این دولت بلندگو می‌خواهد

به گزارش جماران بنا به باور بسیاری از کنشگران سپهر سیاسی ایران، اگر تیم اطلاع رسانی دولت یازدهم کار خود را به درستی انجام می‌داد یا آنکه اصلا اقدام به انجام فعالیتی می‌کرد، ابراهیم رئیسی درصد آرائش از 40 نیز تقلیل می یافت و به همین ترتیب حسن روحانی می‌توانست آراء بیش از 70 درصد مردم جامعه را کسب کند. به هر روی روحانی در 4 هفته ی طاقت فرسا، متحمل ایفای نقشی شد که تیم اطلاع‌رسانی‌اش در طول 4 سال انجام ندادند و او به همراه جوانان اصلاح طلب حاضر در ستادهای انتخاباتی اش به تبلیغ خود و تبیین دستاوردهایش پرداخت. حال در حدود 2 ماه مانده به آغاز به کار دولت دوازدهم، به باور بسیاری، حوزه اطلاع رسانی رئیس جمهور مستلزم یک خانه تکانی اساسی است و ایجاد تحول و دگرگونی در تیم رسانه‌ای دولت باید در زمره اولویت‌های تغییرات حسن روحانی در دولت دوازدهم قرار گیرد.
***
رقبای روحانی؛ سخنگویان دولت؟!
تیمی که امروز تنها عنوان اطلاع رسانی اقدامات دولت را به دنبال خود یدک می‌کشد اما در اصل اگر از روی عمد به دولت گل نزد به خاطر ضعوفش، به رقبای آن پاس گل می‌دهد، بنا به گفته منابع آگاه متشکل از افراد دولت‌های نهم و دهم، مشاوران محمدباقر قالیباف و همینطور نزدیکان محسن رضایی است. از همین روی بی شک گروهی متشکل از حامیان رقبای حسن روحانی هیچ گاه «له» او دست به انجام اقدامی نمی زنند. این اتفاق در طول 4 سال گذشته موجب شده بود تا همواره شخص رئیس دولت یازدهم به همراه اسحاق جهانگیری، معاون اولش به تبیین دستاوردها و عملکرد دولت بپردازند که تلاش آن ها منطبق به ضرب المثل «یک دست صدا ندارد» بود و تکاپویشان بازتاب چندانی نداشت. رویکرد گروه رسانه ای دولت که از آغازین روزهای شروع به کارش موجب برانگیخته شدن انتقادات حامیان حسن روحانی شده بود، در دوران انتخابات نمود یافت و باعث میدان داری رقبای حسن روحانی و تزریق یاس و ناامیدی و پاشیدن رنگ سیاه به جامعه بود که البته حسن روحانی از حنجره اش بلندگویی ساخت و دستاوردهای دولتش را فریاد زد.
****
منتقدان تیم اطلاع رسانی
پیش از انتخابات هم انتقادات فراوانی از سوی فعالان سیاسی دولت یازدهم وارد شده بود. اما این تیم، درون حاکمیت نیز منتقدان فراوانی داشت؛ حتی خود دولتمردان تدبیر و امید هم از آن ناراضی بودند به‌طوری‌که: 
***
منتقد حکومتی
آیت الله‌ها‌شمی رفسنجانی، رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام جزء اولین و سر سخت ترین منتقدان تیم رسانه‌ای دولت بود. او بارها در سخنرانی‌ها‌ی خود نسبت به حضور افراد ناکاربلد و کارشکن در این تیم لب به سخن گشوده و نسبت به تیم اطلاع رسانی گفته بود: «همیشه آنچه به آقای روحانی گفتیم و الان هم می‌گوییم مسئله تیم رسانه‌ای ایشان است. آقای روحانی تیم رسانه‌ای ضعیفی دارد که کارهایش نمود لازم را پیدا نمی‌کند.» یا در جایی دیگر تاکید داشت: «آقای روحانی باید یک تیم رسانه‌ای همه جانبه و عالمانه‌ای داشته‌باشد که دائما هر جا می‌بیند که دارند نفوذ سیاسی و خرابکاری می‌کنند، رخنه‌ها را پر کنند. خیلی از دوستان با رئیس جمهور در مورد رفع این نقیصه صحبت کرده‌اند. مثل اینکه دفترشان برای این کار کشش ندارد. خود آقای روحانی قبول کرده و گفته است: تیمی بیاورید که کار کنند. ولی وقتی به دفتر محول شد، ماند....چون تیم رسانه‌ای قوی‌ای سیاست‌های دولت و نتایج برجام را تبیین نمی‌کند و صداوسیما هم که این‌گونه تبلیغ می‌کند که آقای روحانی از آن تعبیر به صداوسیمای فروملی کردند، واقعیت‌ها دقیق گفته نمی‌شود.»
