افسردگی شایع ترین اختلال روان پزشکی در سالمندان است، به طوری که بیش از 15درصد سالمندان از آن رنج می برند.
به گزارش جماران از دانشگاه علوم پزشکی تهران، سالمندی عبارت است از تغییرات فیزیولوژیکی طبیعی و غیرقابل برگشت که در طول زندگی تمامی افراد رخ می‌دهد و سازمان جهانی بهداشت ابتدای کهنسالی را 60 سال در نظر گرفته است.
براساس گزارش جمعیت جهانی سالمندی در سال 2015، جهان با پدیده پیر شدن جمعیت روبرو است و پیش‌بینی می‌شود که ربع قرن دیگر 1.2 میلیارد نفر (حدود 14 درصد) از ساکنان این کره خاکی را افراد 60 ساله و بالاتر تشکیل دهند.
سالمندی منجر به تغییراتی از قبیل رنگ پریدگی پوست، تحلیل ماهیچه ها، سفیدی موی سر، خمیدگی و کوتاهی قد، نازک شدن استخوان ها و پوکی استخوان، نامنظمی و کندی ضربان قلب و افزایش فشارخون می‌شود.
از مشکلات شایع روانی در دوران سالمندی احساس ناتوانی است که منجر به تحریک پذیری، افسردگی، افزایش سطح استرس، واکنش های انطباقی ناسازگار و کاهش عزت نفس می شود.
پژوهش ها نشان داده است که اختلالات افسردگی، شناختی و اضطرابی به ترتیب فراوان‌ترین مشکلات شایع روانی در بین سالمندان می باشند.
در این سن به دنبال کمی روابط اجتماعی، احساس تنهایی ایجاد می‌شود. احساس تنهایی در سالمندان پدیده‌ای گسترده و فراگیر است و 25 تا 50 درصد کل جمعیت بالای 65 سال، آن را تجربه می‌کنند.
علیرغم آنکه شیوع نشانه های افسردگی در میان سالمندان بیشتر از جوانان است، این اختلال در دوران پیری کمتر تشخیص داده می‌شود زیرا با زوال عقل و آلزایمر اشتباه گرفته شده یا به اشتباه نشانه پیری تلقی می‌شود و تنها 10 درصد سالمندان افسرده از درمان های روانشناختی بهره مند می شوند.
در مقایسه با جوانان، افسردگی در بین سالمندان بیشتر با نشانه ها و ضعف های بدنی آشکار می شود و در بسیاری از مواقع همراه یا پس از نقصان های جسمی ایجاد شده در دوران سالمندی به وجود می آید.
ممکن است این بیماری در پس یک بیماری جسمانی پنهان شود، یا امکان دارد سالمندان تمایلی به بیان اینکه احساس افسردگی می‌کنند نداشته باشند، چون معتقدند افسردگی نشانۀ ضعف است یا فکر می کنند خود به خود برطرف می‌شود.
بررسی های صورت گرفته نشان داده است که افسردگی در سالمندان ساکن خانه سالمندان به صورت معناداری بیشتر از سالمندانی است که در خانه های خود یا همراه با خانواده زندگی می کنند.
افسردگی سبب تسریع نقصان های پیری می شود لذا تشخیص دقیق، پیشگیری و درمان آن به بسیاری از سالمندان کمک می کند تا بیشتر عمر کنند و فعال تر بمانند.
کاهش انرژی و تمرکز، مشکلات خواب (به ویژه سحرخیزی و بیدار شدن های مکرر در طول خواب)، کاهش یا افزایش اشتها، کاهش وزن و شکایات بدنی، اضطراب و بیقراری، زود از کوره در رفتن، کاهش قدرت تصمیم گیری و احساس بی ارزشی و یا پوچی، علائم و نشانه های شایع اختلالات افسردگی در این سن است.
بنابراین اگر سالمند افسرده ای در اطرافیان و نزدیکانتان وجود دارد، رعایت نکات زیر می تواند کمک کننده باشد:
- راجع به عواطف و احساسات سالمندان با آنها صحبت کنید و از گفتن عبارات منفی چون 'افسردگی، ناسازگاری، ناتوانی و...' اجتناب کنید چون در آنها مقاومت ایجاد می کند و ممکن است نخواهند راجع به آن موضوع صحبت کنند.
- سالمندان دوست ندارند احساس شرم و سرخوردگی کنند پس به آنان اطمینان دهید که قضاوت شان نمی کنید و تنها هدفتان مراقبت از آنان است.
- به آنها کمک کنید تا درک کنند که کمک گرفتن انتخاب خود آنان است و شما تا حدی که بتوانید کمکشان خواهید کرد.
- توجه داشته باشید مراقبت از سالمند افسرده به این معنی نیست که باید تمام کارهایشان را انجام دهید زیرا ممکن است در آنها احساس از کارافتادگی و ناتوانی ایجاد کند. سعی کنید مسئولیت های زندگی شان را به فعالیت های کوچک قابل اجرا تبدیل کنید.
- نسبت به مشکلات جسمی ایجاد شده در سالمندان حساس باشید و تا حد امکان در درمان بیماری ها و پیشگیری از وقوع بیماری ها و مشکلات جدید کوشا باشید.
- نسبت به نشانه های افسردگی بی توجه نباشید و اگر نشانه ها را مشاهده کردید به روانشناس مراجعه کنید.
- حتی اگر در مورد سلامتی و افسردگی آنان نگرانید؛ با آنها بخاطر این که تمایلی به دیدار با دکتر یا روانشناس ندارند با تندی برخورد نکنید. زیرا رفتار تند می تواند واکنش دفاعی ایجاد کند. در عوض، از دلایل نگرانی آنها آگاه شوید و به آنها توضیح دهید که چرا کمک گرفتن می تواند ایده خوبی برایشان باشد.
