سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان در گفت‌وگویی تفصیلی به تشریح اقدامات جدید ایران در قبال برجام پرداخت.
به گزارش جماران، بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در گفتگوی تفصیلی با شبکه العالم درباره اقدامات جدید ایران در رابطه با برجام توضیحاتی ارائه داد. گفتگوی وی به شرح ذیل است:
خبرنگار: درباره اقدامات جدید ایران در قبال برجام بفرمائید؟
کمالوندی: جمهوری اسلامی ایران بعد از یک صبر استراتژیک یک ساله اقداماتی را شروع کرده است طبیعتاً آن چیزی که باید قضاوت شود این است که تعهدات طرفین به چه نحو اجرا شده است. در مورد جمهوری اسلامی ایران کاملاً مشخص است که ما ۱۴ گزارش فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی را داشتیم که هر سه ماه یکبار منتشر می‌شود و نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران تعهدات خودش را به صورت کامل و به نحو احسن اجرا کرده است و در عین حال این اتفاق در سمت مقابل نیفتاده و ما یک توافقی را داشتیم که این توافق یک معادله‌ای است که دو طرف داشت، یک طرف آن محدودیت‌های جمهوری اسلامی ایران و یک طرف هم اقداماتی که طرف مقابل باید انجام بدهد که عمدتاً در راستای رفع تحریم‌ها است.
کشور تشخیص داده که یک بخشی از این معادله انجام نشده و واقعیت قضیه هم همین است و فکر نمی‌کنم که اروپایی‌ها و خود آمریکایی‌ها و هیچ کشور دیگری منکر این قضیه باشند که طرف مقابل تعهدات خودش را انجام نداده است. بعد از این صبر یک ساله، جمهوری اسلامی ایران وارد اقداماتی شده است که فعلاً در چارچوب خود برجام صورت می‌گیرد و نقض برجام نیست بلکه استفاده از ظرفیت‌های برجام است در بندهای ۲۶، ۳۶ این حق داده شده است که اگر تشخیص داده شود که بعضی از تحریم‌ها دوباره برقرار شده است جمهوری اسلامی ایران می‌تواند کلاً یا بخشی از تعهدات خودش را انجام ندهد با این مقدمه یک ساله و این صبر و تحمل بود که ما وارد استفاده از حقوق خودمان شدیم بر این بندهایی که اشاره کردم.
خوب طبیعتاً یک فرصت دوماهه داده شده که اگر طرف مقابل که عمدتاً اروپایی‌ها هستند - چون ما با چین و روسیه مشکلی نداریم و آمریکایی‌ها هم که خارج شدند - تعهدات خودشان را انجام ندهند بخش دیگری از تعهدات مشمول همین دو موضوعی که الان اعلام شده خواهد شد و در حقیقت ما داریم یک تعادلی ایجاد می‌کنیم بین تعهداتمان و حقوقمان. حقوق کمتری است طبیعتاً تعهدات کمتری هم باید اجرا شود به همین دلیل کشور در مرحله اول دو عدد را در نظر گرفت، یک عدد ۱۳۰ تن که توافق شده در برجام که ذخایر آب سنگین جمهوری اسلامی ایران باشد در داخل کشور و مازاد بر آن توسط ایران آماده می‌شود برای فروش به خارج کشور به عبارت دیگر جمهوری اسلامی ایران ۱۳۰ تن بیشتر را نگه ندارد مادامی که مشتری باشد برای فروختن و وقتی که مشتری نیست عملاً این اتفاق می‌افتد که می‌تواند مازادی هم باشد چه آنها تعهداتشان را اجرا کنند چه اجرا نکنند، این یک واقعیت است. و یکی هم موجودی ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد است. این ۳۰۰ کیلو هم گفته شده که فعلاً به حالت تعلیق در می‌آوریم و مفهومش این نیست که جمهوری اسلامی ایران اینها را انجام نمی‌دهد بلکه در یک دوره دوماهه اینها وقت دارند که اگر تغییراتی در عملکردشان ایجاد شود و نشان دهند که به سمتی می‌روند که شرایط را عوض کنند آن‌وقت جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به وضعیت قبلی برگردد.
