موضوع آب و مدیریت بهینه بر منابع آبی از جمله چالش هایی محسوب می شود که فائق آمدن بر آن نیازمند عزم ملی و همراهی همه بخش ها در کشور است، زیرا زنگ خطر بحران آب همواره به گوش می رسد.
به گزارش جماران، بر اساس اعلام مسئولان بارندگی کشور 250 میلیمتر در سال و میزان تبخیر منابع آبی 2هزار و 100 میلیمتر در سال است، بنابراین میزان بارندگی در ایران یک سوم متوسط جهانی است این در حالی است که میزان تبخیر منابع آبی کشور سه برابر میانگین جهانی برآورد می شود که این موضوع خود نشان از یک بحران پایدار و همیشگی دارد که نیازمند به کاربردن راه حل های مستمر است.
علاوه بر تبخیر آب، بهره برداری های نادرست و هدر رفت بالای آب از دیگر معضلاتی است که منابع آبی کشور را با فقر شدید مواجه کرده و غلبه بر این بحران جز با همکاری مردم و مسئولان امکان پذیر نخواهد بود.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور آب و خاک با بیان اینکه 750 هزار حلقه چاه در کشور حفر شده، گفت: از این تعداد چاه حفر شده در کشور 400 هزار حلقه مجاز و 350 هزار حلقه غیرمجاز هستند.
علیمراد اکبری در کرج گفت: حدود 10 میلیارد مترمکعب آب از استان های شمالی به دریای خزر و 4 میلیارد از اروند به خلیج فارس می ریزد و 5 میلیارد مترمکعب نیز میزان تلفات آب در پشت سدها است.
وی خاطرنشان کرد: رها کردن آب در خارج از فصل برای تولید برق که حدود 23 میلیارد مترمکعب در مجموع است که اگر میزان آب شرب و صنعت را نیز به آن اضافه کنیم در مجموع با آب کشاورزی حدود 100 میلیارد مترمکعب آب مصرف می شود.
وی با بیان اینکه اکنون در کشور بحران آب یا کمبود آب به عنوان یک چالش جدی مطرح است، اظهار داشت: مفاهیم متعددی در کمبود آب، نوسانات اقلیمی و بحران آب مطرح است که یکی از چالش های اصلی کشور است.
برخی کارشناسان معتقدند که ریشه اصلی مشکل آب به سال های گذشته بر می گردد و عده ای اعتقاد دارند که خشکسالی های اخیر منجر به کمبود آب شده و عده ای اعتقاد دارند مصرف بی رویه در بخش کشاورزی و عده ای نیز عامل این معضل را در مدیریت آب و مصرف آن می دانند اما دلیل این بحران هر چه که باشد اکنون نیاز داریم تا با شناخت درست از وضعیت موجود از منابع آبی کشور حفاظت حداکثری داشته باشیم.
برداشت بی رویه از منابع آب زیرزمینی و خشکی زمین و تخریب مخازن آب در زیر زمین علاوه بر تشدید بحران آب در کشور، باعث شده مشکلات ناشی از گرد و غبار نیز مضاعف شده و معضلات بسیاری را برای کشور به وجود آورد.
دولت یازدهم از ابتدای کار خود با درک درست از شرایط موجود تلاش کرده تا به سمت مدیریت بهینه منابع آبی حرکت کند و در این مسیر نیازمند همکاری گسترده مردم و دیگر بخش ها در کشور است.
محدودیت منابع آبی و این مساله که ایران جزو کشورهای کم آب دنیا به شمار می رود، باعث شده تا تأمین آب شرب پایدار و با کیفیت به عنوان موضوعی مهم در آینده نیز مطرح باشد.
کاهش نزولات آسمانی در سال های اخیر نیز مزید بر علت است تا بهره برداری درست از منابع آبی و حفاظت و حراست حداکثری از آنها را ضروری تر سازد به گونه ای که گفته می شود برای جبران کمبود منابع آبی باید سال ها بسیار پرباران را پشت سر بگذاریم تا این مشکل به طور طبیعی حل شود اما به طور قطع شکل گیری این فرآیند دور از انتظار است و باید آستین ها را بالا زده و همه را پای کار بیاوریم تا به گونه ای آگاهانه بر این بحران غلبه کنیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی در این باره می گوید: بحث بحران آب بحثی جدی است و ما بایستی متوجه این شویم در این مسیر باید اقدامات موثری و تدابیری داشته باشیم که مدیریت آب را به یک نقطه مطلوبی برساند.
وی با تاکید بر اینکه آب در هویت مردم، غرورملی، مسایل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی کشور ما جایگاه خاصی دارد، اظهار داشت: استفاده نادرست از منابع آب به صورت نادانسته یا دانسته باعث شده وضعیت مطلوبی در کشور نداشته باشیم و یک جدال نابرابر با طبیعت داشته ایم که دلایل زیادی دارد.
