دولت ترامپ قبلاً زمینی از مین های سیاست خارجی را در خاورمیانه کاشته است و پاکسازی آن طی چهار سال آینده یک تلاش گسترده می خواهد.
به گزارش جماران، شبکه الجزیره گزارش داد دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا با زیر سوال بردن مشروعیت انتخابات آمریکا و پیروزی رقیب خود، جو بایدن ، خسارات زیادی به بار آورد. امتناع وی از پذیرش نتایج آرا نه تنها باعث ایجاد دردسرهای زیادی در داخل کشور شد بلکه باعث تضعیف چهره آمریکا در خارج از کشور و اقتدار اخلاقی آن در تبلیغ انتقال آرام قدرت و تعهد به آرمان های دموکراتیک ایده آل برای رهبران خارجی شده است.
این امر همراه با سیاست هایی که وی پس از چهار سال در کاخ سفید بر جا گذاشته، یک انتقال قدرت آشفته برای بایدن در داخل کشور و به احتمال زیاد شروعی خشن برای دولت جدید در خارج از کشور، به ویژه در خاورمیانه به وجود آورده است.
در هفته های اخیر دولت ترامپ توجه بی سابقه ای به منطقه نشان داده است. در هفته های اخیر حداقل چهار مقام آمریکایی از سرزمین های اشغالی و متحدان نزدیک در منطقه خلیج فارس دیدار کرده اند: مایک پومپئو وزیر خارجه، «الیوت آبرامز» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و ونزوئلا ، «کلارک کوپر» معاون وزیر خارجه آمریکا در امور سیاسی و نظامی و «جارد کوشنر» داماد ترامپ و مشاور کاخ سفید.
در همین حال ترامپ تحریم های ایران را سرعت بخشیده و مشکوک است که چراغ سبز به اسرائیل برای ترور«محسن فخری زاده» دانشمند هسته ای ایران داده است. یک گروه ناو هواپیمابر آمریکایی به سرپرستی ناوشکن هسته ای یو اس اس نیمیتز نیز به منطقه خلیج فارس برگشته است. به نظر می رسد این وضعیت تهاجمی بیش از آنکه با یک هدف مشخص سیاسی مرتبط باشد، به سیاست داخلی آمریکا ربط داشته باشد.
متحدان دولت ترامپ در خاورمیانه ممکن است به بایدن تبریک گفته باشند، اما هنوز هم منتظرند ببینند می توانند کمکی به جلوگیری از انتقال قدرت بکنند.
«محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی اکنون به نظر می رسد که می خواهد اختلافات خود را با قطر حل کند (اگرچه هنوز مشخص نیست که آیا این پیروزی سیاست خارجی را به ترامپ یا بایدن هدیه می دهد) و روابط با ترکیه را تسهیل می بخشد. او همچنین در مورد عادی سازی روابط با اسرائیل محتاط تر است. ولیعهد عربستان قصد دارد تنش ها را خنثی کند تا بتواند با دولت بایدن از اول شروع کند.
به نظر می رسد «عبدالفتاح السیسی» رئیس جمهور مصر هم در حال انجام اقدامات آشتی جویانه است. دولت مصر در هفته های اخیر زندانیان سیاسی را آزاد کرده است. در ترکیه هم اردوغان پالس هایی فرستاده است.
به نظر می رسد رهبران خاورمیانه انتظار دارند که ریاست جمهوری بایدن دقیقاً مخالف ترامپ باشد و جنبه هایی از باراک اوباما را بازگرداند. همانطور که انتصابات اخیر وی از مقامات امنیت ملی نشان داده است، ممکن است اینگونه نباشد. با این حال ، قطعاً دولت جدید حداقل از سه طریق شیوه سیاست خارجی ایالات متحده را تغییر خواهد داد.
نخست، تصمیم گیری نهادی در واشنگتن احیا خواهد شد. سیاست خارجی آمریکا تحت ریاست جمهوری ترامپ به طرز خطرناکی توسط شخصی خودشیفته و مستبد شخصی سازی شد، که به رهبران خارجی کمک کرد نفوذ بیشتری در کاخ سفید داشته باشند. مقاماتی که اقتدار وی را به چالش کشیدند از دولت وی اخراج شدند و یا به استعفا وادار شدند و کسانی که ماندند وفادار یا فرصت طلب بودند. سیاست گذاری سنتی خارجی به حاشیه رانده شد و همکاری بین آژانس ها نیز به همین ترتیب. ترامپ به موسسات کلیدی مانند پنتاگون و وزارت خارجه اعتماد نکرد.
