سازمان ملل می‌گوید بخش بالایی از آمار زباله ایران را مواد غذایی به خود اختصاص داده است. براساس گزارش فائو هر روز به ازای هر نفر، ۱۳۴ کیلو کالری غذا به هدر می‌رود و ۳۵ درصد محصولات کشاورزی تولیدی به زباله تبدیل می شود.
پایگاه خبری جماران؛ بی زباله شدن به معنی مصرف نکردن نیست. کاهش مصرف، تفکیک، بازیافت، جمع آوری و همه کارهایی که می تواند به بی زباله و کم زباله شدن محیط زندگی‌مان کمک کند.
زباله‌ها زندگی ما را می‌بلعند، این یک جمله شعاری نیست، کافی است در همین نوروز و سفرهایش به دور و بر خودتان با دقتتر نگاه کنید؛ همه جا زباله می‌بینید. اوضاع در سواحل شمالی جنگل‌های گیلان و مازندران بیشتر به فاجعه نزدیک است تا بحران، در سواحل جنوبی هم زباله فغان می کند.
هر تفرجگاهی در همین روزهای عید، غرق در زباله می‌شود. بماند که در یک ماه پایانی سال، تولید زباله در شهرها، تا دو برابر افزایش داشته است و این البته جدا از زباله‌ای است که هر روز بی‌جهت تولید می‌کنیم و تلاشی هم برای بازیافت نداریم؛ طبق آماری قدیمی روزانه ۲۰ میلیون تن زباله در ایران تولید می‌شود؛ سه برابر استاندارد دنیا. شاید آمارهای جدید عددی به مراتب بیشتری را نشان دهد.
سازمان ملل می‌گوید بخش بالایی از آمار زباله ایران را مواد غذایی به خود اختصاص داده است. براساس گزارش فائو هر روز به ازای هر نفر، ۱۳۴ کیلو کالری غذا به هدر می‌رود و ۳۵ درصد محصولات کشاورزی تولیدی به زباله تبدیل می شود.
اما نه فقط مواد غذایی که احتمالا ارزشمندترین بخش هزینه‌ای در سبد خانواده است را زباله می‌کنیم، ظروف نگهداری غذا را هم به زباله‌های روزانه بدل کرده‌ایم؛ ظروف پلاستیکی، کاغذی و آلومینیومی یک‌بار مصرف. دولت با هزینه هنگفت آب را تصفیه می‌کند و آماده برای آشامیدن روانه همه سازه‌های شهری و روستایی، اما آب بطری هرروز پرطرفدارتر می‌شود. حتی اگر گفته شود آب بطری پر از ریزپلاستیک است و البته بماند که سالی یک میلیون بشکه نفت را با این کار دور می‌ریزیم.
از سوی دیگر کیسه‌های نایلونی، اکنون از جدی‌ترین تهدیدات زیست محیطی محسوب می‌شوند. زباله‌هایی که ظاهرا وزنی ندارند، اما حالا مصیبتی شده‌اند.
آمار سرسام‌آور تولید زباله‌های پلاستیکی در ایران موجب شد سازمان محیط زیست در قدم اول استفاده از آب‌های بسته‌بندی شده را ممنوع کند. ممنوعیتی که مقدمه چالش #بی_زباله شد.
کاوه مدنی، معاون آموزش و پژوهش سازمان حفاظت محیط زیست درباره ممنوعیت استفاده از آب‌های بسته بندی شده در سازمان محیط زیست می‌گوید: «این طرح نباید یک حرکت نباید نمادین و تشریفاتی باشد، از ابتدا روی این موضوع تاکید داشتیم که از خودمان شروع کنیم و ببینیم خودمان در اجرای این طرح چند مرده حلاجیم. نیاز داریم که چند هفته از شروع طرح در سازمان حفاظت محیط زیست بگذرد و وقتی به کار خودمان ایمان پیدا کردیم، روی فراگیر کردن آن کار کنیم البته تاکنون هم به طور غیر رسمی با تعدادی رایزنی کرده‌ام.»
رایزنی‌ها البته در چند نهاد و شهر جواب داد، اما نکته اینجاست که هشتگ #از_خودمان_شروع_کنیم در مدت کوتاهی به چالش بی‌زباله بدل شد و پس از فراخوان کاوه مدنی، افراد مختلفی به آن پیوستند.
کاوه مدنی درباره علت انتخاب زباله به عنوان چالشی برای محیط زیست گفته است: «اگر روی زباله تمرکز می کنیم به این معنی نیست که ورشکستگی آبی، گرد و غبار، آلودگی هوا، بیابانزایی، فرسایش و بسیاری دیگر از مشکلات محیط زیستی مهم نیستند.با توجه رسیدن عید نوروز و نزدیک بودن روز طبیعت، زباله را به عنوان اولین موضوع انتخاب کردیم. تالاب، آب و انرژی از جمله موضوعاتی هستند که در فصول بعدی به آنها می‌پردازیم.»
در جدول زیر ۳۴ شخصیت حقیقی و حقوقی که تاکنون به چالش بی‌زباله پیوسته‌اند را می‌بینید؛
اما هرکدام از این افرادی، ۴ نفر دیگر را هم دعوت کرده اند که هنوز به این چالش نپیوستند. به عنوان مثال فعالان محیط زیست آستارا که پس از ۱۵ هفته موفق شدند رودخانه شهرشان را تبدیل به اولین رودخانه بی زباله ایران کنند، حسن روحانی، علی لاریجانی و آیت‌الله صادق آملی لاریجانی و عیسی کلانتری را به چالش بی‌زباله دعوت کردند.