یا آنکه با اشاره به کم شدن تورم از 40درصد دولت سابق به 8 درصد عنوان کرده بود:«متاسفانه به‌خاطر عدم همکاری صداوسیما، دولت نتوانست برای مردم توضیح دهد، ضمن اینکه تیم اطلاع‌رسانی دولت هم ضعیف است و در حدّ اقدامات و دستاوردهایدولت نیست.»
***
منتقدان دولتی
محمد علی نجفی، مشاور اقتصادی رئیس جمهور انتقادها به تیم رسانه‌ای دولت را پذیرفته و در این باره گفته است:«این انتقاد همواره به تیم رسانه‌ای دولت وارد بوده است که عملکردی ضعیف از خودشان نشان داده‌اند. امیدوارم این بخش از ضعف‌ها‌یی که در ارتباط با تیم رسانه‌ای ایشان وجود دارد، برطرف شود».اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور با صراحت از ناکارآمدی تیم رسانه‌ای دولت یازدهم سخن گفته است.او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه «ایرادی که به دولت گرفته می‌شود دربعد رسانه‌ای است. گفته می‌شود دولت حتی نمی‌تواند ازخودش دفاع کند و حس صیانت ازنفس ندارد. چرا دولت نمی‌تواند بدون لکنت زبان از خود دفاع کند و چرا این کار تاسال چهارم فعالیت دولت ادامه پیدا کرد»، اظهار داشت: «دومشکل وجود دارد، مشکل اصلی این است که دولت زبان گویایی برای طرح مسائل خود ندارد. من این ضعف را قبول دارم و مکرر هم گفته شده است. آقای دکترروحانی ماه رمضان گذشته 30 شب به گروههای مختلف سیاسی و اجتماعی افطار داده بود. یک روز به من گفت تمام گروههای این 30 شب از وضع رسانه‌ای و اطلاع رسانی دولت گلایه داشتند. اگر ما بخواهیم الان یکی از اشکالات دولت راقبول کنیم حتما ضعف اطلاع‌رسانی‌مان است.»معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست در گفتگوی تفصیلی خود با آفتاب‌یزد در پاسخ به این سوال که به نظر می‌رسد دولتمردان و ازجمله تیم اطلاع‌رسانی در تبیین اقدامات دولت به درستی عمل نکرده اند، عنوان کرد:« همینطور است. این دولت بیشتر در تلاش بود تا کار کند به جای انجام فعالیت‌های نمایشی، اما در جلسات هیئت دولت هم عنوان شده است که اعضا با قوت بیشتری اقداماتشان را رسانه‌ای کنند. »شهیندخت مولاوردی، معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری هم در گفتگو با آفتاب یزد انتقادات مطرح شده نسبت به تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم را وارد دانست و از آن به عنوان نقص دولت یاد کرد. ‌مجید انصاری، معاون حقوقی رئیس جمهوری زمانی که در مقام معاونت پارلمانی فعالیت داشت، ضمن انتقاد به عملکرد ضعیف تیم رسانه‌ای دولت، بر ضرورت اصلاح این تیم اشاره کرد و گفت: «متاسفانه به دلیل ضعف تیم رسانه‌ای آقای روحانی، برخی تصور می‌کنند که دولت تدبیر و امید در طول 3 سال گذشته هیچ دستاوردی نداشته است.»علی جنتی، وزیر سابق ارشاد هم در گفتگو با آفتاب یزد در خصوص تیم اطلاع رسانی دولت گفت:« من دردولت بودم و خودم هم جزء تیم اطلاع‌رسانی محسوب می‌شدم البته به آن ایرادهایی هم داشتم.»