اکبری گفت: استحصال بی حد و حصر از منابع آب زیرزمینی با حفر چاه های مجاز و غیر مجاز از جمله این دلایل است که باعث شده منابع آب زیرزمینی را غارت کنیم که اقدام موثری برای جلوگیری از آن در کشور به عمل نیامده است ولی در 2-3 سال اخیر وزارت نیرو موضوع را به جد پیگیری می کند.
وی افزود: یکی دیگر از مسایل و مشکلاتی که به غیر از چاه های غیرمجاز با آن درگیر هستیم توسعه نامتوازن در سرشاخه های رودخانه کشور است به طوریکه منابع آب کشور باعث شده که سدهای زیادی در کشور بدون توجه به پایین دست و مسایل اکوسیستمی ایجاد شود که باعث شده دچار مشکلاتی مثل ریزگرد، گرد و غبار و گرمای شدید شویم به طوریکه روز گذشته خوزستان به گرمترین نقطه جهان تبدیل شد.
علیمراد سرافرازی دبیر کمیته نانو فناوری وزارت جهاد کشاورزی نیز در کرج با اشاره به موضوع بحران آب، گفت: به گفته معاون وزیر در امور آب و خاک از 18 میلیون هکتار سطح زیر کشت، 7 / 8 میلیون هکتار آبی و باقی آن دیم است. از این مقدار تنها 5 /1 میلیون هکتار مجهز به سیستم های نوین آبی است.
در تشریح بحران آب، سرافرازی همچنین به توضیحات چیت چیان وزیر نیرو در خصوص خشک شدن حدود 5 هزار هکتار از باغ‌های پسته کشور به تجربه 15 سال کشور خشکسالی‌های متعددد و کاهش میزان متوسط بارش‌ها از 250 میلیمتر به 204 میلیمتر اشاره کرد.
آمار دیگری که در مدیریت آب بیان شد این بود که ادر استانهای شمالی ، گیلان و مازندران بالغ بر 9 میلیارد متر مکعب، درخوزستان 5/3 تا 4 میلیارد متر مکعب ودر استان هرمزگان 2 میلیارد متر مکعب آب به دریا می ریزد.
وی ادامه داد: بر اساس اعلام فائو کشاورزان در ایران 22درصد بیشتر از متوسط مصرف جهانی آب مصرف می کنند. متوسط جهانی تولید محصول کشاورزی به‌ازای مصرف هر مترمکعب آب حدود 5/2 کیلوگرم است که این میزان در ایران، حدود یک کیلوگرم است.
سرافرازی با بیان اینکه اجرای طرح آبیاری نوین، صرفه‌جویی سالانه حدود 6 میلیارد و 400 میلیون متر مکعب آب دارد، ادامه داد: در 3 سال گذشته سالی 4 میلیارد متر مکعب کاهش مصرف آب داشتیم. در برنامه ششم توسعه قرار بر این است که میزان مصرف آب در بخش کشاورزی از 90 میلیارد به 65 میلیارد متر مکعب برسد.
استان البرز نیز به دلیل وجود 12 هزار حلقه چاه غیرمجاز و برداشت های بی رویه و کاهش نزولات جوی با این مشکل دست به گریبان است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان البرز اعلام کرد که هرچند در سال زراعی جاری میزان بارندگی در البرز قابل توجه بود، اما 6.5 درصد کمتر از پارسال بارندگی داشتیم.
بهزاد پارسا در گفت و گو با خبرنگاران با اشاره به اینکه میزان بارندگی در استان البرز تاکنون 408 میلی متر بوده، افزود: هرچند در گذشته میانگین بارندگی در کشورحدود 240 میلی متر بوده اما اکنون به 220 الی 230 میلی متر کاهش پیدا کرده و در استان البرز سرانه آبی برای هر نفر در مرز 500 متر مکعب است.
وی با بیان اینکه بخشی از سهم حق آبه استان به دلیل نداشتن امکانات تصفیه و زیرساخت های این امر قابل استفاده نبود گفت: با اقداماتی که صورت گرفت اکنون از 55 میلیون متر مکعب سهم حق آبه البرز به طور کامل بهره برداری می شود.
وی افزود: در شرایط فعلی که زیرساخت ها فراهم شده در سفر رییس جمهوری 5 میلیون متر مکعب نیز اختصاص پیدا کرد و استفاده از پساب تهران نیز در دستور کار است و 180 میلیون متر مکعب بازگشت پساب دنبال می شود که با 30 میلیون متر مکعب موافقت شده است.
این مسئول اضافه کرد: درصدد بازگشت پساب و استفاده آن در بخش کشاورزی و صنعت هستیم و سهم حق آبه استان از سد ها و منابع زیرزمینی به بخش شرب اختصاص داده می شود.
وی گفت: حدود 300 شهر در کشور در تنش آبی هستند و دو شهر البرز نیز در این تعداد قرار دارند و در سند آمایش استان آب منطقه ای تمامی موارد را مطرح کرده و در این رابطه مطالعات لازم صورت گرفته است.
