«واقعیت این است که مسئله اصلی روزنامه‌نگاران با دولت و قوه مجریه نیست و مسئله اصلی قوای دیگر است. اگر قوای دیگر فکر می‌کنند با این وضعیت رسانه‌ها می‌توانند به حیات خود ادامه دهند و جایگاه خود را در این شرایط حفظ کنند، پس دیگر جای صحبت نمی‌ماند، ولی آنها باید توجه کنند که به همان نسبت که یک رسانه مستقل در ایران را بسته می‌شود، یک رسانه در خارج از کشور باز شده است و به دلیل رهابودن از نظارت‌های فراقانونی اثرگذاری بیشتری دارد.»
به گزارش جماران، روزنامه شرق نوشت: هم‌زمان با روز خبرنگار به سراغ عباس عبدی، یکی از فعالان مطبوعات، رفته‌ایم تا با مشکلات رسانه‌ها در یکی از پیچیده ترین زمان‌های تاریخ کشور آشنا شویم. زمانی که در آستانه تحریم‌های جدید هستیم، شبکه‌های اجتماعی بی‌محابا با اخبار جعلی می‌تازند و صدای بسیاری از افراد تأثیرگذار شنیده نمی‌شود.
امکان دارد تصویری از روزهای آینده و نقش خبرنگاران را ترسیم کنید؟
احتمال دارد که ساختار سیاسی متوجه این نکته شده و به عینه می‌بیند که اثرگذاری چندانی از طریق رسانه‌های رسمی منتسب به خودش ندارد. اگر این اثرگذاری را داشت، قطعا وضع فضای فکری و تبلیغاتی درباره حکومت چنین نبود که هست. بنابراین حال‌وروز رسانه‌ها، به‌ویژه مطبوعات خوب نیست، اما اینجا دو نکته را از هم جدا کنید؛ یکی نهاد مطبوعات و دیگری روزنامه‌نگاران و مجموعه همکاران روزنامه‌نگار. وضع مطبوعات به دلایل اقتصادی متعدد، تعداد تیراژ و ... بسیار شکننده است. تغییر قیمت کاغذ می‌تواند کمر آنها را بشکند و این کمری هم که دارند توان تحمل بار قابل‌توجهی را ندارد. در سوی دیگر روزنامه‌نگاران هستند. آنها با وجود اینکه تابع روزنامه خود هستند، اما توان این را دارند که کارهای بهتری را انجام دهند و معتقدم با وجود تمام بی‌معرفتی‌ها و ا‌جحاف‌هایی که در این سال‌ها بر آنها شده است، می‌توانند در تحولات آتی جامعه خودشان نقش مؤثری بازی کنند. می‌توانند جایگاه خودشان را در جامعه حفظ کنند و ارتقا دهند و با یک اطلاع‌رسانی درست، حتی اگر آثارشان در مطبوعات چاپ نشود می‌توانند در فضای مجازی و با مسئولیت خودشان آنها را منتشر کنند. آنها باید با تعهد نسبت به منافع ملی کوشش کنند تا نهاد ازکارافتاده رسانه را که جزء مهم و اساسی و ضروری برای هر جامعه است زنده و بازسازی کنند و من نسبت به نتیجه این امر و تلاش بدبین و ناامید نیستم.