اکبر ترکان، مشاور رئیس‌جمهوری نیز در انتقاد از گروه رسانه‌ای دولت اظهار داشته بود: «تیم اطلاع‌رسانی دولت از ابتدا تا الان مطلوب نبوده است. همین موضوع باعث شده است که گاهی اوقات مطالب به‌اندازه کافی به اطلاع مردم نرسد. بعضی وقت‌ها برای متخصصان حرف زده‌شده، اما برای مردم مطالب خوب باز نشده است که همین امر نقص بسیار بزرگی به‌شمار می‌آید. تیم اطلاع‌رسانی دولت نارسایی دارد و هنوز سر جای خودش است. نگاه اصلاح‌طلب و اصولگرایی در تیم رسانه‌ای دولت نقشی ندارد، بلکه هجمه‌های بسیار سنگین رسانه‌ای از بیرون هست که گریبان این تیم را گرفته است. افرادی که در تیم رسانه‌ای هستند افرادی هستند که در تیم دولت قبل بودند. قبل از اینکه این دولت بیاید، رفتند جاگیری کردند، یعنی برای خودشان خبرگزاری‌های مختلفی را تشکیل دادند که به یک نوعی پولش از منابع عمومی داده می‌شود. همچنین سایت‌ها و روزنامه‌هایی را تاسیس کردند و همه اینها که می‌توان گفت قدرت رسانه‌ای بسیاری رادارند با تفکر دولت قبل مدیریت می‌شود.»
***
تغییر تیم اطلاع رسانی در اولویت است؟
حال که این تیم اطلاع رسانی نا همگن با دولت در معرض انتقادات فراوانی قرار دارد و نمود ناکارآمدی اش هم در کارزار انتخابات ریاست جمهوری مشاهده شد، این پرسش در اذهان شکل می‌گیرد که همزمان با تغییر وزرای ضعیف، آیا روحانی می‌بایست در آستانه تشکیل دولت دومش اقدام به ایجاد تحول در تیم رسانه‌ای خود کند یا آنکه تغییر این گروه اطلاع رسانی ضرورتی ندارد و لازم نیست در اولویت قرار گیرد. برای پاسخ به این پرسش، آفتاب یزد به سراغ متخصصین و فعالان رسانه ای- رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، مدیرعامل سابق خبرگزاری ایرنا، مدیرمسئول روزنامه شرق و یک روزنامه‌نگار - رفته است تا نظر آنها را جویا شود:
***
محمدمهدی فرقانی، رئیس دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی درباره عملکرد تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم به خبرنگار «آفتاب‌یزد» گفت: به باور من وظیفه تیم اطلاع‌رسانی یک دولت، تبلیغات به معنای منفی آن نیست. منظور از تبلیغات منفی بزرگنمایی فعالیت‌ها، موفقیت‌ها و در باغ سبز نشان دادن است. اما اطلاع‌رسانی به موقع، سریع و غیرواکنشی وظیفه اصلی تیم اطلاع‌رسانی است. وی افزود: تیم اطلاع‌رسانی دولت همواره باید به‌گونه‌ای عمل کند که به اصطلاح دست پیش را داشته باشد و ابتکار عمل به خرج دهد نه اینکه پس از انتشار اخبار منفی درصدد پاسخگویی بربیاید. به طور مثال در جریان بحث فیش‌های حقوقی کار اطلاع رسانی واقعا ضعیف بود و به نوعی استخوان لای زخم باقی ماند. هیچ کس به درستی اطلاع نیافت مدیرانی که حقوق‌های نجومی می‌گرفتند با آنها برخورد شده یا از کار برکنار شده‌اند یا پول‌ها را به خزانه بازگرداندند تا زمانی که خود آقای روحانی در این باره سخن گفت و از بازگشت 23میلیارد تومان به خزانه خبرداد. به همین ترتیب در تمام 4سال گذشته ما شاهد تهاجم‌های فراوان به دولت بودیم. بنابراین تیم اطلاع رسانی اول باید ابتکار عمل در دست داشته باشد و از موضع کنشی وارد فضای اطلاع رسانی شود نه واکنشی. باید حقایق را به اطلاع برساند و نه به بزرگنمایی بپردازد.