خبرنگار: سازمان انرژی اتمی به دنبال دستور رئیس جمهوری در خصوص کاهش تعهدات برجامی ایران که در واکنش به تشدید تحریم‌های آمریکا و عمل نکردن اروپا به تعهدات خود صورت گرفته، چه اقداماتی انجام داده است؟
کمالوندی: ما به مجردی که موضوع از طرف ریاست محترم جمهوری ایران مطرح شد، جلساتی را در سازمان انرژی اتمی برگزار کردیم و نحوه اجرای این موضوع، شرایط و زمینه‌های مختلف آن را بررسی کردیم و اکنون آماده هستیم که کار را به انجام برسانیم. اینکه این کار چه طور و با چه روندی انجام خواهد شد، موضوعاتی فنی است. ولی آنچه مسلم است اینکه محدودیتی از سازمان انرژی اتمی ایران برداشته شده یعنی اگر تا دیروز محدود بودیم که بیشتر از ۳۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده تولید نکنیم، امروز این محدودیت و همچنین محدودیت در اختیار نگه داشتن ۱۳۰ تن اورانیوم برداشته شده و ما در حال انجام اقدامات خود در شرایط جدید هستیم.
خبرنگار: مواضع آژانس بین المللی انرژی اتمی درخصوص تصمیم ایران در زمینه کاهش تعهدات برجامی چیست؟
کمالوندی: اینکه ایران محدودیت ۳۰۰ کیلو یا ۱۳۰ تن را رعایت کند یا نه، ارتباطی به آژانس بین المللی انرژی اتمی ندارد، آنچه آژانس انجام می‌دهد این است که گزارشاتی را تهیه می‌کند و بر اساس آن وضعیت تولید آب سنگین و اورانیوم غنی شده را گزارش می‌کند که اولین گزارش بعدی آژانس هم چیزی حدود ۲۴ یا ۲۵ روز دیگر خواهد بود. به هر حال ما اقدامات خودمان را داریم و آژانس هم به عنوان ناظر و نه قاضی حضور دارد و آنچه را که می بیندگزارش می‌کند. قاضی این موضوع اعضای کشورهای مورد توافق هستند که مبانی این قضاوت هم متن برجام است که بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ این حق را جمهوری اسلامی ایران دارد که اگر اینها به تعهدات خود عمل می‌کردند طبیعتاً چنین حقی برای جمهوری اسلامی ایران ایجاد نمی‌شد و اگر این حق ایجاد شده به این دلیل است که آنها به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و اگر عمل کنند این مساله می‌تواند به شرایط قبلی برگردد.
خبرنگار: چه عواملی باعث شده که ایران فروش آب سنگین را متوقف کند؟
کمالوندی: ما تا به حال آب سنگین را چندین دور به کشورهای مختلف حتی به خود آمریکایی‌ها، روس‌ها و بعضی کشورهای دیگر در اندازه‌های کمتر فروخته‌ایم. منتها یک حماقتی را آمریکایی‌ها مرتکب شدند که اعلام کردند کشورهای دنیا از آب سنگین ایران نخرند درحالی که ما براساس برجام تعهدی داشتیم که مقدار بیشتر از ۱۳۰ تن را به بازارهای بین المللی عرضه کنیم و چنانچه خریداری باشد آن را تحویل بدهیم. وقتی که قرار باشد خریداری هم نباشد جمهوری اسلامی ایران لزومی نمی بیند که چیزی را عرضه کند. در حقیقت این بند، اول از سوی خود آمریکایی‌ها با موانع مواجه شد اگر چه ما تعلل اروپایی‌ها را نیز دراین زمینه داریم ولی به هرحال به نظر می‌رسد که در این زمینه یک کار کاملاً حساب نشده‌ای از سوی آمریکایی‌ها انجام شد و این مساله بیشتر توجیه می‌کند که چرا جمهوری اسلامی ایران این تعهدات را انجام نمی‌دهد یعنی یک طرف به خاطر عدم اجرای تعهدات اروپایی‌ها و یک طرف به خاطر موانعی است که آمریکایی‌ها دارند ایجاد می‌کنند و به نظر می‌رسد که هر آدم عاقلی به عنوان ناظر به این موضوع بنگرد، حق را کاملاً به جمهوری اسلامی ایران می‌دهد.