در این میان نقش حاکمیت - فراتر از دولت- در بهبود فضا و افزایش ارتباط دوطرفه چیست؟
واقعیت این است که مسئله اصلی روزنامه‌نگاران با دولت و قوه مجریه نیست و مسئله اصلی قوای دیگر است. اگر قوای دیگر فکر می‌کنند با این وضعیت رسانه‌ها می‌توانند به حیات خود ادامه دهند و جایگاه خود را در این شرایط حفظ کنند، پس دیگر جای صحبت نمی‌ماند، ولی آنها باید توجه کنند که به همان نسبت که یک رسانه مستقل در ایران را بسته می‌شود، یک رسانه در خارج از کشور باز شده است و به دلیل رهابودن از نظارت‌های فراقانونی اثرگذاری بیشتری دارد. از آن مهم‌تر به ازای هر رسانه‌ای که بسته شده، فساد در جامعه بیشتر شده است. اگر به این نکته‌ها دقت کنند شاید یک تجدیدنظر اساسی در سیاست رسانه‌ای خود داشته باشند. البته این تجدیدنظر اساسی نمی‌تواند محدود به مطبوعات باشد. اگر مطبوعات در حد اندکی بازتر شده‌اند شاید به این علت است که کنترلی بر امور ندارند یا از دستشان در رفته است یا شاید اصلا چنان نظارت سختی بی‌معنی شده باشد. بنابراین تغییر سیاست رسانه‌ای باید از مطبوعات فراتر رفته و از آن مهم‌تر باید درصدد بازسازی اعتماد نسبت به رسانه ملی و صداوسیما باشند. تا زمانی که رادیو و تلویزیون جایگاه واقعی خود را در جامعه پیدا نکنند، امید به حل پایدار هیچ مسئله‌ای در این کشور وجود ندارد.
آیا خبرنگاران می‌توانند در این فضا نقش مؤثری ایفا کنند؟
اگر من بگویم روزنامه‌نگاران نمی‌توانند در این میان نقشی ایفا کنند به معنای تسلیم‌شدن و بردن دست‌ها به بالاست. اگر روزنامه‌نگاران فقط معطوف به مطبوعات بودند شاید این‌طور بود، ولی ما در فضای مجازی می‌توانیم حضور داشته باشیم و با انعکاس خبر، تحلیل، گفت‌وگو و... عرصه و میدانی را برای خود باز کنیم و آن بخشی را که در مطبوعات اجازه چاپ پیدا نمی‌کنند به فضای مجازی ببریم و این کار امکان‌پذیر است. هرچند فضای مجازی‌ای که رسمیت ندارد، نمی‌تواند مانند فضای واقعی نقش سازنده داشته باشد. البته می‌تواند برخی رفتارها و پدیده‌ها را تخریب کند.
منظور سازندگی فضای اعتماد است؟
سازندگی به این معنا که یک وحدت فکری، انسجام رفتاری و ارزشی یا تفاهم در کشور ایجاد شود. این هدف فقط از طریق رسانه‌های رسمی و متعهد می‌تواند انجام شود. رسیدن به این مرحله مستلزم آن است که گام‌های اولیه‌اش را حکومت بردارد.
به نظر می‌رسد رسانه‌های دیگر هم نظیر رسانه‌های خارجی به زبان فارسی و البته کانال‌هایی با خبرهای جعلی در تلگرام روزبه‌روز تأثیرگذاری‌شان بیشتر می‌شود. آیا راهی هست که نقش رسانه‌های داخلی افزایش پیدا کند؟ چقدر زمان می‌برد و چگونه می‌توان این راه را کوتاه‌تر وسریع‌تر کرد؟
این سؤال از اساس ابهام دارد؛ برای اینکه راه هست اما مانعش شدند. با این وضع که برای رسانه‌های داخلی ایجاد می‌کنند و با این فضای بسته رادیو و تلویزیون، معلوم است که اصلا اثرگذاری نخواهند داشت. بنابراین اگر موانع از جلوی پای رسانه‌های داخلی برداشته شود، به سرعت می‌توانند اعتماد را بازسازی کنند. اتفاقا خیلی سریع هم می‌توانند این کار را انجام دهند. وقتی شما می‌خواهید یک کارخانه را بسازید چند سال زمان می‌برد یا وقتی می‌خواهید جاده‌ای بکشید، زمان زیادی صرف می‌شود. اما اکنون اتوبان رسانه‌ای حاضر و آماده وجود دارد؛ فقط برای ورود به آن موانعی گذاشته‌اند. بنابراین یکی از بهترین جاهایی که می‌تواند با سرعت بسیار بالایی به بهره‌وری برسد، بازکردن فضای رسانه‌ای است و به‌طور مشخص باید از رادیو و تلویزیون آغاز شود که بازتابش را در فضای مجازی و در روزنامه‌ها می‌توان دید.