و نه وعده‌های بلندپروازانه و غیرعملیاتی بدهد.این استاد دانشگاه اضافه کرد: به باور من یکی از مسائلی که ما در این روزها در مطبوعات مشاهده می‌کنیم و حتی در برخی از سخنرانی‌ها توسط همراهان دولت مطرح می‌شود، این است که مطالبات مردم از دولت به نوعی ارتقا داده می‌شود و به جامعه اینگونه القا می‌گردد که زمان تحقق آن وعده‌ها فرارسیده است، درحالی که می‌دانیم واقعا تحقق وعده‌ها به سرعت و به سهولت امکان پذیر نیست و مستلزم زمینه‌های بسیاری است که در کنار آن باید فراهم شود و بدین ترتیب دولت هم بتواند به تدریج به وعده‌هایش عمل کند اما بالا بردن مطالبات عمومی از دولت خود به خود می‌تواند زمینه‌های ناامیدی و یاس را در جامعه ایجاد کند. تیم اطلاع‌رسانی دولت باید در این زمینه واقع گرایانه عمل می‌کرد. در واقع براساس ظرفیت‌ها و مقدورات ملی به ترسیم چشم‌اندازها و خطوط آینده می‌پرداخت و آنچه که می‌شود انجام داد و آنچه که نمی‌شود انجام داد را تبیین می‌کرد. نه اینکه مردم را بی‌جهت امیدوار نماید و نه بی‌جهت دلسرد و مایوس کند.
فرقانی خاطر نشان کرد: این استراتژی کلی است که تیم اطلاع رسانی باید به کار می‌گرفت که چنین نشد. به باور من خود دکتر روحانی قوی‌ترین و محکم‌ترین سخنگوی دولت بود. او درباره اولویت تغییر در تیم اطلاع رسانی اظهار داشت: ببینید ساختار و ترکیب انتخابات 29 اردیبهشت تغییراتی را در سطوح و لایه‌های مختلف اجتماعی نشان می‌دهد در سطح انتظارات، نیازها و ظرفیت‌های به وجود آمده؛ به همین دلیل من فکر می‌کنم دوره دوم ریاست جمهوری آقای روحانی هم دوره جدیدی می‌تواند تلقی شود که گرچه ادامه دوره قبلی است ولی به هر حال با مقتضیات جدیدی همراه است که پاسخگویی به این مقتضیات جدید، نیاز به ظرفیت سازی‌های جدید هم دارد.
***
عبداله ناصری، مدیر عامل سابق خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا)، با ضروری دانستن تغییر تیم اطلاع‌رسانی اظهار داشت: استقبالی که مردم در 29 اردیبهشت از دکتر روحانی کردند، همینطور میزان مشارکت، آرای دوباره مردم به ایشان و نفی و انکار نکردن گذشته، باعث می‌شود تا آقای روحانی یک بازنگری دقیق در 4 ساله دوم در بسیاری از حوزه‌ها انجام دهد که یکی از این حوزه‌ها قطعا و بدون تردید حوزه اطلاع‌رسانی دولت به معنای جامع کلمه است. 
وی افزود: دولت در این زمینه بسیار ضعیف بود؛ از اولین روز کار‌ی‌اش در دوره یازدهم. حالا بعضی از بخش‌ها نقاط ضعف خودشان را به مرور نشان دادند هم چون برخی از بخش‌های حوزه صنعت. واقعا این امر مشتبه شده است که تیم اطلاع‌رسانی آقای روحانی نه تنها ضعیف عمل کرده که در واقع هیچ کاری انجام نداده است. این اتفاق باعث شد تا جریان رقیب آقای روحانی یک رای دور از انتظار به دست بیاورد. اگر تیم اطلاع‌رسانی دولت خوب عمل می‌کرد و تمام بار آن بر دوش آقای دکتر روحانی نبود، تیم رقیب که دارای امکانات گسترده بود همین 40 درصد آرا را هم نمی‌توانست به دست آورد.
