ویروس «چیکونگونیا» چیست؟ چطور این بیماری را نگیریم؟ + علائم و راه‌های تشخیص

به گزارش جماران؛ ایرنا نوشت: ویروس چیکونگونیا (Chikungunya) از طریق نیش پشه، انسان را آلوده می‌کند و باعث تب و درد مفاصل می‌شود. این ویروس به‌ندرت کشنده است، اما نوع حاد آن می‌تواند بدن فرد را برای زمان طولانی تحت تاثیر قرار دهد و علائم درد در او باقی بماند. در حال حاضر هیچ درمان و واکسن خاصی برای این ویروس وجود ندارد، و فقط باید به فکر راه های پیشگیری از چیکونگونیا باشید.

چیکونگونیا یک بیماری ویروسی منتقله از پشه است. نام چیکونگونیا از کلمه‌ای در زبان کیماکوند (تانزانیا) گرفته شده است که به معنای «منحرف شدن» است. ویروس ناشی از این بیماری یک ویروس RNA در جنس آلفا ویروس از خانواده Togaviridae است.

شایع‌ترین علائم عفونت تب و درد مفاصل است. علائم دیگر ممکن است شامل سردرد، درد عضلانی، تورم مفاصل یا بثورات پوستی باشد. شیوع بیماری در کشورهای آفریقا، آمریکا، آسیا، اروپا و کارائیب، اقیانوس هند و اقیانوس آرام رخ داده است. این خطر وجود دارد که ویروس توسط مسافران آلوده سرایت کند. در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان عفونت ویروس چیکونگونیا وجود ندارد.

اما در نوامبر ۲۰۲۳، سازمان غذا و داروی ایالات متحده، واکسن چیکونگونیا (تولید شده توسط Valenva) را برای بزرگسالان ۱۸ سال و بالاتر تأیید کرد.

در حال حاضر هیچ درمان و واکسن خاصی برای این ویروس وجود ندارد و فقط باید به فکر راه های پیشگیری از چیکونگونیا باشید.

شباهت چیکونگونیا و تب دانگ

این ویروس به تب دانگ هم شباهت دارد، که اتفاقا در مناطق یکسانی شایع هستند. بنابراین در این مناطق، بیماران مشکوک به چیکونگونیا باید تا زمانی که نتیجه آزمایش دانگ منفی شود، از مصرف آسپیرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی خودداری کنند. زیرا این داروها می توانند خطر خونریزی داخلی در مبتلایان به تب دانگ را افزایش دهند.

پس از تشخیص بیماری چیکونگونیا، به بیمارانی که به‌طور مداوم درد مفصلی دارند، توصیه می‌شود از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و کورتیکواستروئیدها، از جمله داروهای موضعی استفاده کنند. فیزیوتراپی می تواند به کاهش علائم درد کمک کند.

نحوه انتقال این بیماری

ویروس چیکونگونیا توسط پشه‌ها منتقل می‌شود که معمولاً Aedes (Stegomyia) aegypti و Aedes (Stegomyia) albopictus هستند. این پشه‌ها می‌توانند ویروس‌های دنگی و زیکا را نیز منتقل کنند. این پشه‌ها عمدتاً در ساعات روز نیش می‌زنند. در ظروف آب تخم می‌گذارند. در فضای باز تغذیه می‌کنند.

هنگامی که یک پشه سالم از فردی تغذیه می‌کند که CHIKV در خون او در گردش است، پشه می‌تواند ویروس را ببلعد. سپس این ویروس در طی چند روز در پشه تکثیر می‌شود. به غدد بزاقی آن می‌رسد. زمانی که پشه نیش می‌زند، ویروس به میزبان انسانی جدید منتقل می‌شود.

ویروس دوباره در این فرد تازه آلوده، شروع به تکثیر می‌کند و به غلظت بالایی در خون او می‌رسد. در این مرحله فرد الوده می‌تواند پشه‌های بیشتر را آلوده کرده و چرخه انتقال را تداوم بخشد.

از انجایی که این بیماری از طریق خون منتقل می‌شود، پرسنل آزمایشگاهی و پزشکان نیز در عرض خطر بالایی برای ابتلا قرار دارند.

انتقال نادر در رحم، عمدتاً در سه ماهه دوم نیز ثبت شده است.

