وخامت اوضاع اقتصادی ترکیه و انتشار اخباری درباره وخامت حال «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور این کشور گمانه زنی های درباره پایان کارش به راه انداخته است.
به گزارش جماران، همزمان با وخامت شرایط اقتصادی ترکیه، نتایج نظرسنجی‌ها از کاهش محبوبیت حزب عدالت و توسعه خبر می‌دهند؛ آیا این بدان معناست که آقای اردوغان به روزهای پایانی حضور در راس قدرت سیاسی ترکیه نزدیک می‌شود؟
رجب طیب اردوغان این روزها با هشدارهای فزاینده‌ای مواجه است که نشان می‌دهد رویکرد او برای اداره اقتصاد ۷۶۵ میلیارد دلاری ترکیه دیگر کارساز نیست. در حالی که نرخ رشد اقتصادی روی کاغذ خوب به نظر می‌رسد ولی منجر به اشتغالزایی نشده است. نرخ تورم در ماه سپتامبر به آستانه ۲۰ درصد و نرخ برابری لیر در مقابل ارزهای عمده جهانی به پایین‌ترین حد تاریخی خود رسیده است؛ چنان که در خرید و فروش‌های ۷ اکتبر سال ۲۰۰۷ میلادی هر ۱.۶۷ لیر ترکیه با یک یورو معامله شد اما اکنون این نرخ به ۱۱.۲۳ افزایش یافته است.
در چنین شرایطی، آقای اردوغان همزمان با نوزدهمین سالگرد قدرت گیری‌اش در ترکیه با کاهش حمایت عمومی از حزب متبوع خود، عدالت و توسعه (AKP) مواجه شده است. مطابق نتایج تازه‌ترین نظرسنجی‌ها محبوبیت حزب عدالت و توسعه در مقایسه با انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۸ حدود ۱۰ درصد کاهش یافته و بین ۳۰ تا ۳۳ درصد مردم ترکیه همچنان طرفدار این حزب هستند.
«اوزَر سنجار» رئیس موسسه نظرسنجی متروپل(Metropoll) در تفسیر نتایج این نظرسنجی می‌گوید: «اصلی‌ترین و مهم‌ترین عامل روگردانی مردم از حزب عدالت و توسعه مسایل اقتصادی است چرا حدود ۳۰ درصد از واجدان شرایط رای‌دهی اعلام کرده‌اند که توان تامین نیازهای اولیه خود را ندارند.»
تفسیری که آقای اردوغان آن را بزرگنمایی مسایل اقتصادی از سوی منتقدان خود می‌داند و همچنان اصرار دارد که مردم ترکیه همچون گذشته حامی سیاست‌های او و حزب عدالت و توسعه هستند. با این وجود، مخالفان سیاسی او بر پایه شواهد موجود، امیدوارند که با تکیه بر ضعف‌های اقتصادی دولت آقای اردوغان بتوانند رقیب دیرینه خود را در انتخابات آتی شکست دهند؛ انتخاباتی که پیش‌بینی می‌شود به جای سال ۲۰۲۳، نیمه نخست سال میلادی آینده برگزار شود.
آقای اردوغان طی نزدیک به دو دهه گذشته همواره به پشتوانه افزایش رفاه عمومی و رشد فزاینده اقتصاد ترکیه، قدرت سیاسی در این کشور را در اختیار داشته است. صندوق بین‌المللی پول نیز اخیرا پیش‌بینی کرده که تولید ناخالص داخلی ترکیه در سال جاری میلادی ۹ درصد افزایش یابد؛ نرخی افزون‌تر از چین و کمتر از هند. با این حال، آقای اردوغان روز پنجشنبه به مردم ترکیه وعده داد که فراتر از پیش‌بینی نهادهای بین‌المللی، نرخ رشد اقتصادی ترکیه در سال ۲۰۲۱ دو رقمی خواهد شد.
اما منتقدان او تاکید دارند که تمرکز صرف آقای اردوغان بر رشد اقتصادی دیگر همچون گذشته راهگشا نیست. چون که رشد دستمزدها نتوانسته همگام با تورم افسارگسیخته باشد. بنابراین خانوارهای کم‌درآمد بیشترین آسیب را از کاهش استانداردهای زندگی متحمل شده‌اند و نرخ فقر که در یک و نیم دهه نخست تسلط حزب عدالت و توسعه بر قدرت به شدت کاهش یافته بود از سال ۲۰۱۹ و با رخداد بحران ارزی که موجب از میان رفتن یک میلیون شغل شد، دوباره شروع به افزایش کرده است.
