«دیه» موضوعی است که در سال‌های گذشته چالش برانگیز بوده است. برابری یا عدم برابری دیه زن و مرد، دیه مسلمان و غیر مسلمان، چرایی و فلسفه دیه در کنار ده‌ها مساله دیگر موضوعاتی است که صاحب‌نظران را به تکاپو واداشته؛ به ویژه از زمانی که بحث برابری دیه‌ی زن و مرد توسط برخی از فقهای حوزه‌ی علمیه قم مطرح شده است.
به گزارش جماران، موسسه فقه الثقلین قم، با شناخت از حساسیت این موضوع نشست دیه را در سه مرحله طراحی کرد و با طرح پرسش‌هایی از محققان حوزه دانشگاه دعوت کرد تا در این باره قلم بزنند. یکی از این نشست ها در تهران و نشست دیگر در اصفهان برگزار شده و پنج شنبه آخرین مرحله‌ی این آن در شهر قم برگزار میشود. شفقنا با حجت الاسلام و المسلمین «علی اکبر بیگی» مدیر موسسه فقه الثقلین و دبیر نشست فقه پژوهی درباره‌ی دستآوردهای این نشستها و برنامه آینده این موسسه به گفت‌وگو پرداخته که متن این گفت‌وگو را می‌خوانید:
* هدف از برگزاری این سلسله نشستها چیست؟
یافتن راهکارهای علمی و عملی در موضوعات و مسائل مختلف به ویژه پدیدههای نو ظهور؛ بهبود فضای تحقیق و پژوهش در میان افراد، نهادها و مراکز مربوطه؛ ایجاد روحیه تعاون و همکاری و هم اندیشی میان نهادهای حوزوی و دانشگاهی؛ به وجود آمدن فضای مناسب بحث، گفت و گو و تضارب آرا و ایدههای گوناگون؛ ایجاد زمینههای شور و جنبش علمی و فکری در جامعه و دست آخر ارائه راهکاری مناسب کاربردی برای رفع تنگناهای موجود در قوانین و مسایل حقوقی کشور.
* چرا این موسسه بحث دیه را انتخاب کرد؟
مؤسسه فقه الثقلین با الهام از دیدگاههای فقهی حضرت آیت الله العظمی صانعی که موضوع برابری دیه زن و مرد و مسلمان با غیرمسلمان را سالیان پیش بحث نموده و آرای فقهی خود را در این زمینه منتشر کردند، بر لزوم پیگیری این موضوع چالشی که در سال ۱۳۹۴ شمسی در کشور و در مراکز تقنین مورد تصویب قرار گرفته، تأکید داشته و اولین نسشست علمی خود را در مسأله دیه با تعیین هشت محور دنبال نموده است.
در واقع چالشی بودن بحث دیه و وجود دیدگاههای متفاوت فقهی و حقوقی در این زمینه و همچنین به چالش کشیدن بحث دیه در قانون مجازات اسلامی در سال ۹۲ و ظرفیت لازم برای این موسسه جهت ارائه بحثهای کاربردی دیه، میتوانست انگیزه و محرک کافی برای انتخاب موضوع دیه در اولین نشست فقه پژوهی موسسه فرهنگی فقه الثقلین باشد.
* در دو نشست قبلی به چند درصد از اهدافتان رسیدید؟
در دو مرحله گذشته این نشست بحثهای مفیدی مطرح گردید که بنا به اظهار بسیاری از صاحب نظران، کارشناسان و حقوقدانان حاضر و حتی غایبین اطلاع یافته از محتوای نشست، محورهای طرح شده را وجود ظرفیت لازم در این مسئله برای تغییر و ایجاد تحول در قوانین موجود دیه دانسته و بر توجه نهادهای مسئول در بهرهوری و استفاده از این دیدگاهها و راهبردها تأکید داشتند.
لذا جمعبندی این نظرات و اظهارات دریافتی، موسسه فقه الثقلین را بر راه رفته خود امیدوارتر نموده و همت دست اندرکاران این مجموعه را برای هر چه بهتر برگزار نمودن این نشستها مضاعف کرده است.
* پس از اعلام فراخوان چند مقاله به دست شما رسیده است؟
مقالات از نظر کیفی نسبتاً خوب و از نظر کمی در حد قابل قبولی به موسسه ارسال شده که از بین آنها بیش از ۲۰ مقاله برگزیده شده است که برخی از آنها نیز در این نشست ها در مراحل قبلی ارائه شده است.
* شاخصه مقاله هایی که برای ارائه انتخاب شده اند چیست؟
موضوع محوری، علمیت، راهبردی بودن، محتوای نو با ساختار ابداعی و ابتکاری و استناد و انسجام مطالب، از جمله ویژگی های داوری مقالات برگزیده نشست فقه پژوهی با موضوع دیه بوده است.
* برنامههای نشست روز پنج شنبه چیست؟
در مرحله پایانی اولین نشست از سلسله نشستهای فقه پژوهی که در روز پنجشنبه سیام آذر در شهر مقدس قم برگزار میشود همان موضوع دیه با دو رویکرد فقهی و حقوقی توسط افراد شاخص حوزوی و حقوق دانان مطرح کشور دنبال خواهد شد و مباحث متفاوتی نسبت به دو مرحله از نشست قبلی مطرح خواهد شد. علاوه این که دو مقاله برگزیده از بین مقالات این نشست؛ یکی توسط جناب حجت الاسلام والمسلمین دکتر نوبهار از اساتید دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی و دیگری از جناب حجت الاسلام والمسلمین موسویان از اساتید دانشگاه مفید قم ارائه خواهد شد.
* از چه کسانی برای حضور دعوت شده است؟
بیشتر مدعوین نشست فقه پژوهی فقه الثقلین از بین علاقهمندان و اندیشمندان حوزه و دانشگاه است؛ یعنی هم از صنف حوزویان که دارای وجاهت علمی در زمینه حقوق با رویکرد حقوق جزا و هم از صنف اساتید و وکلا و پژوهشگران دانشگاه که در زمینه حقوق جزا تجارب تألیفی یا استادی و یا تجربی در امر قضا و قوانین مدنی و جزایی دارند، انتخاب شدند. البته بیان این نکته بر تکمیل این جواب مؤثر است که روشن شود که برخی از مدعوین هم از رجال شهیر و شریف سیاسی و اجتماعی کشورند که علاقهمند به شنیدن مباحث چالشی موجود در بدنه قوانین هستند تا احیاناً در بکارگیری و استفاده از آنها در تهیه و تدوین موارد و مواد قانونی و تکمیل و غنای مباحث نظری و کارشناسی در زمینه تصمیمات کاری و شغلی بهرمنده گردند.
* آیا موسسه در نظر دارد برنامههای دیگری را هم با همین موضوع داشته باشد؟
موسسه فقه الثقلین در چشم انداز برنامههای خود با توجه به استقبال جامعه علمی کشور از این سلسله نشست ها، موضوعات دیگری را در آینده دنبال خواهد کرد و در این زمینه نیز از کارشناسان فن بهره خواهد جست.
* خروجی این برنامه ها چه خواهد بود؟
انشالله پس از پایان اولین نشست، برون داد گفتارهای ایراد شده، مقالات ارائه شده و مصاحبههای انجام شده به همراه مقاله مأخذ شناسی دیه در مجموعه وزین منتشر و به جامعه علمی کشور تقدیم خواهد شد.
