دموکراسی به ویژه در غرب اروپا دچار اختلال شده و شاخص دموکراسی در دولت های دموکرات این منطقه برای سومین سال پیاپی کاهش یافته است.
به گزارش جماران به نقل از یورونیوز، بنا بر اعلام «واحد اطلاعات اکونومیست» (EIU) وابسته به گروه اکونومیست انگلیس، شاخص دموکراسی در اروپا بیش از هر جای دیگری در جهان کاهش یافته است.
این مرکز مشاوره و آینده‌نگری در آخرین گزارش خود تحت عنوان «شاخص دموکراسی در سال ۲۰۱۸ میلادی» اعلام کرد که دموکراسی بویژه در غرب اروپا دچار اختلال شده و شاخص دموکراسی در دولت های دموکرات این منطقه برای سومین سال پیاپی کاهش یافته است.
شاخص دموکراسی در اروپای شرقی نیز حتی با وجود بهبود کمی که در سال ۲۰۱۸ میلادی دیده شد، همچنان در وخیم‌ترین وضعیت خود از سال ۲۰۰۶ میلادی به این سو است؛ یعنی از سالی که واحد اطلاعات اکونومیست آمارگیری در این موضوع را شروع کرد.
با وجود ضعف وضعیت دموکراسی در کل قاره اروپا، برخی از کشورهای این قاره همچنان در صدر کشورهایی با بیشترین نرخ دموکراسی در سراسر جهان قرار دارند. نروژ در صدر جدول ۱۰ کشور دموکراتیک جهان است و پس از این کشور نیز ایسلند و سوئد دیده می‌شوند.
بر اساس گزارش واحد اطلاعات اکونومیست، روسیه پایین‌ترین سطح دموکراسی را در اروپا و رتبه ۱۴۴ را در سراسر جهان دارد؛ حتی وضعیت دموکراسی در کشورهایی مانند افغانستان و زیمبابوه نیز بهتر از روسیه است.
در کدام کشور اروپایی شاخص دموکراسی در سالهای ۲۰۱۷-۲۰۱۸ میلادی بیش از دیگر کشورها کاهش یافته است؟
در رتبه‌بندی واحد اطلاعات اکونومیست نام کشورهای زیادی در این موضوع دیده می‌شود از جمله اتریش، گرجستان، مجارستان، روسیه و ترکیه؛ اما بیشترین افت را می‌توان در ایتالیا دید.
ایتالیا
افت شاخص دموکراسی در کشورهای اروپایی باعث قدرت گیری احزاب ضدساختار و احزاب افراطی چه چپ و چه راست شده است.
در ایتالیا افزایش حمایت ها از احزاب افراطی باعث شد که دولتی عوامگرا بر سر کار بیایید؛ دولتی که از ائتلاف جنبش ضدساختار «پنج ستاره» و حزب راست افراطی «لیگا» تشکیل شده است. در نتیجۀ فعالیت چنین دولتی، رتبۀ ایتالیا در فهرست کشورهای مورد مطالعۀ واحد اطلاعات اکونومیست در سال ۲۰۱۸ میلادی از ۲۱ به ۳۳ تنزل یافت.
قدرت گرفتن جنبش‌های ضدساختار در کشورهایی مانند اتریش و ایتالیا بازتابی از شکست احزاب اصلی این کشورها در جلب رضایت مردم و پاسخگویی به نگرانی‌ها و ناامنی‌های موجود در جامعه است. در ایتالیا به طور مشخص، پیش از قدرت گیری احزاب عوامگرا، عملکرد دولت و پارلمان و احزاب سیاسی باعث ایجاد یک سرخوردگی عمیق در جامعه شده بود.
گزارش واحد اطلاعات اکونومیست همچنین بطور ویژه به عملکرد «ماتئو سالوینی» وزیر کشور ایتالیا که رهبر حزب «لیگا» و دارای سیاستهای ضدمهاجرتی است اشاره دارد؛ سیاست هایی که باعث شده ایتالیا در موضوعات حقوق بشری از سوی جوامع بین‌المللی بشدت مورد انتقاد قرار گیرد.
