ناآرامی ها در ازبکستان

به گزارش جماران به نقل از سى ان ان  مقامات ازبکستان روز دوشنبه گفتند که هجده نفر در جریان ناآرامی های هفته گذشته در استان خودمختار قراقالپاکستان ازبکستان کشته و 243 زخمی شدند -- که بدترین خشونت در این کشور آسیای مرکزی در 17 سال گذشته بوده است.

دفتر مطبوعاتی گارد ملی در یک نشست توجیهی گفت که نیروهای امنیتی 516 نفر را در جریان اعتراضات که به دلیل طرح هایی برای محدود کردن خودمختاری قره قلپکستان آغاز شد، بازداشت کردند، اما اکنون بسیاری از آنها را آزاد کرده اند.

رئیس جمهور شوکت میرضیایف روز شنبه طرح اصلاح مواد قانون اساسی مربوط به حاکمیت کاراکالپکستان و حق آن برای جدایی را کنار گذاشت. وی همچنین یک ماه وضعیت اضطراری در استان شمال غرب کشور اعلام کرد.

گزارش‌های رسمی می‌گویند معترضان جمعه گذشته در مرکز استان نوکوس راهپیمایی کردند و سعی کردند ساختمان‌های دولتی محلی را تصرف کنند. به گفته دادستانی کل، 18 نفر "بر اثر جراحات شدید" در جریان درگیری جان خود را از دست دادند. خبرگزاری ریا روسیه به نقل از رئیس گارد ملی گزارش داد که تلفات شامل 14 غیرنظامی و چهار افسر مجری قانون است.

دو سیاستمدار اپوزیسیون تبعیدی در تماس با مردم حاضر در صحنه به رویترز گفتند که معتقدند رقم واقعی بسیار بیشتر است. نمی توان به طور مستقل تعداد کشته شدگان را مشخص کرد.

قاراقالپاقستان -- واقع در سواحل دریای آرال، برای دهه ها محل وقوع فاجعه زیست محیطی بود -- محل زندگی قراقالپاک ها، یک گروه اقلیت قومی است که زبان آنها با زبان ازبکی متمایز است، اگرچه مرتبط است.

امان ساگیدولایف، رهبر حزب استقلال طلب آلگا قاراقالپاقستان مستقر در نروژ، به رویترز گفت، آنها سنت ها، فرهنگ و قانون خاص خود را دارند و دولت را به انجام «عملیات تنبیهی» متهم کرد.

واکنش خاموش

گروهی از سیاستمداران و فعالان اپوزیسیون که خود را دولت کاراکالپکستان در تبعید می نامند، فراخوانی به میرضیایف منتشر کردند. آنها خواستار آزادی تظاهرکنندگان دستگیر شده، انحلال دولت کاراکالپاک و انتخابات جدید، و بازنگری در اقدامات سازمان های مجری قانون از جمله "استفاده ناموجه و نامتناسب از زور که منجر به قربانیان انسانی، شکنجه و بازداشت خودسرانه شد" شدند.

آنها از تبعیض علیه زبان خود و "خاموش کردن و تحریف" تاریخ منطقه شکایت داشتند. روسیه، که ازبکستان سابق شوروی با آن روابط نزدیکی دارد، گفت که این موضوع مربوط به امور داخلی ازبکستان است. وزارت امور خارجه روسیه گفت مطمئن است که مقامات آنجا در عادی سازی اوضاع موفق خواهند شد و گفت که مسائل باید به جای شورش، با «وسایل قانونی» حل شود.

اتحادیه اروپا خواستار "تحقیقات آزاد و مستقل در مورد رویدادهای خشونت آمیز در قاراقالپاقستان" شد.

دفتر میرضیایف اعلام کرد که وی در این مورد با چارلز میشل، رئیس شورای اتحادیه اروپا گفتگو کرده است و ناآرامی ها توسط "عناصر جنایتکار" تحریک شده است.

برخی ناظران بر این باورند که تلاش محاسباتی اشتباه تاشکند برای محدود کردن خودمختاری کاراکالپاکستان - خود میرضیایف از نمایندگان محلی به دلیل عدم اعلام مخالفت عمومی با آن انتقاد کرده است - ممکن است تلاشی برای جلوگیری از هر گونه افزایش جدایی طلبی در پس زمینه جنگ در اوکراین بوده باشد. . در سال 2005، نیروهای امنیتی ازبکستان اعتراضات مسلحانه را در شهر اندیژان سرکوب کردند و بر اساس گزارش های رسمی، 173 نفر در این درگیری ها کشته شدند. دولت در آن زمان بحران در اندیژان - واقع در قسمت مقابل، در شرق ازبکستان - را به گردن افراط گرایان اسلام گرا انداخت.