این عضو بنیاد باران ادامه داد: اما واقعیت این است و باید بپذیریم که کابینه دولت یازدهم نامنسجم و ناهماهنگ بود. در یک سوی آن مردان قدرتمندی چون ظریف،‌ها‌شمی، زنگنه و حجتی بودند اما در سوی دیگر افرادی چون رحمانی فضلی، ربیعی، نعمت زاده و نوبخت و یک تیم رسانه‌ای ناکارآمد قرار داشت. در طول 4 سال گذشته بنده و امثال بنده و بسیاری از کنشگران سیاسی از روز اول این اعتراض را به آقای رئیس‌جمهور نسبت به این تیم رسانه‌ای و وزیران نام برده داشتیم. اگر بخواهیم اولویت‌بندی کنیم؛ در خصوص تغییر کابینه، من اولویت نخست را تغییر آقای رحمانی فضلی، وزیر کشور می‌دانم چرا که ایشان اگر متولی امر توسعه داخلی نبود و برگزاری انتخابات را برعهده نداشت، امروز رای آقای روحانی بالای 26،27 میلیون بود. چون به دلیل ضعف عملکرد آقای رحمانی فضلی بسیاری از مردم نتوانستند آراء خود را در صندوق‌های رای بریزند. من خود در ستاد انتخاباتی ایشان حضور داشتم و این موضوع را از نزدیک مشاهده کردم. در همین راستا اولویت دوم را تغییر تیم اطلاع‌رسانی از بنیان و ریشه می‌دانم.
***
مهدی رحمانیان، مدیر مسئول روزنامه شرق، تیم اطلاع‌رسانی دولت یازدهم را به ترشی هفت بیجار تشبیه کرد و در این باره به آفتاب یزد گفت: به باور من دولت تیم رسانه‌ای ندارد بلکه دارای جزایر رسانه‌ای است که هر کدام به یک سو حرکت می‌کنند و هم سود و هم جهت با دولت پیش‌نمی‌روند. به باور من اگر دولت پیام رای مردم را در انتخابات اردیبهشت ماه گرفته باشد، قطعا تیم رسانه‌ای‌اش را متحول می‌کندوی افزود: باید توجه داشت که رسانه در مدیریت نوین یک رکن است و اگر جامعه، سازمان و دستگاهی این رسانه را جدی نگیرد، بی‌شک بازنده خواهد بود. بنابراین، این مسئله‌ای نیست که بتوان آن را امروز و فردا کرده و برای تغییر در آن تعلل نمود. همیشه رسانه باید در اولویت یک مدیر در هر سطحی که هست، باشد.مدیرمسئول روزنامه شرق در خاتمه درباره رویکرد سیاسی تیم رسانه‌ای اظهار داشت: تیم رسانه‌ای نباید پراکنده باشد و جهت‌گیری آن باید روشن باشد و باید استراتژی مشخصی را دنبال کند و براساس آن راهبرد هم برنامه‌ای مدون بنویسد و در همه صحنه‌ها و عرصه‌ها حضوری جدی، پررنگ و اثرگذار داشته باشد.
***
ثمینا رستگاری، روزنامه نگار هم درباره تیم اطلاع رسانی دولت یازدهم گفت: وقتی درباره تیم رسانه‌ای دولت سوال می‌شود من خیلی دلم می‌خواهد بدانم به طور مشخص از چه چیزی صحبت میشود. به هر حال از شنیدن کلمه تیم و رسانه برداشت مشخص و معینی در ذهن ما نقش می‌بندد که تجسم عینی این برداشت در دولت یازدهم وجود ندارد. در تمام چهارسال گذشته ما با چند نام روبرو بوده ایم و کارهایی که کارمندان بخش مشخصی از نهاد ریاست جمهوری فارغ از اینکه دولت روحانی باشد یا هر کس دیگری، موظف به انجام آن بوده اند؛ مثل تنظیم اخبار و برگزاری نشست‌هایی که البته همیشه شمار ناراضیان آن بیشتر از راضیانش بوده است.