خبرنگار: آیا ایران توان استفاده از آب سنگین انباشت شده در داخل را دارد و در صورت وجود این توانایی، در چه زمینه‌هایی به کار گرفته خواهد شد؟
کمالوندی: انباشت آب سنگین در کشور ما می‌تواند برای استفاده‌های مختلف باشد. کما اینکه ما اکنون برای کارهای تحقیقاتی، تشخیصی، استفاده در موارد صنایع دارویی و صنایع نفت از آب سنگین بهره می بریم و از مدت‌ها قبل این کارها را شروع کرده‌ایم ما اکنون مصرف کننده آب سنگین هستیم و در برنامه بلند مدت ما است که آب سنگین را به صورت خام نفروشیم بلکه از آن در تولید محصولات دارویی و صنعتی استفاده کنیم بنابر این طبیعی است که ما وقتی آب سنگین را در کشور نگه می‌داریم می‌توانیم از آن استفاده کنیم.
در خصوص تولید اورانیوم هم وقتی آن را تولید می‌کردیم برای استفاده خودمان این کار را انجام می‌دادیم اما صرفاً به دلیل اینکه آنها نگران بودند، توافقی انجام شد که ما برای رفع نگرانی آنها و آنها نیز برای رفع تحریم‌ها برای مدت‌های مشخصی که توافق کردیم یک سری کارها را ما انجام بدهیم و یک سری کارها را نیز آنها انجام بدهند. طبیعتاً وقتی که این مساله نباشد ما به دنبال استفاده از آب سنگین در حوزه‌های دیگر خواهیم رفت یا از فرصت داشتن اورانیوم بیشتر، در حوزه سوخت استفاده می‌کنیم که فعالیت انحرافی هم نیست کما اینکه اگر این محدودیت‌ها که قرار است در میان مدت و بلند مدت برداشته شود آن وقت ما عملاً به سمت استفاده‌هایی می‌رویم که از قبل پیش بینی کرده‌ایم.
خبرنگار: به دنبال اقدام متقابل تهران در خصوص کاهش تعهدات برجامی، آیا گفت و گوهایی میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی در این خصوص صورت گرفته است؟
کمالوندی: آنچه که مربوط به سازمان انرژی اتمی ایران و آژانس بین المللی اتمی می‌شود، ما ارتباطی با آنها نداشتیم و آنها نیز همین طور، ولی آنچه که مربوط می‌شود به دولت‌ها، اگر داشته باشند این تماس را با وزارت امور خارجه دارند تا جایی که من می دانم ارتباطات متعددی در همین روزها بین وزارت امور خارجه ما و کشورهای مختلف و اتحادیه اروپا بوده است اما اینکه این ارتباطات در حول چه مسائل و موضوعاتی بوده به نظر من مسائلی است که وزارت امور خارجه بهتر می‌تواند توضیح بدهد.
