مدتی است آمریکا فشارهای خود را بر آژانس افزایش داده و چند روز قبل، نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل با سفر به وین با یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کرد؛ دیداری که از آن نمی‌شود نتایج خوشایندی انتظار داشت.
به گزارش جماران؛ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در شرایطی در آستانه صدور هشتمین گزارش خود درباره روند اجرای برجام قرار دارد که با توجه به سفر اخیر نماینده آمریکا به وین و فشارهای این کشور برای تحت تاثیر قرار دادن آژانس، این گزارش می‌تواند محک تازه‌ای برای سنجش بی‌طرفی نهاد هسته‌ای سازمان ملل باشد.
مردم ایران خاطره خوبی از همکاری‌های کشورمان با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ندارند و این نهاد کارنامه خوبی از خود به جا نگذاشته است تا جایی که حتی درز کردن اطلاعات محرمانه جمهوری اسلامی ایران از آژانس زمینه‌ای بوده برای شناسایی و ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان.
از زمان مذاکرات اخیر هسته‌ای و امضای برجام، شاهد تغییر اندکی در رویکردهای گذشته آژانس بوده‌ایم و بسیاری از کارشناسان معتقدند آژانس در گزارش‌هایی که تاکنون از عملکرد جمهوری اسلامی ایران در برجام منتشر کرده اگرچه باز هم در برخی موارد مواضع دوپهلویی داشته اما در کل می‌توان عملکرد این نهاد را قابل قبول دانست.
اما مدتی است آمریکا فشارهای خود را بر آژانس افزایش داده و چند روز قبل، نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل با سفر به وین با یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیدار کرد؛ دیداری که از آن نمی‌شود نتایج خوشایندی انتظار داشت و وزیر امور خارجه کشورمان در نامه‌هایی به مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مدیر کل آژانس، نسبت به عواقب این دیدار و فشارهای آمریکا به آژانس هشدار داد.
آمریکا با این فشارها تلاش دارد نهایتا جمهوری اسلامی ایران را به نقطه‌ای برساند که از برجام خارج شود و به این ترتیب هزینه لغو برجام را که آرزوی رئیس‌جمهور آمریکاست به گردن ایران بیندازد.
البته کارشناسان بعید می‌دانند آژانس در این گزارش نیز چندان مطابق میل آمریکا رفتار کند، اما حتی چرخش اندک آژانس در این گزارش می‌تواند نقطه شروعی باشد برای انحراف این نهاد از عملکرد حرفه‌ای خود و در آینده، برجام و نظام راستی‌آزمایی در ایران را به خطر اندازد.
همین مساله باعث شده تا با توجه به فشارهای پیدا و پنهان دولت جدید آمریکا و زیاده خواهی این کشور درباره بازرسی از اماکن نظامی ایران، حساسیت بیشتری روی متن هشتمین گزارش آژانس وجود داشته باشد.
احتمال سیاسی‌کاری آژانس در پی فشارهای آمریکا
مسعود اخوان‌فرد، معاون اسبق سازمان انرژی اتمی با اشاره به فشارهای آمریکا بر آژانس عنوان کرد: احتمال دارد آژانس در ارائه گزارش جدیدش تحت تاثیر این فشارها قرار گیرد.
وی اظهارکرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبعا براساس ضوابط و کنوانسیون‌های مرتبط موظف است با اعضای این آژانس فارغ از میزان قدرت سیاسی و لابیگری‌ها، به وظیفه حرفه‌ای خود عمل کند.
معاون اسبق سازمان انرژی اتمی افزود: آژانس موظف است به نوعی بی‌طرفی خود را در ارائه گزارش‌هایش بروز دهد، این در حالی است که در پرونده هسته‌ای علیه ایران بارها با سیاسی‌کاری آژانس مواجه شد‌ه‌ایم.
اخوان‌فرد تصریح کرد: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش‌های خود عدم انحراف در برنامه‌های هسته‌ای ایران را تائید کرد، اما به اعتقاد ما براساس احتمالات موجود به اعتبار فشارهای صهیونیست‌ها و آمریکا شاید سناریوی جدید این باشد که آمریکا بهره جدیدی از آن بگیرد و دوباره ایران را به عنوان متهم پرونده هسته‌ای در آژانس مطرح کند. وی معتقد است با توجه به سابقه‌ای که از آژانس وجود دارد، درصد چنین احتمال و عملکردی در گزارش آژانس در مورد فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران کم نیست.