گرجستان
انتخابات نوامبر ۲۰۱۸ در گرجستان باعث شد که جایگاه این کشور نیز در میان کشورهای دموکراتیک جهان بطور قابل توجهی کاهش یابد.
سازمان امنیت و همکاری اروپا (OSCE) به عنوان ناظر این انتخابات اعلام کرد: «دور دوم این انتخابات کاملا رقابتی بود و نامزدها این توانایی را داشتند تا آزادانه فعالیت کنند. اما نفوذ چهره‌های سیاسی قدرتمند مسیر انتخابات را تغییر داد و بر نتیجۀ آن تاثیر گذاشت.»
سازمان امنیت و همکاری اروپا در گزارش خود به «بیدزینا ایوانیشویلی» میلیارد گرجی و نخست‌وزیر پیشین این کشور اشاره دارد که بر روند انتخابات تاثیر گذاشت و به این ترتیب اکنون هم بر حزب «رویای گرجستان» و هم بر «سالومه زورابیشویلی» رئیس جمهوری جدید این کشور را تسلط دارد.
در کدام کشورها کیفیت دموکراسی بهتر شده است؟
با وجود سه سال افت شاخص دموکراسی در قاره اروپا، وضعیت دموکراسی در سال ۲۰۱۸ میلادی در سه کشور فنلاند، آلمان و مالت بهبود یافته است. در شرق اروپا نیز «پیشرفت قابل توجهی» در وضعیت دموکراسی کشورهای ارمنستان، استونی و مقدونیه دیده می‌شود. در این میان استونی به دلیل افزایش اعتمادها به دولت و احزاب سیاسی، وضعیت بهتری را دارد.
رتبه کشورهای عضو اتحادیه اروپا چگونه است؟
در میان کشورهای عضو این اتحادیه، سوئد دارای بالاترین رتبه است. این کشور رتبۀ سوم دموکرات‌ترین کشور جهان را نیز دارد.
پایین‌ترین رتبه نیز به رومانی تعلق دارد و کرواسی با اندکی تفاوت در بالای آن است.
چشم انداز دموکراتیک برای سال ۲۰۱۹ چیست؟
یورونیوز در این‌باره با «فیونا مکی» نویسندۀ این گزارش در واحد اطلاعات اکونومیست گفتگو کرده است.
به گفتۀ خانم مکی، اگرچه افزایش تمایل عمومی برای مشارکت در گفتگوهای سیاسی حرکتی مثبت در راه دموکراسی است اما آن چه در واقع بیشتر دیده می‌شود ترکیبی از مشارکت سیاسی و پوپولیسم (سیاستهای عوام‌گرایانه) است که می‌تواند نگران کننده باشد.
او می‌گوید: «در اروپا مشارکتهای سیاسی افزایش یافته است اما در واقع رای دهندگان به کمک احزاب عوامگرا به میدان آمده‌اند و این خطری است که دموکراسی را در سال ۲۰۱۹ میلادی تهدید می‌کند.»
کدام کشورهای اروپایی بیشتر در معرض خطرند؟
به گفتۀ فیونا مکی کشورهای بسیاری را باید مدنظر داشت. از نظر او «باید به فعالیت احزاب عوامگرا در سوئد و اسپانیا همچنین به فعالیتهای دولت جدید ایتالیا توجه کرد. باید انتخابات پارلمان اروپا را نیز از نزدیک زیرنظر داشت تا بتوان وضعیت فعالیت احزاب عوامگرا در سراسر منطقه را ترسیم کرد.»
خانم مکی همچنین به انگلیس اشاره دارد و می‌گوید موضوعاتی همچون برکسیت و همزمان طرح برگزاری دومین همه‌پرسی در این کشور از موضوعات مهم است. به گفته او موضوع برگزاری دومین همه‌پرسی می‌تواند به شدت تفرقه‌برانگیز باشد و باعث تشدید چندقطبی‌های سیاسی و درنهایت از دست رفتن اعتمادها به دموکراسی در انگلیس شود.