بانک جهانی نیز اخیرا هشدار داد که امسال ۱.۵ میلیون نفر به جمعیت فقرای ترکیه افزوده می‌شود و این جمعیت را در مجموع به ۸.۴ میلیون نفر می‌رساند که به معنای از دست رفتن تمامی دستاوردهای رفاهی به دست آمده در سه سال منتهی به آغاز همه‌گیری کرونا خواهد بود.
همچنین در حالی که بدهی خارجی ترکیه به ۴۵۰ میلیارد دلار رسیده است، سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب شده در سال ۲۰۲۰ تنها به ۵.۸ میلیارد دلار رسیده، در حالی که تجربه اوج ۱۹ میلیارد دلاری را در سال ۲۰۰۷ داشته است.
اردوغان پس از تثبیت تسلط خود بر نهادهای سیاسی و اقتصادی ترکیه، استقلال بانک مرکزی این کشور را نیز متزتزل کرد. چنان که به اعتقاد برخی کارشناسان اقتصادی اصرار او بر لزوم کاهش نرخ بهره و پایین نگاه داشتن آن موجب رشد نرخ تورم و افت نرخ برابری لیر شده است. البته آقای اردوغان و رئیس بانک مرکزی منتخب او بر این باورند که بر خلاف جریان مسلط اقتصادی در جهان، کاهش نرخ بهره به مبارزه با نرخ تورم کمک می‌کند.
البته منتقدان رئیس جمهوری ترکیه معتقدند که این رویکرد او در قبال نرخ بهره مبتنی بر تلاش او برای اعطای وام‌های ارزان‌قیمت به دوستان فعال در صنعت ساختمان و گردشگری و نیز جلب رای عمومی بیشتر است.
به گزارش یورونیوز، اگرچه آقای اردوغان هنوز یک سیاستمدار قدرتمند است، اما این روزها اغلب خسته و تکیده به نظر می‌رسد. او در ماه ژوئیه گذشته و طی یک پیام ویدیویی خطاب به مقام‌های حزب عدالت و توسعه لحظه‌‌ای به خواب رفت. بر همین اساس، همزمان با کاهش حامیان عمومی حزب عدالت و توسعه، شایعات در مورد وضعیت سلامتی آقای اردوغان نیز در شبکه‌های اجتماعی در حال افزایش است.
در چنین شرایطی احزاب مخالف او از جمله حزب چپ‌گرای خلق جمهوری‌خواه ترکیه(CHP)، حزب ملی‌گرا و محافظه کار «خوب»(IYI)، کردها و چندین حزب کوچک‌تر دیگر، برخلاف تلاش‌های مداوم آقای اردوغان برای ایجاد اختلاف میان آنها، توانسته است با هم متحد بمانند. احزاب مخالف او با یادآوری شکست خیره کننده حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری استانبول و آنکارا در سال ۲۰۱۹، یادآوری می‌کنند که با حمایت جمعی از یک نامزد واحد همچنان می‌توان آقای اردوغان را شکست داد ولی آنها اما ممکن است بر سر انتخاب یک نامزد وحدت برای رقابت با رئیس جمهوری فعلی ترکیه، دچار انشقاق شوند.
در عین حال، نتایج نظرسنجی‌ها نیز احزاب مخالف را قدری نگران کرده؛ چرا که هنوز تعداد زیادی از رای‌دهندگان بلاتکلیف هستند که بسیاری از آنها از حامیان سرخورده حزب عدالت و توسعه هستند. این گروه هنوز جذب حزب دیگری نشده‌اند و به اعتقاد برخی صاحبنظران نیز این دسته از افراد که ۲۰ سال مداوم حامی حزب عدالت و توسعه بوده‌اند، به سرعت جذب احزاب دیگر نخواهند شد و همین امر می‌تواند همچنان شانس آقای اردوغان را برای شکست رقبای خود افزایش دهد مگر این که مخالفانش بتوانند نامزدی واحد و به اندازه کافی مقبول، محبوب و توانمند معرفی کنند.
در همین حال، انتشار ویدئوی جدید در رسانه‌های اجتماعی از رئیس جمهور ترکیه بر تردید‌ها درباره سلامتی او افزوده است.
انتشار فیلم جدیدی که مشکلات «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه را در راه رفتن نشان می‌دهد، جنجال‌هایی را در مورد سلامتی وی ایجاد کرده و بسیاری می‌گویند ممکن است اردوغان بزودی مجبور به ترک سمت خود شود.
به نوشته وبگاه «ترکیش مینت» در این ویدئو که مورخ ۲۹ اکتبر منتشر شد، اردوغان پس از پذیرفتن تبریک میهمانان به مناسبت روز جمهوری ترکیه در میان پرچم‌های این کشور در کاخ ریاست جمهوری دیده می‌شود. پس از اعلام پایان مراسم، اردوغان برای خروج از سالن به چپ می‌پیچد و با دشواری راه می‌رود و دست‌هایش بی‌حرکت هستند. در این فیلم مشخص است که دستیاران اردوغان با عجله موانع پیش روی او را برمی‌دارند تا مسیر تردد اردوغان را باز کنند.
