورت حضور روسیه در جده شرکت خواهد کرد. میزان فشار کشورهای در حال توسعه برای وارد کردن روسیه به این جمع می تواند به فاکتوری سرنوشت ساز تعیین شود.

اتحاد غرب؟

 نشست ماه گذشته ناتو ثابت کرد که حتی زمانی که تنها اوکراین و حامیان غربی آن در اتاق گفت و گو حضور دارند باز هم امکان بروز اختلاف های جدی وجود دارد به گونه ای که رئیس جمهور اوکراین با دلخوری بیانیه نهایی ناتو را محکوم و اعلام کرد که این بیانیه  هیچ مسیر روشنی را برای پیوستن اوکراین به این ائتلاف ( ناتو )  ارائه نکرده است.

تنش میان اوکراین و حامیان غربی آن بر سر مذاکرات، نشانه مشکل خواهد بود.  دیپلمات‌های اروپایی اوکراین را تحت فشار قرار داده‌اند تا بلندپروازی‌های خود را برای مذاکرات کنترل کند و برخی از پیشنهادات کی یف، از جمله امیدواری این کشور برای جلب حمایت کشورهای در حال توسعه برای اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، را رد کرده اند. چند دیپلمات غربی پس از مذاکرات کپنهاگ اعلام کردند که اگر اوکراین انعطاف بیشتری از خود نشان ندهد پروسه صلح شکست خواهد خورد.