کدام کشورهای عربی بیشترین سود را از بحران گاز اروپا بردند؟

الجزایر

سال 2022 برای الجزایر سال طلایی بود و این کشور توانست با صادرات 56 میلیارد متر مکعب گاز رکوردشکنی کند.

افزایش قیمت نفت و گاز درآمدهای الجزایر را هم به 50 میلیارد دلار افزایش داد، به خصوص الجزایر در قراردادهای خود با مشتریان اصلی‌اش یعنی ایتالیا و اسپانیا و فرانسه تجدید نظر کرد و از این راه 4-5 میلیارد دلار بر درآمد خود افزود.

الجزایر در رتبه اول ذخایر گازی در میان کشورهای عربی نیست، اما نزدیک بودنش به اروپا و وجود خطوط انتقال گاز به اروپا به آن موقعیتی منحصربه‌فرد در این زمینه داده است و همین باعث شده که شاهد بیشترین سفرهای مقامات اروپایی در سال گذشته باشد.

کشف یک چند میدان گازی در سال 2022 و  قرارداد الجزایر با ایتالیا برای افزایش صادرات گاز از 21 میلیارد متر مکعب به 25 میلیارد مترمکعب در سال 2022 و 30 میلیارد متر مکعب در سال 2023 نیز بر اهمیت استراتژیک الجزایر در عرصه انرژی افزود.

در این راستا، «عبدالمجید التبون» بر ضرورت افزایش صادرات گاز این کشور به 100 میلیارد مترمکعب در سال 2023 تأکید کرده است.

به لحاظ سیاسی هم، گاز الجزایر به این کشور اهرم فشار مهمی در برابر کشورهای اروپایی داد. الجزایر پس از تیره شدن روابطش با اسپانیا، ایتالیا را به عنوان خریدار اصلی اروپایی خود انتخاب کند.

در پی این تیرگی روابط، اسپانیا از اتحادیه اروپا خواست که الجزایر را بابت موضوع منطقه مورد مناقشه «صحرای غربی» تحت فشار قرار دهد، اما کشورهای اروپایی حفظ روابط با الجزایر و خرید گاز از آن را بر جلب رضایت اسپانیا اولویت دادند.

قطر

قطر به لحاظ ذخایر گازی در رتبه اول کشورهای عربی و بعد از روسیه و ایران در رتبه سوم جهان جای دارد اما بیشترین گاز خود را در قراردادهای طولانی‌مدت به مشتریان آسیایی می‌فروشد.

با قطع گاز روسیه به اروپا که 40 درصد گاز اروپا را تأمین می‌کرد، قطر گزینه اصلی برای جایگزین کرد گاز روسیه بود. در 9 ماه نخست 2022 صادرات گاز قطر به اروپا 16 درصد افزایش یافت هرچند همچنان واردکنندگان اصلی گاز قطر کشورهای آسیایی هستند.

قطر برنامه‌ریزی کرده که تولید گاز خود را از 77 میلیون تُن در حال حاضر به 126 میلیون تُن در سال 2027 برساند.

قطر در تولید گاز توانست از استرالیا پیشی بگیرد و هم‌اکنون با امریکا بر سر جایگاه بزرگ‌ترین تولیدکننده گاز جهان رقابت می‌کند.

این کشور نیز از این امتیاز خود بهره‌برداری سیاسی کرد و در موضوع تحقیقات درباره فساد مالی در اتحادیه اروپا تهدید کرد که در صورت اقدام علیه قطر صادرات گاز خود به اروپا را متوقف می‌کند.

مصر

مصر ذخایر گازی چندانی ندارد اما در سال 2022 توانست درآمد خود از صادرات گاز را 171 درصد افزایش دهد و از 3.5 میلیارد دلار در سال 2021 به 8.4 میلیارد دلار برساند.

در مقایسه با صادرات 84 تُنی گاز از قطر به اروپا، صادرات 8 میلیون تنی مصر چندان بزرگ به نظر نمی‌آید اما مصر توانست خود را در لیست کشورهای تأمین‌کننده گاز اروپا در پیمان گازی شرق مدیترانه قرار دهد.

مصر با همکاری کشورهای خارجی در آب‌های خود در مدیترانه گاز استخراج کرد و اخیرا نیز از کشف یک میدان گازی بزرگ در آب‌های خود خبر داده که گفته می‌شود که 3.5 هزار میلیارد فوت مکعب ذخایر دارد.

فرصت از دست‌رفته لیبی و آینده روشن موریتانی

شکاف سیاسی در لیبی موجب از دست رفتن فرصت صادرات گاز به اروپا از طریق خط لوله مستقیمش به ایتالیا شد.

لیبی که گرفتار کمبود برق است، توانست همچنان به صادرات نه چندان زیاد خود به ایتالیا ادامه داد.

عربستان نیز که دومین ذخایر گاز جهان عرب را دارد در فوریه 2022 اعلام کرد که در نظر دارد به زودی صادرات گاز را آغاز کند.

در سال 2023 قرار است موریتانی هم وارد باشگاه صادرکنندگان گاز بشود. این کشور یک میدان گازی مشترک با سنگال دارد که امیدوار است در این عرصه بتواند رقیبی جدی برای کشورهای عربی شود.