سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور که اصلی‌ترین متولی حفظ جنگل در کشور است همچنان هیچ اقدامی برای نجات آخرین ذخایر ژنی این گونه ارزشمند که در شرف نابودی کامل قرار گرفته انجام نداده است.
به گزارش جماران، با گذشت کمتر از یک هفته از هشدار رئیس انجمن علمی جنگلبانی ایران مبنی بر خشکیدگی 40 میلیون درخت شمشاد در جنگل‌های شمال ایران به دلیل هجوم آفات و بیماری‌ها، واکنش‌های مردمی و تشکل‌های زیست محیطی نسبت به این فاجعه همچنان ادامه دارد با وجود این پیگیری‌های خبرنگار «ایران» نشان می‌دهد سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور که اصلی‌ترین متولی حفظ جنگل در کشور است همچنان هیچ اقدامی برای نجات آخرین ذخایر ژنی این گونه ارزشمند که در شرف نابودی کامل قرار گرفته انجام نداده است. این در حالی است که هادی کیادلیری، رئیس انجمن علمی جنگلبانی پیش از این در گفت‌و‌گو با «ایران» اعلام کرده بود قلمه‌گیری از تنها بازمانده رویشگاه‌های شمشاد در شمال ایران به تعداد دو تا سه میلیون، اکنون تنها کاری است که می‌توان برای جلوگیری از نابودی ذخایر ژنی این گونه انجام داد که این هم معطل 500 میلیون تا یک میلیارد تومان اعتبار است و در عین حال کمتر از 20 روز برای قلمه‌گیری از این گونه رو به نابودی زمان باقی است.در همین حال بسیاری از شهروندان گیلان و مازندران در تماس با روزنامه ایران با ابراز نگرانی از فاجعه خشکیدگی شمشادها در شمال ایران، بخش‌هایی از رویشگاه‌های شمشاد را که هنوز مورد هجوم آفت برگخوار در منطقه و محل آنها قرار نگرفته معرفی و درخواست کردند کارشناسان سازمان جنگل‌ها به این مناطق رفته و نسبت به قلمه‌گیری از آنها اقدام کنند. با این حال برآیند گفت‌و‌گوی خبرنگار «ایران» با دو معاون سازمان جنگل‌ها در رابطه با نجات این گونه از خطر نابودی نشان می‌دهد شمشادها در گیر و دار اختلافات درون سازمانی و مدیریت‌های بخشی در معاونت‌های این سازمان گرفتار شده به طوری که معاون حفاظت سازمان جنگل‌ها، مسئولیت قلمه‌گیری از شمشادها و پاسخگویی در این رابطه را با معاونت جنگل عنوان کرده و معاون جنگل نیز مدعی است اعتبارات لازم برای مقابله با آفات را معاونت حفاظت دریافت کرده و آنها باید پاسخگو باشند!
رئیس دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه علوم و تحقیقات تهران هفته گذشته در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه 40 هزار هکتار از رویشگاه شمشاد جنگل‌های شمال به دلیل هجوم آفت شب پره برگخوار و قارچ بلایت در دوسه سال اخیر خشک و کلاً از بین رفته، گفته بود: بارها با مسئولان سازمان جنگل‌ها و سازمان محیط زیست مذاکره کردیم که تا بیش از این شمشادها از بین نرفته از این 50 توده جنگلی شمشاد که در سراسر شمال ایران است برای حفظ تنوع ژن‌ها قلمه‌گیری و این دوسه میلیون قلمه را در نهالستان‌ها حفظ و پرورش دهیم تا بعد از اینکه کلاً شمشادها در جنگل از بین رفت و آفت نیز برطرف شد بتوانیم این گونه نادر و کمیاب را دوباره به جنگل‌های شمال معرفی و واکاری کنیم. هادی کیادلیری خاطرنشان کرده بود: برای این کار 500 میلیون تا یک میلیارد تومان اعتبار لازم بود که باوجود درخواست‌ها و مذاکرات هرگز تأمین نشد و عملاً زمان قلمه‌گیری هم که از اسفند پارسال تا آخر مرداد امسال بود از دست رفت و مابقی درختان شمشاد هم خشک شدند ولی هنوز یک کورسوی امیدی هست که اگر این بودجه را تأمین کنند با کمک (ان جی او)ها و دانشجویان و امکانات خود سازمان جنگل‌ها بتوانیم بسرعت در همین دو سه هفته قلمه گیری‌ها را از همین 30 درصد توده‌های باقی مانده شروع کنیم.