خبرنگار: این فرصت دو ماهه چگونه تعیین شد و بعد از آن فرصت چه اتفاقاتی صورت می‌گیرد؟
کمالوندی: فکر می‌کنم خود آقای رئیس جمهور آنها را مشخص کردند گفتند که بعد از دو ماه، باز بخش دیگری از تعهدات ما به حال تعلیق در می‌آید دوباره من تاکید می‌کنم مفهوم اینها این نیست که جمهوری اسلامی ایران بر خلاف برجام انجام می‌دهد یا از برجام خارج می‌شود بلکه (ایران) بر اساس بندهای ۲۶ و ۳۶ بخشی از تعهدات خودش را در قبال عدم اجرای تعهدات طرف مقابل کنار می‌گذارد. در حقیقت این دو کفه ترازو است که تعادلی را ایجاد می‌کند. آن دو موضوعی را هم که اشاره کردم یکی عدم پایبند بودن و به حالت تعلیق در آوردن محدودیت ۳.۶۷ درصد است یعنی از ۳.۶۷ درصد که میزان غنی سازی است ما بیشتر غنی سازی خواهیم کرد و موضوع دیگر رآکتور خنداب اراک است این راکتور با کمک کشورهای مختلف از جمله چین و انگلیس در حال بازطراحی است. ما در واقع می‌توانیم این را ادامه بدهیم در عین حال می‌توانیم سناریوهای مختلف در ارتباط با رآکتور قبلی را هم مورد بررسی قرار بدهیم به هر حال یک تعهد ما این بود که رآکتور قبلی را کنار بگذاریم و این قدم جدید می‌تواند این طور باشد که ما به رآکتور قبلی هم فکر کنیم. اینکه فکر کنیم حالا به چه طریقی عمل کنیم آیا مثلاً رآکتور جدیدی (کلندریا جدیدی) درست کنیم یا کلندریا قدیم را دوباره احیا کنیم اینها موضوعاتی هستند که نیاز به بررسی‌های بیشتر فنی دارند که ببینیم از لحاظ اقتصادی کدام یک به صرفه است ضمن اینکه ما بررسی‌های اقتصادی و فنی خودمان را انجام می‌دهیم منتظر می‌مانیم که ببینیم به لحاظ سیاسی کشور چه تصمیمی می‌گیرد و با توجه به اینکه این مهلت‌ها برای این است که دوباره آن طرف‌ها به تعهدات خودشان برگردند و هدف ما این نیست که این محدودیت‌ها را یکی یکی کنار بگذاریم و هیچ اتفاقی هم نیفتد. قرار بر این است که در واقع یک اتفاقی بیافتد و منتظر این هستیم بر اساس آن است که تصمیم گرفته می‌شود.
خبرنگار: دقیقاً چه زمانی این اتفاق می‌افتد؟
کمالوندی: ببینید در بلند مدت می‌تواند این اتفاق بیافتد یعنی اگر ما ببینیم که هیچ گشایشی نیست به تدریج به آن سمت می‌رویم و خوب طبیعتاً ما بارها در گذشته گفتیم اگر قرار باشد که همین طور به عقب برگردیم دیگر به آن سمت یعنی فقط به آن جایگاه قبلی هم بسنده نمی‌کنیم حتماً جلوتر از آن می‌رویم. این یعنی چه؟ یعنی اینکه ما اگر در گذشته تا یک حدودی مثلاً ۲۰ درصد تولید می‌کردیم ممکن است میزان بیشتری حتی از ۲۰ درصد تولید کنیم عرض کردم اینها به دنبال یکدیگر است چیزی نیست که الآن جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته باشد ولی اگر روند امور به نحوی پیش برود که آنها تعهدات خودشان را انجام ندهند خوب طبیعتاً مثل این می‌ماند که ما یک توافقی داشتیم که یک طرف اجرا نکرده است ما هم سمت خودمان را اجرا نمی‌کنیم مفهومش این است که به آن وضعیت قبلی برمی گردیم منتهی ما از قبل هم گفتیم فقط به وضعیت قبلی بسنده نمی‌کنیم از نظر تعداد سانتریفیوژ از نظر میزان غنی سازی از نظر نوع سانتریفیوژ که می‌تواند نوع پیشرفته‌تر استفاده بشود البته در عین حال بستگی به برنامه‌های فنی کشور دارد ما این برنامه‌های فنی را از قبل هم داشتیم منتهی اینها را با یک روند عادی پیش می‌بردیم وقتی که توافق شد قرار شد که این را با یک روند کندی جلو ببریم الآن می‌شود روند کند نیست روند عادی هم نیست بلکه روند تند خواهد بود در انتهای اقدامات ما اگر این اهداف حاصل نشود.