وی افزود: بسیاری از دستاوردهای دولت هم برای اولین بار از زبان خود رییس جمهور در انتخابات شنیده شد، درحالیکه 4 سال برای طرح آنها در فضای عمومی فرصت و مجال در اختیار بخش رسانه‌ای دولت بود. یادم هست در یکی از مراسم افطاری، امیرمحبیان به عنوان یک فعال سیاسی اصولگرا سخنرانی کرد و خطاب به دکتر روحانی گفت دولت شما دستاوردهای زیادی داشته اما مردم از آنها اطلاعی ندارند. که البته این کف خواسته‌ها‌ از چنین بخشی است. سیل تهمت‌ها و انتقادهایی که در 4سال گذشته و بخصوص در ایام انتخابات به سمت دولت روانه شد و خیلی از آنها بی پاسخ ماند، یکی دیگر از عوارض نبود تیم رسانه شناس در دولت بود.
این روزنامه نگار خاطر نشان کرد: تعمیق گفتمان اعتدال و تجمیع حمایتها و مطالبات گروههای مختلف اجتماعی و سیاسی، وظیفه مغفول دیگری بود که تاثیر خود را در رای ندادن 15میلیون نفر نشان داد. توجه به اهمیت وجود چنین تیمی در دولت پیش رو، تغییر در تیم اطلاع رسانی ازجمله کارهای مهمی است که باید در دستور کار قرار بگیرد. چرا که در 4سال آینده مخالفان اصلاحات و اعتدال تمام تلاش خود را برای ناامید کرد مردم از این گفتمان به کار خواهند بست. آنها در این چهار سال هیچ وظیفه دیگری جز کاستن از اعتبار شخصیت‌های اصلاح طلب و ایجاد فاصله میان آنها و مردم ندارند. از سوی دیگر 15میلیون نفر رای خاموش وجود دارد که در کارزار روز جمعه 29اردیبهشت انگیزه‌ای برای بیرون آمدن از خانه نداشته است. رقبای دکتر روحانی هم نشان داده‌اند که در افترازدن به دولت او بسیار گشاده دست و متبحرند. آنها هم که به دکتر روحانی رای داده اند پیگیر مطالباتشان خواهند بود.
رستگاری خاطر نشان کرد: همه اینها به این معناست که در حوزه رسانه دیگر در نمی‌تواند بر همان پاشنه سابق بچرخد.به باور من تیم رسانه‌ای یک دولت  در درجه اول باید رسانه را بفهمند و دوم اینکه به اصلاحات و اعتدال باور داشته باشند. گفتمانی که اکنون به پیروزی دست یافته گفتمان اعتدال و اصلاحات بوده است؛ نمی‌توان وظیفه حفاظت از این گفتمان را به کسانی داد که درکی از مسئله ندارند. باید توجه کرد که تیم رسانه‌ای ویترین یک دولت است و هیچ وقت یک دولت چیدن ویترین خودش را به ضعیف‌ترین نیروهایش نمی‌دهد چرا که تلاش نیروهای قدرتمند خود را بی اثر کرده است. باز هم تاکید می‌کنم که منظور از تیم رسانه‌ای نه تبلیغاتچی است، نه تنظیماتچی اخبار.
او در پایان گفت: این تیم باید افکار عمومی، اولویت‌ها‌، انتقادها، شیوه‌ها‌ی پاسخگویی،نحوه ارتباط با گروههای سیاسی و اجتماعی را بشناسد و توان طرح سوال در بزنگاهها را داشته‌باشد. صرف پاسخ دادن به سوالهایی که دیگران مطرح کرده اند کافی نیست. هر چند درحال حاضر درباره داشتن همین ویژگی آخر هم اما و اگر بسیار است. آقای روحانی در ایام انتخابات یک تنه بار سنگینی را به دوش کشید و به همت مردم موفق هم شد اما از فردا دیگر بحث تنها دولت او نیست بلکه حفاظت از گفتمان اوست که مهمتر هم هست.