فقدان بودجه توجیه مناسبی نیست
در همین حال معاون حفاظت سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور در گفت‌و‌گو با «یران» می‌گوید: دکتر کیادلیری خودشان عضو کمیته گیاه پزشکی شمشادها در سازمان ما بوده و کاملاً در جریان اقدامات صورت گرفته هستند و ما تا به امروز هر کاری انجام دادیم طبق مصوبات این کمیته بود. مسعود منصور درباره اقدامات صورت گرفته گفت: محلول پاشی، جمع‌آوری فیزیکی شفیره‌ها و نصب تله‌های فریونی برای مقابله با آفت شب پره برگخوار اقداماتی بوده که ما در یکی دوسال اخیر انجام دادیم چه وقتی که اعتباری نداشتیم و چه الان که مختصر اعتباری داریم. اما قلمه‌گیری از شمشادها در حوزه معاونت جنگل است نه ما و این هم که گفته می‌شود بودجه‌ای برای این کار وجود ندارد توجیه مناسبی برای انجام ندادن این کار نیست. منصور افزود: مگر وقتی حریق به وجود می‌آید می‌توان گفت چون بودجه‌ای تحت عنوان حریق وجود ندارد پس نمی‌توانیم برای مهار حریق اقدام کنیم؟ برای قلمه‌گیری هم اگر بودجه‌ای نیست می‌توان از محل دیگری این اعتبار را به دلیل ضرورت امر تأمین و هزینه کرد و بعد در جای دیگری آن را جبران کرد. منصور افزود: درست است که هیچ ردیف اعتباری تحت عنوان مقابله با آفات نداریم اما در سازمان برای صیانت از جنگل‌ها یک اعتباری مشخص شده که بخشی از این اعتبار برای حفاظت فیزیکی جنگل در اختیار یگان و برای امور اصلاح و پرورش دراختیار معاونت جنگل و برای مبارزه با آفات و تأمین سوخت جنگل نشینان در اختیار معاونت حفاظت قرار می‌گیرد. او افزود: اعتبار مصوب معاونت ما برای این حوزه در سال گذشته 15 میلیارد تومان بوده که کلاً 30 درصد بیشتر تخصیص نیافت و در سال 96 نیز اعتبار مصوب به حدود 4 میلیارد تومان کاهش یافته که این هم هنوز تخصیص نیافته بنابراین اگر قلمه‌گیری و تولید نهال به باور کارشناسان فنی ضرورت دارد حتی اگر اعتباری هم برایش تعریف نشده باید از محل دیگری از طرح صیانت جنگل تأمین و هزینه شود.
معاونت حفاظت پاسخگوی رسانه‌ها باشد
در همین حال معاون جنگل سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور نیز در پاسخ به اینکه چه عاملی مانع از انجام قلمه‌گیری از شمشادها شده به «ایران» گفت: در جلسه‌ای که اخیرا در سازمان جنگل‌ها برگزار شد قرار شد معاونت حفاظت پاسخگوی رسانه‌ها در زمینه خشکیدگی شمشادها باشد بنابراین الان هم شما باید از آقای منصور بپرسید. عباسعلی نوبخت در ادامه گفت: هرگونه مصاحبه در مورد شمشادها بر اساس تصمیمات صورت گرفته در این جلسه بر عهده معاونت حفاظت است چون کل اعتبارات مربوط به بحث آفات را آنها دریافت می‌کنند. نوبخت افزود: همین امسال یک میلیارد و 500 میلیون تومان اعتبار برای شمشادها تخصیص یافت که کل اعتبار را معاونت حفاظت دریافت کرد و باوجود اینکه کارشناسان اعتقاد داشتند برای حفظ و تکثیر شمشادها باید قلمه‌گیری و تولید نهال صورت گیرد هیچ بخشی از این اعتبار برای این کار اختصاص نیافت و همه این پول صرف محلول پاشی و دیگر روش‌های مبارزه با آفات شد.