ویروس چیکونگونیا در شیر مادر یافت نشده است و تا به امروز هیچ گزارشی مبنی بر ابتلای نوزادان به ویروس چیکونگونیا از طریق شیردهی گزارش نشده است.

علائم

اکثر افرادی که به ویروس چیکونگونیا آلوده می شوند، برخی علائم را نشان می دهند. علائم این بیماری معمولاً سه تا هفت روز پس از نیش زدن پشه آلوده شروع می شود.

شایع ترین علائم تب و درد مفاصل است. همچنین علائم دیگر این بیماری ممکن است شامل سردرد، درد عضلانی، تورم مفاصل یا بثورات پوستی باشد.

همچنین افراد در معرض خطر ابتلا به بیماری شدیدتر عبارتند از: نوزادان مبتلا به این بیماری که در حوالی زمان تولد مبتلا شدند، افراد مسن (بیش از ۶۵ سال) و افراد مبتلا به اختلالات و بیمای‌های مزمن مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری قلبی.

اکثر بیماران در عرض یک هفته احساس بهتری پیدا می‌کنند. با این حال، درد مفاصل می تواند شدید و ناتوان کننده باشد و ممکن است برای ماه ها ادامه داشته باشد.

مرگ ناشی از چیکونگونیا نادر است.

تشخیص

اگر اخیرا به منطقه ای سفر کردید که ویروس چیکونگونیا در آن یافت شده است و علائمی را که در بالا توضیح داده شد دارید، به پزشک خود مراجعه کنید. به پزشک خود بگویید که چه زمانی و به کجا سفر کرده اید.

پزشک شما ممکن است آزمایش خون را برای تشخیص چیکونگونیا یا سایر ویروس‌های مشابه مانند «دنگی» و «زیکا» تجویز کند.

درمان

در حال حاضر هیچ واکسنی برای پیشگیری یا دارویی برای درمان چیکونگونیا وجود ندارد.

استراحت کردن، مصرف مایعات و داروهای مسکن بدون نسخه ممکن است برخی علائم را تسکین دهند.

برای کاهش تب و درد از داروهایی مانند استامینوفن استفاده کنید.

اگر چیکونگونیا دارید، در هفته اول بیماری از خود در برابر نیش پشه محافظت کنید.

در هفته اول بیماری، ویروس چیکونگونیا را می توان در خون یافت. این ویروس می تواند از طریق نیش پشه از یک فرد آلوده به پشه منتقل شود. پس از آن پشه آلوده می تواند ویروس را به افراد دیگر نیز منتقل کند.

از مصرف آسپرین و سایر داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDS) خودداری کنید.

پیشگیری و کنترل

پیشگیری از عفونت چیکونگونیا با اجتناب از نیش پشه بهترین نوع محافظت در برابر این بیماری است. بیماران مشکوک به عفونت چیکونگونیا باید تا حد امکان از گزیده شدن توسط پشه اجتناب کنند تا از انتقال بیشتر بیماری جلوگیری شود.

در طول شیوع، حشره‌کش‌ها ممکن است برای کشتن پشه‌های بالغ پرنده اسپری شوند. تصفیه آب در ظروف برای کشتن لاروهای نابالغ نیز توصیه می‌شود.

برای جلوگیری از ورود پشه‌ها به خانه باید از توری در و پنجره استفاده شود. مواد دافع را می توان بر روی پوست یا روی لباس مطابق با دستورالعمل های برچسب محصول اعمال کرد. مواد دافع باید حاوی DEET، IR3535 یا ایکاریدین باشند.

نکاتی برای نوزادان و کودکان

لباسی به کودک بپوشانید که بازوها و پاها را بپوشاند.

کالسکه‍‌ ها و کریر نوزاد را با پشه بند بپوشانید.

از مواد دافع حشرات به دست، چشم، دهان، بریدگی یا پوست تحریک شده کودک استفاده نکنید.

یک بار در هفته، وسایلی که آب را در خود نگه می‌دارند، مانند لاستیک‌ها، سطل‌ها، گلدان‌ها، اسباب‌بازی‌ها، استخرها، حمام‌های پرندگان، گلدان‌ها یا ظروف زباله، را خالی کرده و بشویید یا بیرون بیاندازید.