شایان ذکر است: به گزارش روزنامه «تاشکند تایمز» براساس گزارش سخنگوی گارد ملی ازبکستان ۵۱۶ نفر در روزهای اول و دوم ژوئیه (۱۰-۱۱ تیر) دستگیر شدند و تحت بازجویی قرار گرفتند، برخی از آنان به جریمه اجرایی محکوم شدند و آزاد شدند.  

در شب‌های سوم و چهارم ژوئیه نیز ۱۱۰ نفر دیگر به دلیل تخطی از مقررات منع رفت و آمد که از ساعت ۲۱ شب تا ۷ صبح برقرار است بازداشت شدند و ۱۲ وسیله نقلیه به پارکینگ منتقل شد.  

در این میان برخی افراد گارد ملی نیز به سختی مجروح شدند و یکی از سربازان کاراکال پاک با گلوله ای در قفسه سینه اش مجروح شد.  

سخنگوی گارد ملی در پایان سخنانش گفت. از روز گذشته تمامی فروشگاه ها، نانوایی ها، بانک ها، نهادهای دولتی و بیمارستان ها به  کار بازگشتند و آب، سوخت و گاز مانند معمول در اختیار مردم قرار می‌گیرد.  

«شوکت میرضیایف» رئیس جمهوری ازبکستان با اعلام وضعیت اضطراری یک ماهه  روز شنبه درحالی وارد جمهوری خودمختار قاراکالپاق ازبکستان شد که به مردم وعده اصلاحات قانونی در مواردی را داد که موجب تضعیف این منطقه شده است.  

در قانون حال حاضر ازبکستان،  جمهوری قاراقالپاقستان به عنوان قلمرویی درون ازبکستان توصیف می‌شود که می‌تواند با همه‌پرسی از خاک این کشور جدا شود. در قانون اساسی جدید ازبکستان که اخیرا به همه‌پرسی گذاشته شد و تا چند ماه آینده اجرایی می‌شود، به جمهوری قاراقالپاقستان اجازه و حق جدایی داده نمی‌شود.  

پولات آهونوف، سیاستمدار اپوزیسیون ازبکستانی تبعیدی، به رویترز گفت که به نظر می رسد مقررات منع آمد و شد اعمال شده برای مدت زمان وضعیت اضطراری و تدابیر شدید امنیتی وضعیت را تثبیت کرده است، اما همچنان خطر درگیری های قومی وجود دارد. در میان جمعیت 34 میلیونی ازبکستان، حدود 700000 قراقالپاک وجود دارد که بیشتر آنها در این جمهوری خودمختار هستند. نزدیکی جغرافیایی و زبانی باعث شده است که بسیاری به دنبال کار باشند و گاهی به قزاقستان همسایه نقل مکان کنند.

یک وب سایت خبری ازبک روز یکشنبه به نقل از یک مقام محلی نوشت که در پی بروز ناآرامی‌ها در در مرکز استان خودمختار قره‌قالپاقستان ازبکستان هزاران نفر راهی بیمارستان شدند.

«سلطان بیک ضیایف» رئیس وزارت بهداشت منطقه قره‌قالپاقستان در این باره اعلام کرد بیمارستان‌های شهر نوکوس مملو از مجروحانی است که در درگیری با نیروهای امنیتی زخمی شده اند.

بنا به گزارش این وب سایت ازبک، هزاران نفر در بیمارستان‌های منطقه قره‌قالپاقستان بستری شده واکنون تحت مداوا هستند.

این در حالیست که ساعاتی پیش، «شیرزد اسدوف» سخنگوی مطبوعاتی ریاست جمهوری ازبکستان اعلام کرد پس از سخنرانی روز شنبه «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور این کشور آرامش بار دیگر بر منطقه قره‌قالپاقستان حکمفرما شده و اوضاع به حالت عادی بازگشت.

روز جمعه، مردم قره‌قالپاقستان در منطقه مرکزی بازار در نوکوس تجمع کردند و خواستار آزادی یک وبلاگ نویس محلی شدند. این وبلاگ نویس پیشتر به اصلاحات صورت گرفته در قانون اساسی ازبکستان معترض شده بود. معترضان منطقه قره‌قالپاقستان معتقدند در صورت نهایی شدن تصویب اصلاحات قانون اساسی ازبکستان، احتمالاً حق این منطقه برای جدایی از ازبکستان از دست خواهد رفت.

در پی بروز ناآرامی در منطقه قره‌قالپاقستان، میرضیایف از ۳ ژوئیه تا ۲ اگوست را در این منطقه وضعیت اضطراری اعلام کرد و مقرارت منع آمد و شد نیز در این منطقه اجرایی شد.