امسال انجمن صنفی روزنامه‌نگاران استان تهران نیز شکل گرفته است، شما به‌عنوان رئیس هیئت‌مدیره این انجمن می‌توانید به چند گامی که در این مدت برای بهبود شرایط خبرنگاران برداشته شده، اشاره کنید؟
اولین گام‌هایی که هر نهاد صنفی برمی‌دارد که یک مقدار هم ممکن است زمان ببرد و سرعتش پایین باشد، ایجاد تفاهم و انسجام اولیه و سپس شکل‌دادن کمیته‌هاست که انجام شده است؛ ساختمانی هم گرفته‌ایم تا مستقر شویم.
مقداری از کارها که می‌تواند برای روزنامه‌نگارها جذاب باشد اما از نظر من در اولویت‌های دوم و... قرار دارد مانند خدمات رفاهی، تسهیلات سفر و... نیز در اختیار همکاران عزیز می‌گذاریم. اما به نظرم نکاتی در اولویت هستند که در پاسخ به سؤال‌های شما هم گفته شد. خود شما هم آخرین سؤالتان این موضوع بود نه اولین سؤالتان و درست هم همین است. اگر ما فضای آزاد برای ایفای نقش نداشته باشیم، کمیته رفاهی چه کار خواهد کرد؟ در فضای آزاد تقاضا برای مطبوعات بیشتر می‌شود و در نتیجه درآمد روزنامه‌نگار هم بالاتر خواهد رفت. نمونه‌اش سال‌های 77 تا 79 است که درآمدهای همکاران هیچ‌گاه به آن نرسیده است. بنابراین وظیفه اصلی ما ضمن اینکه فراهم‌کردن تسهیلات و دفاع از حقوق روزنامه‌نگاران است، کمک به بازشدن فضاست. می توان به خشی از این هدف از طریق تعامل و گفت‌وگو دست یافت. گفت‌وگوهایی که با برخی مسئولان دولتی شده است، پیشنهاد شده برنامه بگذارند، یک‌سری از افراد را دعوت کنند تا خطری را که فضای ناکارآمد رسانه‌ای ایران برای امنیت ملی کشور دارد، گوشزد کنند. در ملاقات با مسئولانی که دسترسی داریم این مسائل را گوشزد کردیم. کارهای دیگری هم که انجام دادیم در رفع و رجوع کردن مشکلاتی بود که برای برخی از همکارانمان پیش آمده بود که نامه‌نگاری‌هایی انجام دادیم، پیگیری کردیم، بیشتر آنها حل شد و برخی هم در حال حل‌شدن است. ما مسائل و محدودیت‌ها و مشکلات صاحبان روزنامه‌ها را می‌دانیم ولی مسئولیت ما رفع مشکلات همکاران روزنامه‌نگارمان است که حتی‌المقدور انجام دادیم. در برخی مسئولیت‌ها و دغدغه‌های مربوط به همکاران هم مثل طرح ترافیک مشارکت و سعی کردیم تأثیرگذار باشیم.
اما اینکه چقدر موفق بودیم را دیگران باید بیان کنند. امیدواریم با افتتاح ساختمان، خانه‌ای برای روزنامه‌نگاران شکل بگیرد و بتوانند آنجا در رفت‌وآمد باشند. طرح دیگری هم داریم و آن شکل‌گیری مجموعه کارگاه‌های آموزشی است که برای روزنامه‌نگاران هر حوزه با حضور افراد و دست‌اندرکاران آن حوزه تشکیل می‌شود. هرکدام از وزارتخانه‌ها و نهادهای عمومی می‌توانند درخواست برگزاری این کارگاه‌ها را داشته باشند تا بتوانیم برگزار کنیم. این اهم مجموعه فعالیت‌هایی است که در این مدت انجام دادیم.
