با نخست وزیر جدید طالبان آشنا شوید/ مرد پشت پرده مذاکرات طالبان

به گزارش جماران؛ خانه تکانی جدید در ساختار سیاست داخلی طالبان افغانستان به سوژه جدیدی برای گمانه زنی ها درباره وضعیت این گروه تبدیل شده است. الجزیره در گزارشی در این باره می نویسد: یک مقام ارشد طالبان در گفت وگو با الجزیره تایید کرد که مولوی عبدالکبیر به فرمان ملا هبت‌الله آخوندزاده، به‌عنوان نخست‌وزیر طالبان انتخاب شده و ملا محمد حسن آخوند، به‌دلیل بیماری از مسند نخست‌وزیری کناره‌گیری کرد.

حاکمان طالبان افغانستان مولوی عبدالکبیر را که نقش کلیدی در توافقنامه دوحه با ایالات متحده در سال 2020 ایفا کرد، به عنوان نخست وزیر موقت جدید این کشور منصوب کردند.

کبیر جایگزین ملا محمد حسن آخوند 78 ساله شده است که از زمانی که این گروه کنترل کشور را در آگوست 2021 به دست گرفت، مسئولیت دولت موقت را بر عهده داشت. این رهبر 60 ساله از سال 2001، زمانی که به عنوان نخست وزیر موقت رژیم طالبان (1996-2001) خدمت می کرد، تحت تحریم های سازمان ملل قرار داشت. او پس از سرنگونی حکومت طالبان در سال 2001، در پاکستان پناه گرفت. سهیل شاهین، رئیس دفتر سیاسی طالبان در دوحه، روز چهارشنبه گفت: «او [آخوند] چند هفته است که حالش خوب نیست و از این رو تا زمان بهبودی کبیر جایگزین او شده است».

پیش از این، ذبیح الله مجاهد، سخنگوی امارت اسلامی افغانستان ( عنوانی که حکومت طالبان برای خود انتخاب کرده است) گفته بود که انتصاب کبیر بخشی از روند عادی حکومتداری است زیرا آخوند تحت معالجه است و نیاز به استراحت دارد.

کبیر که از قبیله زدران از قومیت پشتون است، پیش از ارتقای مقام آخوند در روز چهارشنبه به عنوان معاون سیاسی آخوند خدمت می کرد. رهبران طالبان هرگونه ارتباط میان این انتصاب جدید با شکاف داخلی در این گروه را رد کرده اند. ماه گذشته براساس خبری که در رسانه ها منتشر شد گفته شده بود که از مجاهد خواسته شد  زمان حضور خود را بین کابل و قندهار تقسیم کند، که این امر باعث گمانه زنی ها در مورد جنگ قدرت داخلی شد. طالبان این گمانه زنی را هم تکذیب کرده است.

انتصاب کبیر از طریق فرمان ویژه ای از سوی هیبت الله آخوندزاده رهبر  طالبان، که به رهبر مخفی این گروه شهرت دارد صورت گرفت. این مرد 60 ساله در ولایت بغلان شمالی در 262 کیلومتری شمال کابل پایتخت افغانستان به دنیا آمد. او در دولت‌های قبلی و کنونی طالبان سمت‌های مهمی داشت و بخشی از کادر دفتر سیاسی طالبان در دوحه بود که در مورد توافق با واشنگتن مذاکره کرد . توافقی که راه را برای خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان پس از 20 سال جنگ هموار کرد.

اولین انتصاب کبیر در سال 1996 به عنوان والی ولایت ننگرهار در امتداد مرز شرقی افغانستان در مجاورت پاکستان انجام شد. این استان در اولین دوره حکومت طالبان  یکی از مراکز قدرت این گروه بود و در طول 20 سال اشغال توسط ایالات متحده همچنان به عنوان یک دژ مستحکم برای طالبان باقی ماند.

ملا عمر، بنیانگذار طالبان، کبیر را برای این نقش انتخاب کرد و او را به عضویت شورای عالی رهبری این گروه منصوب کرد. شورای امنیت سازمان ملل متحد کبیر را در ژانویه 2001 به دلیل نقش همزمان در رژیم اول طالبان به عنوان معاون دوم امور اقتصادی، عضو شورای وزیران، والی ولایت ننگرهار در لیست تحریم قرار داد.