میرضیایف در اواخر سال ۲۰۲۱ اصلاح قانون اساسی ازبکستان را آغاز کرد و قرار است همه پرسی تا پایان سال ۲۰۲۲ در این کشور برگزار شود. پیش نویس قانون اساسی جدید ازبکستان مشتمل بر بیش از ۲۰۰ اصلاحیه در ۶۴ ماده قانون اساسی است.

از زمان شروع اعتراضات به جدایی این منطقه از ازبکستان تاکنون نگرانی‌ها مبنی بر سرکوب معترضان به دست نیروهای امنیتی افزایش یافته‌ است. 

شوکت میرضیایف رئیس‌جمهوری ازبکستان هرگونه جدایی این منطقه را رد کرده و معترضان را نیروهای بدخواه خوانده و آنها را متهم به تلاش برای بی‌ثبات کردن و تضعیف وضعیت این کشور آسیای مرکزی دانسته‌است.

ازبکستان از دیرباز به عنوان یکی از سرکوب‌گرترین جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی سابق شناخته می‌شود که هر شکلی از مخالفان را سرکوب می‌کند.

قره‌قالپاقستان منطقه‌ای عمدتا بیابانی در نزدیکی دریای آرال با جمعیتی کمتر از دو میلیون نفر در کشور ۳۲ میلیونی ازبکستان، دارای وضعیت خودمختاری است.

پولات آهونوف سیاستمدار مخالف تبعیدی و رئیس حزب اپوزیسون "برلیک" در خصوص وضعیت حاکم بر کشورش به رویترز گفت که مردم به دلیل اعلام وضعیت اضطراری قادر به جابجایی و کسب اطلاعات نیستند.

وی همچنین نسبت به وقوع درگیری قومی میان ازبک‌ها و قره قالپاق ها ابراز نگرانی کرد.

آهونوف که از سوئد با خبرگزاری رویترز صحبت می‌کرد، گفت: وضعیت می تواند کاملا از کنترل خارج شود و این تنها محدود به قره قالپاق نیست و خطر درگیری میان ازبک‌ها و قره‌قالپاق ها از همه چیز بدتر است.

حکومت ازبکستان خود مختاری منطقۀ قره قالپاقستان را به حال خود باقی میگذارد ولی تظاهرکنندگانی را که به آشوبگری متهم شده اند٬ محبوس میکند.

څارنوالی ازبکستان اعلان کرد که در نا آرامی های اخیر دراین منطقه هژده نفر کشته و ۲۳۴ تن دیگر زخمی شدند.

مقامات دولتی معترضان را آشوبگر خوانده متهم کرده اند که آنها گویا می خواستند قدرت را با زور تصاحب کنند و نظام کشور را برهم بزنند.

طبق قانون جزا در ازبکستان٬کسی که با توسل به زور برای تصاحب قدرت تلاش کند به ده تا بیست سال حبس محکوم میشود.

ده ها هزار نفر از مردم منطقه خود مختار قره قالپاقستان  اول جولای بعد از آن دست به تظاهرات زدند که دولت مرکزی اعلان کرد٬ با تعدیل در قانون اساسی وضعیت این منطقه را تغییر میدهد.

گزارش ها حاکی از سرکوب گستردۀ مظاهرچیان توسط پلیس است. ادعا شده است که در جریان این تظاهرات دست کم یک هزار نفر نیز زخم برداشته اند .

تصاویر نشر شده در رسانه های اجتماعی نیروهای امنیتی را در شهر نوکوس مرکز این منطقه نشان میدهد که با اعمال زور از تظاهرات جلوگیری میکنند. در این تصویر ها چند تن از تظاهرکنندگان هم دیده می شوند که در نتیجهٔ اصابت مرمی زخم برداشته اند.

څارنوالی ازبکستان گفت که ۳۸ تن از نیروهای امنیتی نیز در این نا آرامی ها زخمی شده اند.

درمنطقه قره قالپاقستان٬ ضعیت اضطراری اعلان شده است . نیروهای بیشتر گارد ملی به منطقه فرستاده شده اند.

رئیس جمهور شوکت میرضیایف بعد از تظاهرات مردم و واکنش خشونتبار پلیس ، وادار شد که به اعضای پارلمان ونمایندگان منطقه قره قالپاقستان گفتگو کند .

پارلمان ازبکستان روز دوشنبه اعلان کرد که رئیس جمهور پذیرفت که قانون را تعدیل نمی کند و وضعیت منطقه قره قالپاقستان درحال خود باقی خواهد ماند.

میرضیایف امیدوار است که با تعدیل قانون اساسی به یک دورۀ دیگر ریاست جمهوری دست یابد.