آمانو، نگاه میانه را در پیش می‌گیرد
دکتر سیامک باقری، عضو هیات علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) نیز اظهار کرد: گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بعد از برجام تاکنون روال مشخصی داشته و بر پایبندی جمهوری اسلامی بر تعهداتش تاکید داشته است. گرچه در این گزارش‌ها برخی نکات تردیدآمیز هم مطرح شده اما این نکات صرفا بر تردیدآمیز بودن بعضی از فعالیت‌ها اشاره داشته که البته قابل اعتنا هم نبوده است.
این کارشناس مسائل هسته‌ای افزود: اما گزارش بعدی آژانس شرایطی خاص دارد چون از یک سو آژانس تحت فشار آمریکا قرار دارد و در دیداری که نیکی هیلی با آمانو داشته فشارهایی از سوی آمریکا به آژانس وارد شده تا موضوع بازرسی از مراکز نظامی به ایران تحمیل شود. در گذشته و قبل از انعقاد برجام به طور معمول فشارهای آمریکا به آژانس باعث صدور قطعنامه‌های علیه ایران درباره فعالیت‌های هسته‌ای می‌شد. وی گفت: سوی دیگر ماجرا این است که آژانس گرچه تحت تاثیر آمریکا قرار دارد اما از سوی دیگر از اروپا هم تاثیر می‌پذیرد. در شرایط فعلی اتحادیه اروپا تمایلی به همراهی با مدعیات ترامپ درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران ندارد و نمی‌خواهد که برجام دچار چالش شود. پیش‌بینی می‌شود گزارش آمانو بیش از این‌که متاثر از فشارهای آمریکا باشد، نگاه میانه را در پیش بگیرد و با نظرات اتحادیه اروپا همراهی بیشتری داشته باشد.
ظریف: اظهارات «هیلی» ناشی از بی‌اطلاعی است
وزیر امور خارجه اظهارات اخیر نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد درباره برجام را ناشی از بی‌اطلاعی او از متن توافق هسته‌ای دانست.
محمدجواد ظریف در گفت‌وگو با پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، برجام را دارای چارچوب کاملی دانست و افزود: برجام راهکارها را در همه زمینه‌ها مشخص کرده و بسیار دقیق مذاکره و نوشته شده است.
وی گفت: ممکن است این توافق تمام خواسته‌های یک طرف را نداشته باشد که این امری طبیعی است، هیچ توافقی همه خواسته‌های همه طرف‌ها را ندارد وگرنه نامش توافق نبود بلکه دستورالعمل بود و این که نام برجام را توافق گذاشتند، نشان‌دهنده این است که همه طرف‌ها در خواسته‌هایشان به حد میانی رسیده‌اند.
ظریف اظهارات هیلی را ناشی از بی‌اطلاعی او از متن برجام دانست و اظهار کرد: برجام در همه حوزه‌هایی که او اظهار نظر کرده، کاملا صریح و روشن است.
رئیس دستگاه دیپلماسی، میزان نظارت را در برجام مشخص دانست و تاکید کرد: این ادعای خانم هیلی که میزان راستی آزمایی ممکن برای آژانس و تائید آن از جانب این نهاد، به میزان نظارت بستگی دارد از اصل حرف غلطی است زیرا برجام، بحث راستی‌آزمایی و چارچوب و مبنای آن را تعیین کرده و اکنون به آنچه که در برجام خواسته شده است، عمل می‌شود.
وی گفت: آنچه خانم هیلی می‌خواهند ممکن است متفاوت باشد و او نمی‌تواند خواسته‌ها، آرزوها و آما‌لش را به عنوان ایراد برجام مطرح کند، حتما او هم اگر مانند اسلافش در جلسات مذاکرات حضور داشت، می‌دانست آنچه درباره برجام توافق شده، حد متوازنی است که برای همه شرکت‌کنندگان قابل قبول بوده است نه این‌که صرفا خواسته‌ها و امیال یک یا چند نفر از طرف‌های برجام باشد.
ظریف افزود: این واقعیتی است که در اظهارات مقامات اروپایی و متحدان آمریکا نیز بیان شده است و ما آن را مشاهده می‌کنیم.
وزیر خارجه همچنین طرح بولتون را برای خروج آمریکا از برجام، شکستی بزرگ برای واشنگتن و منجر به انزوای بیشتر این کشور در صحنه بین‌المللی خواند و گفت: مردم آمریکا از شکست این سیاست‌ها خوب مطلعند و گوش شنوای زیادی برای این پیشنهادها وجود ندارد.
