آیا ایران باید نگران رابطه عربستان و اسرائیل باشد؟

به گزارش جماران، دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده لایحه اصلاحات قضایی اسرائیل را «تأسف‌بار» نامیده  و اکنون در حال پیشبرد عادی‌سازی رابطه بین اسرائیل و عربستان است که در صورت موفقیت، چشم‌انداز استراتژیک خاورمیانه را دوباره تنظیم می‌کند.

المانیتور در گزارشی در این باره می نویسد: عادی سازی برای جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده و همکارهای سعودی و اسرائیلی او چیزی بیش از یک موضوع میراث آرمانی است. با توجه به فروپاشی احتمالی تشکیلات خودگردان فلسطین، توافق صلح عربستان و اسرائیل دارای منطق و فوریت است. از یک سو برخی از ناظران تحولات منطقه انتفاضه دیگری در فلسطین را پیش بینی می کنند و همزمان برخی معتقدند که عادی سازی رابطه ریاض و تل آویو می تواند بازدارندگی  قوی تر نسبت به ایران ایجاد کند.

بایدن و اصلاحات قضایی در اسرائیل

بیایید با لایحه اصلاحات شروع کنیم که باعث زلزله سیاسی در اسرائیل شد. به نظر می‌رسد نیمی از  اسرائیلی ها در خیابان‌ها هستند تا به قانونی اعتراض کنند که قدرت دادگاه عالی اسرائیل را برای به چالش کشیدن احکام و قوانین دولتی محدود می‌کند.  بنا به گزارش های داخلی ، برخی از نیروهای ذخیره اسرائیلی به نشانه اعتراض هشدار داده اند که ممکن است خدمت نکنند.

بایدن جزو کسانی بود که نگران عواقب این قانون برای «دموکراسی اسرائیل» است اما این موضوع برای دیپلماسی ایالات متحده در هر سطحی مشکل است. دولت نتانیاهو به صورت دموکراتیک انتخاب شد و اکثریت را در کنست یا پارلمان در اختیار دارد. هیچ کمک ایالات متحده مشروط به تفسیر یا معیار ایالات متحده از حکومت دموکراتیک یا رویه قضایی در داخل اسرائیل نیست.  تمایل بایدن برای تحت فشار قرار دادن این پرونده احتمالاً ناشی از اعتقاد به «ارزش های دموکراتیک مشترک» است که روابط ایالات متحده و اسرائیل را تقویت می کند و به آن جان می بخشد  و اکنون بایدن معتقد است که توسط این  قانون به چالش کشیده می شود.

کارت ایران

اما درباره ایران. ایران ممکن است کارت بازی خوبی برای عادی سازی رابطه عربستان و اسرائیل باشد . جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی و برت مک گورک، هماهنگ کننده ویژه خاورمیانه در کاخ سفید، روز پنجشنبه با محمد بن سلمان آل سعود، ولیعهد و نخست وزیر عربستان سعودی، دیدار کردند تا گفت و گوها را در مورد عادی سازی رابطه اسرائیل و عربستان سعودی در میان دیگر مسائل منطقه ای پیش ببرند.

در صورت موفقیت، این عادی سازی می تواند با توافق صلح مصر و اسرائیل و توافقنامه کمپ دیوید در بازسازی چشم انداز استراتژیک در خاورمیانه رقابت کند.  هر سه طرف - واشنگتن، ریاض و تل آویو - ممکن است خواهان نتیجه باشند، اما همه مطمئن نیستند که به نتیجه خواهند رسید.

شرایط عربستان سعودی سخت است: یک پیمان دفاعی با ایالات متحده؛ حمایت از برنامه هسته ای غیرنظامی آن؛ و دسترسی به پیشرفته ترین سیستم های تسلیحاتی ایالات متحده. ایالات متحده به نوبه خود خواهان پایان دادن به جنگ یمن و سرمایه گذاری گسترده عربستان در تشکیلات خودگردان فلسطین است که در آستانه فروپاشی است.

نتانیاهو عادی سازی رابطه با عربستان را یک موضوع میراثی می داند؛ همانطور که برای هر سه رهبر این چنین خواهد بود. اما اگر هر گونه توافق با فلسطینی‌ها بخشی از معامله باشد، بی‌بی با شرکای ائتلاف راست‌گرای خود معامله سختی خواهد داشت.

به گفته تام فریدمن از نیویورک تایمز، بایدن در حال بررسی گزینه ها است. همه این درخواست‌ها همچنین مستلزم پذیرش کنگره است، و این به راحتی انجام نمی‌شود. اما بایدن حق دارد که  این مذاکرات طولانی و دشوار را ادامه دهد. شاید بیش از هر ابتکار انفرادی دیگری، عادی سازی رابطه اسرائیل و عربستان می تواند علاوه بر پتانسیل تجارت و سرمایه گذاری، هم راه حلی برای راه حل دو کشوری و هم موقعیت بازدارندگی بیشتر در قبال ایران باشد.

اما راه حل دو کشوری چه تاثیری از این توافق می پذیرد. تشکیلات خودگردان فلسطین در بحران اقتدار و مشروعیت در حال فروپاشی است و به نظر می رسد یک قیام جدید فلسطینی در شهرهای جنین و نابلس در کرانه باختری در حال شکل گیری است. مسأله فقط تشکیلات خودگردان فلسطین نیست، بلکه نتانیاهو باید در این زمینه با وزرای راست افراطی خود هم در کابینه کنار بیاید.  شاید چنین چرخش هایی تحت رهبری فعلی در تل آویو و رام الله غیرممکن باشد، اما پذیرش این شروط بی سابقه هم نیست.  امارات متحده عربی در سال 2020 تنها پس از دریافت اطمینان از اینکه نتانیاهو بخش هایی از کرانه باختری را ضمیمه نخواهد کرد، رابطه با اسرائیل را عادی کرد.  

المانیتور در پایان این گزارش ادعا می کند که توافق صلح عربستان و اسرائیل همچنین موضع بازدارندگی آمریکا و منطقه در قبال ایران را تقویت خواهد کرد.  در غیاب بازرسی ها و نظارت های سرزده بیشتر مورد نیاز در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، ایران به عنوان یک کشور آستانه تسلیحات هسته ای باقی خواهد ماند که نیازمند هوشیاری بیشتر است. در اکتبر 2023، برجام خواستار رفع محدودیت‌های سازمان ملل بر واردات و صادرات فناوری‌های موشکی و پهپادی ایران می شود. در بازی طولانی دیپلماسی و بازدارندگی با ایران، به ویژه با توجه به منافع و نفوذ ایران در عراق، سوریه و لبنان، کرانه باختری و غزه، نمی‌توانید بازدارندگی کافی داشته باشید. به بیان ساده، منافع امنیت منطقه ای و ایالات متحده با اسرائیل و عربستان سعودی بهتر تأمین می شود.