بحران پاکستان، زنگ های خطر را در عربستان و امارات به صدا درآورد

به گزارش جماران به نقل از المانیتور، از زمانی که عمران خان، نخست وزیر سابق پاکستان در آوریل گذشته با رای عدم اعتماد از سمت خود برکنار شد، این کشور درگیر بحران سیاسی و اقتصادی بوده است. بی ثباتی در سیاست پاکستان در این ماه پس از دستگیری خان به اتهام فساد به اوج خود رسید که جرقه خشونت در شهرهای بزرگ سراسر کشور را برانگیخت.

این هیاهو باعث نگرانی متحدان پاکستان در خلیج فارس، به ویژه امارات متحده عربی  و عربستان سعودی شده است، که هر دو قبلاً قول حمایت مالی از پاکستان را در شرایطی که این کشور با آشفتگی شدید اقتصادی دست و پنجه نرم می کند، داده‌اند.

تا حدودی آنچه به هرج و مرج سیاسی در پاکستان دامن زده، وضعیت شدیدا بد اقتصادی این کشور است. تورم اخیراً به رکورد 35.4 درصد رسیده است. روپیه پاکستان تنها در سال گذشته نیمی از ارزش خود را در برابر دلار آمریکا از دست داده است. شاید جدی‌ترین بحران برای دولت پاکستان، بدهی خارجی باشد.

 در دسامبر 2022، بدهی های خارجی اسلام آباد بیش از 126 میلیارد دلار بود. در محیطی با نرخ‌های بهره بالاتر و دلار قوی‌تر، این بدهی‌های دلاری گران‌تر شده‌ و افزایش یافته اند. بانک دولتی پاکستان در ماه دسامبر اعلام کرد که ذخایر ارز خارجی این کشور به کمترین میزان در چهار سال اخیر یعنی تنها 6.7 میلیارد دلار کاهش یافته است، به ویژه با کاهش ذخایر ارزی این کشور نگرانی‌های بسیاری مبنی بر عدم پرداخت بدهی‌های اسلام‌آباد وجود دارد.

صندوق بین المللی پول (IMF) با پاکستان در مورد بسته کمک مالی برای جلوگیری از ورشکستگی کامل در حال مذاکره است. در سال 2019، پاکستان قراردادی 6 میلیارد دلاری با صندوق بین المللی پول امضا کرد و یک سال بعد، درباره دریافت یک میلیارد دلار دیگر دو طرف به توافق هایی دست یافتند.

با این حال، صندوق بین المللی پول از اختصاص اولین پرداخت 1.1 میلیارد دلاری خودداری کرده است تا زمانی که مطمئن شود که متحدان بین المللی پاکستان (امارات متحده عربی، عربستان سعودی و چین) آماده حمایت مالی از اسلام آباد هستند.

محمد سهیل، مدیر عامل یک کارگزاری در کراچی، به المانیتور گفت که چنین مطالباتی بخشی عادی از روند تخصیص وام است اما تردیدهایی در مورد اینکه آیا امارات متحده عربی و سایر متحدان با توجه به تشدید اوضاع سیاسی آماده ارائه وجوه بیشتری خواهند بود یا نه وجود دارد.  

سهیل در این باره می گوید: صندوق بین المللی پول طبق رویه از وام گیرندگان می خواهد تا برنامه های مالی خود را به اشتراک بگذارند . این مساله برای  صندوق بین المللی پول روشن می کند که وام گیرنده به طور کامل و کافی تأمین مالی می شود. چین، امارات و عربستان سعودی قبلاً تعهداتی را به صندوق بین المللی پول ارائه کرده اند. با این حال، حدود 2 میلیارد دلار  از تعهدات هنوز معلق است.

سکیب شرانی، مدیر عامل یک اندیشکده مستقر در اسلام آباد، به اهمیت حیاتی دریافت تضمین از سوی متحدان خارجی پاکستان در مسئله تخصیص این وام اشاره کرده و به المانیتور گفت: «برنامه فعلی صندوق بین‌المللی پول پاکستان برای ماه‌ها متوقف شده است - تا حدی به دلیل اجرای کند تعهدات قبلی توسط دولت، اما عمدتاً به دلیل بن‌بست در تأمین تعهدات مالی از منابع دوجانبه مانند امارات و چین.»

نگرانی‌ها در مورد اینکه پاکستان به سمت یک شکست تمام عیار دولتی پیش می‌رود، می‌تواند یکی از عوامل برای حفظ تعهدات جدید باشد، در حالی که عمیق‌تر شدن بی‌ثباتی سیاسی در این کشور احتمالاً عامل دیگری است.

آیا امارات متحده عربی و عربستان سعودی آماده خواهند بود که متحد آسیای جنوبی خود را در قبال بدهی هایش به حال خود رها کنند؟ با توجه به اینکه هر دوی آنها منافع تجاری قوی در پاکستان – با بازاری بیش از 200 میلیون نفر- دارند، انجام این کار بدون خطر نخواهد بود.

 پیش بینی می شود تجارت امارات متحده عربی با پاکستان در سال 2023 از 10.6 میلیارد دلار فراتر رود و تجارت دوجانبه بین عربستان سعودی و پاکستان در سال 2023 به حدود 4.6 میلیارد دلار برسد. هر دو کشور خاورمیانه نیز میزبان میلیون ها مهاجر پاکستانی هستند. افزایش نوسانات اقتصادی و سیاسی می تواند موج های بیشتر مهاجرت را به راه بیندازد.

سهیل می گوید: اعطای تعهدات مالی با توجه به وضعیت سیاسی و اقتصادی پاکستان، دشوار است. با این حال، دولت با محدود کردن واردات و در نتیجه مازاد حساب جاری، وضعیت را تا حدودی مدیریت کرده است. این مازاد باید ذخایر خارجی بانک مرکزی را تقویت کند، و آن را در موقعیت قوی‌تری برای پرداخت بدهی پاکستان به دلار قرار دهد و شاید به ابوظبی و ریاض فضای تنفسی بدهد تا پیش از ارائه بودجه ببینند وضعیت چگونه پیش می‌رود.

قیصر اچ. نسیم، بانکدار توسعه بین المللی و مقام سابق بانک جهانی مستقر در دبی، معتقد است که این وضعیت بی سابقه نیست. از نظر تاریخی پاکستان بر حمایت امارات متحده عربی و عربستان سعودی متکی بوده است.