هنگامی که بایدن و دموکرات ها رسماً قدرت را در دست بگیرند، رهبران خاورمیانه دیگر نمی توانند با رد و بدل کردن پیام های واتس اپ در اواخر شب با داماد ترامپ اهداف خود را پیش ببرند و یا وانمود کنند که وزارت خارجه آمریکا یک آژانس پیش پا افتاده است. آنها باید با دیپلماسی سنتی روبرو شوند و با سفارتخانه ها و نمایندگان رسمی برخورد کنند. استقرار مجدد این روند، همچنین به معنای بازگشت به رقابت بین آژانس های آمریکایی بر سر موضوعات سیاست خارجی، به ویژه در خاورمیانه است. این احتمالاً روند تصمیم گیری در واشنگتن را کند خواهد کرد.
دوما، دولت بایدن قابل پیش بینی بودن سیاست خارجی آمریکا را بازخواهد گرداند. آشفتگی داخلی ریاست جمهوری ترامپ - تحقیقات سطح بالا، استیضاح، تنش های نژادی، تبلیغات توییتری، تغییر مداوم مقامات منصوب و غیره - نه تنها سیاست امریکا بلکه پویایی سیاسی خارج از کشور را تحت تأثیر قرار داد.
تمایل ترامپ به اقدامات غیرمتعارف سیاست خارجی - استفاده از تعرفه ها به عنوان ابزاری سیاسی، سرپیچی از متحدان، تهدید به استفاده از زور و و درگیر کردن دشمنان سنتی مانند کیم جونگ اون رهبر کره شمالی و طالبان افغانستان - همچنین عدم اطمینان را در صحنه بین المللی به وجود آورده است. بایدن حتمالا تعامل مثبت با متحدان سنتی، به ویژه در اروپا را برمی گرداند و به سیاست خارجی که می توان با سهولت بیشتری آن را پیش بینی کرد رجعت می کند.
سوما، احتمالاً تغییر عمده ای در اولویت های آمریکا در خاورمیانه رخ خواهد داد. دولت بایدن به احتمال زیاد با تفکر تشکیلات واشنگتن همسو خواهد شد و منابع آمریکا را از خاورمیانه بیرون خواهد کشید تا روی بازدارندگی روسیه و چین متمرکز شود؛ اقدامی که ترامپ اکنون با خصومت علیه ایران دشوارتر می کند.
دولت بایدن تلاش خواهد کرد تا درگیری ها را در سراسر خاورمیانه کاهش دهد و احتمالاً با مقاومت بازیگران مربوطه که به دنبال به حداکثر رساندن موقعیت های استراتژیک خود هستند، روبرو خواهد شد. از دید رهبران خاورمیانه احتمالاً این تغییر اولویت های مورد انتظار واشنگتن برای بازدارندگی روسیه و چین در مقیاس جهانی، بار دیگر به عنوان نشانه ای از ضعف و محدود شدن قدرت آمریکا تلقی خواهد شد.
ترامپ با تأکید بر رویکرد معاملاتی بیش از حد در خاورمیانه سرمایه گذاری کرده است و رهبران خاورمیانه باید آماده شوند تا در چهار سال آینده بیش از حد مورد هجوم واشنگتن قرار بگیرند. رویکرد اصلی وی پیشبرد اتحاد اعراب و اسرائیل علیه ایران با هزینه شرکای سنتی عرب مانند اردن و حمایت چندین متحد از رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گرفته تا محمد بن سلمان بود.
برخلاف ترامپ، ریاست جمهوری بایدن در خاورمیانه به جای فعالانه، واکنش پذیر خواهد بود. این به معنای تعامل با ایران، روابط پیچیده با ترکیه و مماشات با اسرائیل است. بایدن فردی مابین ترامپ و اوباما خواهد بود.
برخی از رهبران خاورمیانه نسبت به تغییر در واشنگتن نگران هستند. اگر دولت بایدن در افشای اقتدارگرایی خود لحن جدیدی ایجاد کند یا در تعامل با ایران بیش از حد پیشروی کند، این متحدان سرسخت ترامپ ممکن است تمایل داشته باشند که خواسته های بایدن را در مورد مسائل حقوق بشری نادیده بگیرند و از اتحاد جدید خود با اسرائیل برای ایستادن در برابر موضع وی سواستفاده کنند. آنها می توانند مستقیماً با اسرائیل همکاری کنند یا از نفوذ آن در واشنگتن برای تحت فشار قرار دادن دولت بایدن استفاده کنند.
میراث ریاست جمهوری ترامپ ممکن است فرصت هایی را برای حرکت دولت جدید فراهم کند اما چالش های منطقه ای همچنان پابرجا خواهد بود. تیم ترامپ قبلاً زمینی از مین های سیاست خارجی را در خاورمیانه کاشته است و پاکسازی آن طی چهار سال آینده یک تلاش گسترده می خواهد. رهبران خاورمیانه بایدن را زودهنگام آزمایش می کنند و رئیس جمهور جدید آمریکا برای اینکه در چهار سال آینده جدی گرفته شود باید لیاقت و شایستگی های خود را نشان دهد.