نوبخت افزود: «با این حال ما خودمان در حوزه معاونت جنگل با شرکت چوب و کاغذ فرین مازندران و چوب و کاغذ مازندران صحبت کردیم که آنها از رویشگاه‌های مختلفی که حیطه مدیریت‌شان است قلمه‌گیری از شمشادها را انجام دهند و قرار شده شرکت فرین 50 هزار و چوب و کاغذ مازندران 200 هزار قلمه تهیه کنند. نوبخت در پاسخ به این پرسش که این تعداد قلمه‌گیری از چند توده جنگلی محدود کافی نیست و به سایر مناطق و استان‌های شمالی نیز تسری نمی‌یابد گفت: به هر حال این کاری است که ما می‌توانیم انجام دهیم اما اعلام کرده‌ایم که ان جی او‌ها برای قلمه‌گیری شمشاد و حفظ ذخایر ژنی این گونه هر کمکی لازم داشته باشند مثلاً در قالب تهیه زمین و بذر ما در معاونت جنگل حاضریم در اختیارشان قرار دهیم.
آفت شب پره برگخوار و بیماری قارچ بلایت در حالی مثل خوره به جان شمشادهای شمال ایران افتاده که مطابق قانون حفظ و حمایت از منابع طبیعی و ذخایر جنگلی کشور این گونه که بومی و اندمیک جنگل‌های هیرکانی ایران است یک گونه تحت حمایت سازمان جنگل‌هاست که قطع هر پایه از آن می‌تواند به موجب قانون منجر به حبس 3 تا 6 ماه شود. از سوی دیگر این گونه کمیاب در زمره ذخایر ارزشمند ژنی و جزیی از تنوع زیستی این کشور است که سازمان حفاظت محیط زیست نیز به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران و مطابق قانون الحاق ایران به کنوانسیون تنوع زیستی عهده دار حفظ و توسعه آن شده است با این حال بیش از 40 میلیون اصله از این درخت در وسعتی بالغ بر 40 هزار هکتار از جنگل‌های شمال در دو سال اخیر به طور کلی نابود و از بین رفته و بیم آن می‌رود تا با گسترش آفت در تمامی پهنه هیرکانی نسل آن به طور کلی از جنگل‌های شمال ایران زدوده و پاک شود. در چنین شرایطی قلمه‌گیری از پایه‌های سالم این درخت که تنها کورسوی امید برای نجات شمشادهای هیرکانی است گرفتار پاسکاری و مدیریت‌های بخشی در معاونت‌های ذیربط سازمان جنگل‌ها شده و رئیس سازمان جنگل‌ها نیز در این رابطه پاسخگو نیست.
در همین حال سه‌شنبه هفته گذشته جمعیت زنان مبارزه با آلودگی محیط زیست نیز در نامه‌ای به رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع خواستار تأمین بودجه برای قلمه‌گیری از شمشادها در معاونت جنگل سازمان جنگل‌ها شده است. خداکرم جلالی نیز با ارجاع این نامه به معاونت جنگل از نوبخت خواستار حداکثر حمایت و مساعدت در این زمینه شده است! از سوی دیگر دبیر شورای هماهنگی تشکل‌های منابع طبیعی و محیط زیست مازندران نیز در نامه جداگانه‌ای به رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور خواستار اقدام عاجل این سازمان برای نجات آخرین بازمانده شمشادها از خطر نابودی و انقراض شد.
درخت شمشاد با نام علمی Sempervirens Buxus از گونه‌های کمیاب گیاهی جهان است که تنها به صورت محدودی در جنگل‌های شمال ایران یافت می‌شد و اکنون در آستانه انقراض حتمی قرار گرفته است. به گفته هادی کیادلیری این گیاه اخیراً امید به درمان بیماری ایدز را در بین متخصصان علوم دارویی جهان زنده کرده است اما اکنون گرفتار آفتی وارداتی شده که مشخص نیست از چه طریقی وارد کشور شده و تعلل مسئولان و مدیریت بخشی در سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور نیز امیدها برای نجات این گونه را کمتر
کرده است.