این ویدئو که دوشنبه در فضای مجازی منتشر شد، طی چند ساعت توسط میلیون‌ها نفر مشاهده شد.
اردوغان در سال ۲۰۰۲ از «بولنت اجویت»، نخست‌وزیر وقت ترکیه خواست که استعفا دهد، زیرا به نظر می‌رسید که او مشکلات سلامتی دارد و قادر به انجام وظایف خود به عنوان نخست‌وزیر نیست. اردوغان در آن زمان رهبر حزب تازه تاسیس عدالت و توسعه (AKP) بود که چند ماه پس از درخواست او از اجویت برای استعفا به قدرت رسید.
برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی گفته‌اند که اردوغان کفش‌هایی با طراحی خاص پوشیده است که به حفظ تعادل کمک می‌کند وعموماً توسط افراد مسن استفاده می‌شود. قیمت این کفش ها حدود ۹۰۰۰ یورو است.
در چند ماه گذشته، گمانه زنی‌ها در مورد سلامت اردوغان، به ویژه پس از اینکه او در انظار عمومی در صحبت کردن و حرکت کردن مشکل داشت، افزایش یافته است.
در ماه اکتبر، «استیون کوک» کارشناس امور خاورمیانه و آفریقا، در نشریه «فارن پالیسی» نوشت که شواهدی که برخی تردید‌ها در مورد سلامت اردوغان را مطرح می‌کنند، در حال افزایش است.
وی با اشاره به این احتمال که یک فرد قدرتمند دیگر بتواند بر ترکیه پس از اردوغان حکومت کند، «هاکان فیدان» معاون سازمان اطلاعات ملی، «خلوصی آکار» وزیر دفاع و «سلیمان سویلو» وزیر کشور ترکیه را از جمله نامزدهای احتمالی برای تصدی این پست عنوان کرد.
پس از انتشار این مقاله، اردوغان ویدئویی را در کانال تلگرام خود از بازی بسکتبال خود به اشتراک گذاشت. در این ویدیو لباس شماره 15 با درج «ر. طیب اردوغان» روی پیراهن چاپ شده است. او کاپیتان است و در حال تشویق هم تیمی‌هایش دیده می‌شود.
به گزارش العالم، منتقدان این اقدام را به‌عنوان تلاشی برای رد گمانه‌زنی‌ها درباره سلامت رئیس جمهور ترکیه تفسیر کردند. بسیاری از شهروندان ترکیه با فقر و تورم دست و پنجه نرم می‌کنند و به نظر می‌رسد جایگاه پایگاهی او روز به روز کاهش می‌یابد.
یک هفته پس از انتشار این مقاله، «فخرالدین آلتون» مدیر ارتباطات اردوغان، در توییتر بیانیه‌ای داد و ادعای این مقاله مبنی بر اینکه اردوغان ممکن است برای نامزدی مجدد در انتخابات ۲۰۲۳ بیمار باشد را به عنوان «اخبار جعلی» توصیف کرد.
در همین حال، اردوغان که قرار بود پس از شرکت در اجلاس سران گروه ۲۰ در شهر «رم» در ایتالیا در آخر هفته برای شرکت در اجلاس اقلیمی به شهر «گلاسکو» در اسکاتلند پرواز کند، روز دوشنبه به ترکیه بازگشت و دلیل تصمیم خود را خواسته‌های برآورده نشده در زمینه امنیتی عنوان کرد.
در چنین اوضاع و احوالی،پلیس ترکیه اعلام کرد که تحقیقاتی را علیه ۳۰ تن که درخصوص مرگ رجب طیب اردوغان شایعه‌پراکنی کرده بودند، راه‌اندازی کرده است.
به گزارش آرتی، در بیانیه‌ای که پلیس ترکیه روز چهارشنبه منتشر کرده آمده است که مقامات این کشور روند قضایی را علیه ۳۰ شخص که درخصوص مرگ رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه توییت کرده بودند آغاز کرده‌اند.
در بیانیه پلیس ترکیه آمده است که تحقیقاتی درخصوص این اشخاص که از هشتگ "اولموش" به معنای "گفته می‌شود مرده است" استفاده کرده بودند، انجام می‌گیرد. این سی نفر به انتشار "محتوای غلط و یا فریب‌دهنده" و همچنین توهین به اردوغان متهم شده‌اند.
همچنین پلیس ترکیه در بیانیه خود آورده است که این سی نفر شناسایی شده‌اند و روند قضایی لازم علیه آنها آغاز شده است.
