پایگاه خبری جماران: یک کارشناس مسائل بین المللی با تأکید بر اینکه شکست پروژه آمریکا در افغانستان قطعا افول این کشور را تسریع می کند، گفت: تا زمانی که ایران، ایران است و آمریکا، آمریکا است دعوای ایران و آمریکا ادامه دارد. اما زمانی که ماهیت آمریکا تغییر پیدا کند و از ابر قدرتی بیفتد، آن وقت دیگر نیاز نیست که این دعوا وجود داشته باشد و خود به خود حل می شود. هر چقدر هم سرعت بگیرد به نفع ما است. یعنی رفتن آمریکا از منطقه قطعا به نفع ما است.
مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با فواد ایزدی را در ادامه می خوانید:
با توجه به اینکه آمریکایی ها بعد از 11 سپتامبر به افغانستان حمله کردند و در آستانه بیستمین سالگرد حادثه 11 سپتامبر از این کشور خارج شدند و احتمالا به زودی از عراق هم خارج می شوند، به نظر شما مناسباتی که بعد از 11 سپتامبر بر جهان حاکم شد چه تغییری کرده است؟
آمریکایی ها از این حملات اهدافی داشتند. مثلا وزیر خارجه جرج بوش پسر، که حمله به افغانستان در زمان او اتفاق افتاد، گفت ما به دنبال پروژه «خاورمیانه بزرگ» هستیم برای اینکه این خاورمیانه بزرگ متولد شود دردهای آن هم باید تحمل شود. منظور این است که اعتراف می کردند مشکلات ایجاد می شود اما مدعی بودند چیزی که حاصل خواهد شد ارزش این هزینه ها را دارد.
الآن 20 سال گذشته و شما وضعیت آمریکا را در منطقه می بینید. مؤسسه واتسون دانشگاه براون پروژه ای به نام «هزینه های جنگ» دارند. آمار داده اند در این 20 سال 929 هزار نفر به خاطر جنگ هایی که آمریکایی ها راه انداخته اند کشته شده اند.
38 میلیون نفر آواره شدند و هشت هزار میلیارد دلار هم هزینه شد
یعنی هم از نیروهای آمریکایی و هم مردم آن کشورها؟
بله؛ ولی عمده این افراد قربانیان آمریکا هستند. 38 میلیون نفر آواره شدند و هشت هزار میلیارد دلار هم هزینه شد. این همه کشتار، بی خانمانی و هزینه هیچ دستاوردی نداشت. 20 سال پیش طالبان بر افغانستان حاکم بود و الآن هم طالبان بر افغانستان حاکم است.
از این جهت، پروژه آمریکایی ها خاورمیانه بزرگ بود ولی شکست خورد و شکست این پروژه قطعا افول آمریکا را تسریع می کند. شکست آمریکا و سرعت گرفتن افول آمریکا قطعا در معادلات بین المللی تأثیرگذار است. دنیای بعد از جنگ جهانی دوم 2 قطبی بود و شوروی فرو پاشید و یک قطبی شد. الآن با شکستی که آمریکایی ها در منطقه خوردند و مشکلاتی که در کشور خودشان دارند، دنیا دارد به سمت یک مجموعه چند قطبی می رود. ممکن است آمریکا در این دنیای چند قطبی قدرتی داشته باشد ولی قطعا دیگر ابرقدرت نیست. این هم تحلیل ایزدی در دانشگاه تهران نیست و تحلیل وزیر دفاع انگلیس است.
تا زمانی که ایران، ایران است و آمریکا، آمریکا است دعوای ایران و آمریکا ادامه دارد
یعنی نظم جهانی که با محوریت آمریکا پیگیری می کردند شکست خورده است؟
شکست خورد، افول آمریکا سرعت گرفت و الآن در یک بازه زمانی هستیم که دنیا در حال تغییر است. هر 100 سال یک بار این تغییر را می بینیم. مثلا قرن شانزدهم پرتغالی ها ابرقدرت شدند و الآن توریست ها قلعه های آنها در سواحل جنوبی کشور ما را بازدید می کنند. قرن هفدهم اسپانیا، قرن هجدهم فرانسه، نوزدهم انگلیس و بیستم آمریکا ابرقدرت شدند. الآن دیگر دوره ابرقدرتی تک قطبی تمام شده و دنیا دارد به سمت چند قطبی شدن پیش می رود.
این پیچ تاریخی برای ما خیلی مهم است. چون اتفاقا الآن در میان کشورهای اروپایی، پرتقال و اسپانیا بهتر با ما کار می کنند؛ با اینکه یک زمانی ادعای ابرقدرتی داشتند و خاک ما را هم اشغال می کردند.
یعنی ممکن است کاهش قدرت آمریکا به بهبود رابطه این کشور با ایران هم کمک کند؟
اگر آمریکا از ابرقدرتی بیرون بیاید به تدریج به یک کشور معمولی تبدیل می شود و دیگر ادعایی نظیر اینکه من پلیس بین الملل هستم را کنار می گذارد. ما الآن با ابرقدرت های قبلی که یک کشور معمولی شده اند مشکل خاصی نداریم. مثلا فرانسه پژو می فروشد و ما می خریم.
تا زمانی که ایران، ایران است و آمریکا، آمریکا است دعوای ایران و آمریکا ادامه دارد. اما زمانی که ماهیت آمریکا تغییر پیدا کند و از ابر قدرتی بیفتد، آن وقت دیگر نیاز نیست که این دعوا وجود داشته باشد و خود به خود حل می شود. هر چقدر هم سرعت بگیرد به نفع ما است. یعنی رفتن آمریکا از منطقه قطعا به نفع ما است. من آینده را مثبت می بینم.
بعد از 11 سپتامبر آمریکایی ها ایران را محور شرارت دانستند و پرونده هسته ای را دنبال کردند. به نظر شما بعد از تحقق افول قدرت آمریکا، با ادعاهایی که علیه ایران داشته اند چه کار می کنند؟
نکته ای که شما اشاره کردید بعد از 11 سپتامبر نبود. سپتامبر 2001 حادثه 11 سپتامبر بود و اکتبر آمریکا حمله کرد و ایران کمک می کرد. ایران به ائتلاف شمال و جریان مرحوم احمد شاه مسعود گفته بود که شما بهتر است درگیری خاصی با آمریکا نداشته باشید. جیمز دابینز که اولین سفیر آمریکا در افغانستان بود بارها گفته و نوشته که اگر کمک ایرانی ها نبود آمریکایی ها در افغانستان مشکل پیدا می کردند. ژانویه 2002 بوش پسر به جای اینکه تشکر کند ایران را محور شرارت دانست.
ما آن موقع باید این درس را می گرفتیم که کار کردن با آمریکا و امتیاز دادن به آمریکا لزوما مشکلات را کم نمی کند و ممکن است بیشتر هم بکند.
منظور من این بود که بعد از اینکه به تعبیر شما آمریکا قدرت فعلی و محوریت نظم جهانی را از دست داد با ادعاهایی که علیه ایران داشته چه می کند؟
بعد از اینکه به تدریج آمریکا جایگاه خودش را از دست داد به یک کشور معمولی تبدیل می شود و مثل یک کشور معمولی برخورد می کند. یعنی ممکن است سفارتخانه باز شود و تجارت راه بیفتد. یعنی مثل رابطه ای که ایران با ابرقدرت های قبلی دارد، با آمریکا هم به همان سمت پیش خواهد رفت.