در جولای 2005، کبیر در میان گروهی از رهبران طالبان بود که توسط ماموران اطلاعاتی پاکستان در جریان حملات علیه این گروه در شمال غربی پاکستان دستگیر شد. با این حال، اخبار ضد و نقیضی در مورد تاریخ دستگیری وی وجود دارد.

از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال 2021، کبیر نقش مهمی در مذاکره با  ایالات متحده در جریان مذاکرات در دوحه ایفا کرده است.  نمایندگان هر دو طرف مذاکراتی را در پایتخت قطر با تمرکز بر نگرانی های امنیتی و "تروریسم"، حقوق زنان و دختران و همچنین خروج نیروهای خارجی از افغانستان انجام داده اند. تحلیلگران می گویند که زیرکی دیپلماتیک و توانایی کبیر برای مذاکره با کشورهایی که با طالبان در تضاد منافع هستند، می تواند یکی از عوامل انتصاب او باشد.

عارف رفیق، مشاور ریسک سیاسی در جنوب آسیا به الجزیره گفت: «با توجه به نزدیکی عبدالکبیر به پاکستان و نقش او در مذاکرات دوحه، طالبان می‌تواند به دنبال هموار کردن روابط با کشورهای خارجی باشد. »

او  افزود: «اما تغییر در یک موقعیت اجرایی برای نشان دادن تغییرات پیشگامانه در سیاست داخلی و خارجی کافی نیست. »

طالبان همچنان منزوی است و هیچ کشوری دولت آن را به رسمیت نمی شناسد. این گروه از ایالات متحده و دیگر کشورهای غربی خواسته است تا تحریم‌هایی را که پس از تسلط نظامی این کشور بر این کشور اعمال شده بود، لغو کنند و واشنگتن می گوید که اقدام های طالبان در قریب به یک سال اخیر نقض توافقنامه دوحه 2020 است.

ایالات متحده همچنین از دولت طالبان خواسته است که فراگیرتر باشد و محدودیت‌های زنان را لغو کند - خواسته‌ای که طالبان مداخله در امور داخلی خود خوانده است. مذاکرات بین طالبان و دیپلمات‌های غربی نتایج کمی داشته است زیرا این گروه محدودیت‌های خود را بر حقوق زنان افزایش داده و تحصیل زنان و آزادی کار برای آنها را ممنوع کرده است.

قرار بود مدارس متوسطه دخترانه در ماه مارس گذشته بازگشایی شوند، اما طالبان دستورالعملی را که میلیون‌ها دختر نوجوان را مجبور به ترک تحصیل و خانه نشینی کرده بود  تمدید کرد.

طالبان همچنین زنان را از تحصیلات عالی و همکاری با سازمان های غیر دولتی بین المللی منع کرده است.  طالبان استدلال می‌کند که قوانینش با تفسیرش از اسلام مطابقت دارد، اگرچه افغانستان تنها کشور مسلمانی است که تحصیل دختران را ممنوع کرده است.

یک استاد دانشگاه کابل به الجزیره می گوید:  نمی توان انتظار تغییر سیاست در مورد حقوق زنان را داشت، زیرا انتصاب کبیر موقتی است و او از "حق تصمیم گیری" برخوردار نیست. کبیر "تأثیر قابل توجهی" بر سیاست های خارجی آینده این گروه نخواهد داشت.

رفیق تحلیلگر مستقر در ایالات متحده نیز تاکید کرد که "تمرکز قدرت" با آخوند زاده مقیم قندهار است که تصمیمات سیاسی در مورد حقوق دختران و زنان، از جمله در مورد آموزش را اتخاذ می کند. او گفت: «تغییرات معنی دار سیاست تنها در صورتی صورت خواهد گرفت که انتصاب کبیر بخشی از مجموعه وسیع تری از امتیازات به جناح های طالبان باشد که موضع نسبتاً سازگارتری در مورد مسائل اجتماعی اتخاذ می کنند. چندین تن از رهبران ارشد طالبان نگرانی های خود را در مورد ممنوعیت تحصیل زنان ابراز کرده و گفته اند که اسلام حقوق زنان را برای تحصیل و اشتغال تضمین می کند.