برخی از افراد و شخصیت های اجتماعی و سیاسی که تاکنون به چالش #بی_زباله دعوت شده اند و هنوز واکنش نشان نداده اند را در جدول زیر می‌بینید؛
۹ نکته در مورد چالش بی‌زباله
برای پیوستن به چالش #بی_زباله باید برخی نکات را بدانید و رعایت کنید. این نکات را به روایت از کاوه مدنی بخوانید؛
۱- این چالش مردمی است و نه دولتی! از روز اول همه مردم دعوت شدند. از شرکت کردن مسئولین استقبال می کنیم اما لطفا همه کمک کنند که این چالش مردمی بماند و مسئولین هم کنار و همراه مردم در این چالش باشند. از همه مسئولین و شخصیت های اجتماعی که در چالش شرکت کردند، بی نهایت ممنونم. این اتفاق خوبیست که مسئولین در حرکت های مردمی و اجتماعی سهیم شوند و از مردم یاد بگیرند. امیدوارم مسئولین بیشتری به چالش دعوت شوند و در این چالش شرکت کنند. خوب است که یاد بگیریم می توانیم در کنار هم، فارغ از اختلافات فکری، سیاسی، حزبی و ... کارهای خوبی برای کشورمان انجام دهیم.
۲- چالش با پویش فرق دارد. چالش قواعد دارد و این قواعد باید مورد احترام شرکت کنندگان باشد.
۳- طبق قاعده باید شرکت کنندگان یک ویدیوی یک دقیقه ای ضبط کنند و در آن درباره به کاری که در مورد زباله کرده اند به دیگران بگویند و چهار نفر دیگر را به چالش دعوت کنند. پس طبق قاعده بازی، توییت و عکس گرفتن و نوشتن با وجود ارزشمند بودن، جنسی متفاوت از این چالش دارند.
۴- ویدئوها را در اینستاگرام و دیگر شبکه های اجتماعی منتشر کنید تا به یادگیری و افزایش حساسیت جامعه نسبت به موضوع مهم زباله کمک کنیم. یادتان نرود از هشتگ های #بی_زباله و #از_خودمان_شروع_کنیم استفاده کنید.
۵- ویدئوهایی که در کانال @bizobaleh در کانالهای تلگرام و اینستاگرام و توئیتر چالش قرار می گیرد منتخب هستند. مسلما نمی توانیم همه ویدئوهای ارسالی را در کانال های چالش قرار دهیم. هدف ما ایجاد فرصت یادگیری از شهروندان است. هرچی جلوتو می رویم تعداد ویدئوها با موضوعات تکراری بیشتر می شود. بنابراین برای منتخب شدن خلاقیت مهم است.
۶- اگر موقعیت اجتماعی و شغلی خاصی داریم، می‌توانیم برای کمک به موضوع زباله کمک بگیریم. نماینده‌های مجلس می توانند به تصویب یک قانون دراین باره فکر کنند، اعضای شورای شهر می توانند کاری برای بهبود زیرساخت جمع آوری زباله‌ها کنند. وزرا می‌توانند فکری برای زباله‌های الکترونیک، بهداشتی و ... کنند و یا از ظرفیت های بین المللی برای کاهش مخاطرات زباله استفاده کنند. بقال و نونوا و میوه فروش و دکتر و پاکبان و راننده تاکسی و... هم هرکدام می توانند کارهایی برای کمتر تولید شدن زباله که مرتبط با شغلشان است، انجام دهند. در نهایت همه شهروندیم و می توانیم به عنوان یک شهروند هر کاری که به ذهنمان می رسد انجام دهیم.
۷- #بی_زباله شدن به معنی مصرف نکردن نیست. کاهش مصرف، تفکیک، بازیافت، جمع آوری و همه کارهایی که این چند وقت از هم یادگرفتیم می تواند به بی زباله و کم زباله شدن محیط زندگی‌مان کمک کند. مهم این است که باور کنیم با کارهای ساده می توانیم در کنار هم اثر بزرگ داشته باشیم و زباله را کم کنیم.
۸- اگر روی زباله تمرکز می کنیم به این معنی نیست که ورشکستگی آبی، گرد و غبار، آلودگی هوا، بیابانزایی، فرسایش و بسیاری دیگر از مشکلات محیط زیستی مهم نیستند. می‌خواهیم یاد بگیریم که می شود بر یک مشکل تمرکز کرد و کاری در موردش انجام داد و سپس برویم سراغ مشکل بعدی. تاکنون فقط درباره همه مشکلات حرف زده‌ایم و دعوا کرده‌ایم. همین است که بین همه مشکلات سرگیجه می گیریم و هیچ کار مفیدی انجام نمی دهیم و به مرور همه این مشکلات بدتر و بدتر می‌شوند.
۹- اینکه چالش بی زباله به مردم و قدرت و هوششان تکیه کرده به این معنی نیست که دولت مسئولیت ندارد. وظایف دولت در موضوع زباله و سایر مسائل، جای خودش و مسئولیت شهروندی جای خودش. می خواهیم یاد بگیریم که قبل اینکه به همدیگر انتقاد کنیم، #از_خودمان_شروع_کنیم. حتی اگه دولت بد عمل کرده، شهروندان خوب می تونند ورق را برگردانند و کمک کنند اوضاع و احوال محیط زیست بهتر شود. مطالبه گری سر جای خود، کارهای خوب شهروندان و مسئولیت اجتماعی هم سر جای خود.
