کسی که در جایگاه پدر قرار می گیرد مانند امام جمعه، روحانی محل باید رابطه اش با همه مردم یکسان و علی السویه باشد و به همه میدان دهد و همه را بپذیرد.
به گزارش جماران به نقل از شفقنا، حجت الاسلام والمسلمین محمد سروش محلاتی در سیزدهمین سخنرانی خود در ماه مبارک رمضان با موضوع ادب در فرهنگ اسلامی (دین ادب آموز؛ دینداران ادب گریز) در مسجد حظیره یزد،، به اقسام ادب اشاره کرد و بیان داشت: گاهی اوقات ادب حقیقی است و گاهی از اوقات، اظهار ادب کردن، حظّ و بهره ای از حقیقت ندارد.
او تصریح کرد: ادب حقیقی، ادبی است که ظاهر و باطن آن باهم منطبق است، اگر شما احترامی برای دیگری قائل هستید چون معتقدید او لیاقت این احترام را دارد.ادب ریشه دار و صادق ارزشمند است یعنی به مقداری که انسان برای دیگران اکرام و احترام قائل است به همان مقدار هم در گفتار و رفتار خود اظهار می کند اما گاهی اوقات این گفتارها و رفتارها، پشتوانه اعتقادی ندارد درواقع این ادب، یک ادب منافقانه و تصنعی است که در دل دشنام می دهد اما در زبان اظهار سلام و ارادت می کند.
استاد حوزه علمیه قم اضافه کرد: ادبی که توام با دروغ و دوریی باشد، عملا دروغ و فریب است و این ادبی نیست که اسلام به آن دعوت کرده باشد.
او تعارف را نوع دیگری از ادب تصنعی دانست و گفت: تعارف بیش از آنچه را که انسان اظهار و اعلام می کند، پشت سر آن هیچ گونه حقیقتی نیست؛ شخصی درب منزل شما را می زند، شما به او تعارف به داخل می کنید درحالیکه آمادگی پذیرایی از میهمان را ندارید. بخشی از زندگی ما را این تعارفات تشکیل می دهد که هیچ زمینه واقعی و حقیقی هم ندارد و گاهی عجیب و غریب است.
سروش محلاتی بیان داشت: یکی از چیزهایی که ما ایرانی ها نمی توانیم برای خارجی ها ترجمه کرده و بفهمانیم، این تعارفات است. حال چگونه این تعارف را باید ترجمه کرد؟
او ایرانیان را ملت به شدت تعارف زده در نگاه جامعه شناسان دانست و خاطرنشان کرد: این تعارفات را ما علامت ادب می دانیم و اگر تعارف نکند، می گوئیم او تعارف نکرد اما ادبی که پوک است.
استاد حوزه علمیه قم با طرح این سئوال که آیا تعارف، ادب است، پاسخ داد: البته ادب است اما ادب دروغین است. نقل کرده اند، پیامبر اکرم(ص) در شب ازدواج با عایشه، مقداری شیر در ظرفی برای ایشان آوردند، ایشان مقداری تناول کردند و در اختیار ام سلمه قرار داد. او گفت: میل ندارم. پیامبر(ص) گفت: هم گرسنگی را تحمل کند و هم دروغ بگوید. ام سلمه گفت: این دروغ محسوب می شود؟ پیامبر اکرم فرمود: این هم دروغ است.
او افزود: بخشی از گرفتاری های ما در باب ادب این است که خیلی ادب های ما تصنعی است که در حقیقت ادب نیست؛ تصنع زیرمجموعه نفاق و دورویی است.
سروش محلاتی به نقل نوشتاری از شهید مطهری پرداخت و بیان داشت: ایشان می نویسد که «رابطه مستقیمی است بین اهتمام به وقت و کارهای جدی و رابطه معکوسی است بین کار و تعارف. هرچه میزان تعارف بالا برود به همان نسبت کار کاهش پیدا می کند. مردمی که به وقت اهمیت زیادی داده و اهل کار هستند و هرلحظه و دقیقه و ثانیه شان مولد کار است، تعارف نمی کنند…. و از همین قبیل است روضه خوانی های بیکاران آخوند در منازل خودشان. کار به جایی می رسد که برای همین کارهای لغو و بیهوده موقوفه ها درست می کنند. اینگونه روضه ها اجاقی است در محله و فامیلی از آن نان می خورند چون افراد آن فامیل از این راه مفت نان خوانده اند و وارد مدرسه کار و تربیت نشده اند، فاسدالاخلاق تر و فاسدالعقیده تر از همه مردم بار می آیند.»
او با بیان اینکه باید تعارفات را کنار گذاشت، گفت: یک روز به مرحوم آیت الله العظمی حسین قمّی اطلاع دادند که شخصی از دنیا رفته و شما تلگراف تسلیتی باید برای او بفرستید، متنی را نوشته و نزد او برای امضا آوردند. ایشان فرمودند این کلمات تعارفی چیست؟ اینها دروغ است و پاک کنید.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: سرتاپای امور تبلیغی ما آمیخته به این تعارفات است و زندگی ما را تلخ کرده است؛ این تعارفات حدیقفی ندارد.
او با بیان اینکه ادب غیر از تعارف است، تاکید کرد: تعارفات دروغین شعبه ای از نفاق است اما قسمی از ادب وجود دارد که بینابین است و من ادب رسمی می نامم. این ادب شاید اعتقادی پشت سر آن نباشد اما خود عمل دارای ارزش است و در جایگاه خود قابل توجیه است.
سروش محلاتی به روایتی از امام صادق(ع) اشاره کرد و افزود: امام(ع) فرمود: من نسبت به برخی فرزندان خودم، حتی تصنعی ابراز علاقه می کنم چون از ماجرای حضرت یعقوب و فرزندانش عبرت گرفتیم.
او با بیان اینکه پدر باید ادب و احترام نسبت به اعضای خانواده را رعایت کند، افزود: کسی که در جایگاه پدر قرار می گیرد مانند امام جمعه، روحانی محل باید رابطه اش با همه مردم یکسان و علی السویه باشد و به همه میدان دهد و همه را بپذیرد. بالاتر از اینها امام مسلمین وظیفه اش این است که با یک چشم به مردم نگاه کند.
استاد حوزه علمیه قم با اشاره به نامه امام علی(ع) به محمد بن ابی بکر گفت: امام علی(ع) فرمود: در نگاه های عمیق خودت در توجه به افراد مساوات را رعایت کن تا مبادا بزرگان و ثروتمندان طمع پیدا کنند و افراد ضعیف مایوس شوند.
او ادب را زیربنای زندگی و روابط سالم دانست و افزود: رئیس شورای شهر تهران گفت از رئیس قوه قضائیه می خواهم به هزاران میلیارد تومان سوء استفاده ای که در شهرداری شده، رسیدگی کند.
سروش محلاتی گفت: اگر ما بتوانیم جلوی سوء استفاده ها از ادب را در همین مراحل صوری و ظاهری بگیریم راه برای رسیدن به عدالت فراهم می شود و آن جامعه ای که نتواند به ادب در همین گام های اول برسد هرگز هم به عدالت نمی رسد.