خبرنگار: چه میزان طول می‌کشد به حالت قبل بازگردیم؟
کمالوندی: میزان زمان را کسی الان نمی‌تواند پیش بینی کند من عرض کردم اینها بسته به تصمیمات سیاسی است به لحاظ فنی ما آمادگی این را داریم به سرعت این کارها را انجام بدهیم اما نیازهای ما هم در واقع یک مسائلی را ایجاب می‌کند که در چه زمانی انجام بدهیم این طور نیست که حالا ما می‌خواهیم یک سری کارها را صرفاً به دلیل اینکه تحریک کننده برای طرف مقابل است انجام بدهیم، نه، برنامه‌های فنی خودمان را انجام می‌دهیم منتهی با یک تفاوت اینکه این برنامه‌ها را با یک شتاب بیشتری جلو می بریم اما همه این برنامه‌ها در قالب اهداف صلح آمیز است این طور نیست که ما به دنبال اهداف غیر صلح آمیز باشیم ضمن اینکه بستگی به ملاحظات مختلف دارد فعلاً ملاحظات سیاسی یکی از ملاحظات ماست اما ما ملاحظات فنی را داریم ملاحظات اقتصادی را داریم ملاحظات مختلف دیگر که باید همه اینها را با هم در نظر گرفت آن وقت است که می‌شود زمان را پیش بینی کرد.
خبرنگار: رژیم صهیونیستی چه اهدافی را در رابطه با برجام و اقدامات طرف مقابل دنبال می‌کند؟
کمالوندی: اسرائیلی‌ها اهدافی دارند پیش از برجام هم داشتند از ابتدا موافق با برجام نبودند و تلاش می‌کردند در قالب برنامه‌های ایران هراسی ایران را کشوری نشان بدهند که به سمت تولید سلاح هسته‌ای پیش می‌رود. این بحث‌ها خیلی مطرح شد نهایتاً منتهی شد به اینکه بررسی‌هایی صورت بگیرد و چون یک مسئله سیاسی بود از مسیر سیاسی و از مسیر حقوقی و آژانس این مسئله به این شکل حل شد که با دسترسی که به آقای آمانو و معاون ایشان داده شد و یک سری نمونه گیری هایی که انجام شد این موضوع برای همیشه بسته شد منتهی برای اسرائیلی‌ها این هنوز آرزو و آمال هست که بتوانند یک بار دیگر همچنین مسئله‌ای را زنده کنند به همین دلیل تلاش‌های زیادی می‌کنند خوب اینها حتی به اتریش رفتند چند وقت پیش در آنجا سمینار گرفتد سعی کردند حتی سیاسیون را دعوت کنند نمایندگی‌های مقیم وین را دعوت کنند که در این عملیات خودشان شکست خوردند.
خیلی استقبال از آنها نشد اروپایی‌ها موضع خوبی گرفتند خیلی استقبال از کار آنها نکردند خود آژانس عملاً دست رد به سینه اینها زد بعد شروع کردند حمله کردن به آژانس و ایراد گرفتن به آژانس که آژانس کار نیمه کارهای انجام داده و الآن هم در قالب همین مسئله‌ای که اشاره کردید و افرادی که اشاره کردید که گذشته آنها معلوم است دارند تلاش می‌کنند اما اصطلاحاً تلاششان تلاش‌های مذبوحانه است یعنی تلاش‌هایی نیست که چه به لحاظ حقوقی و چه به لحاظ سیاسی برای توجه جایگاهی داشته باشد بالاخره در این چند وقت با گزارشات متعدد عملکرد جمهوری اسلامی ایران مشخص شده است. تقریباً اسرائیل رسواست و غیر از یکی دو تا کشور و آمریکا را توانسته همراه خودشان بکنند عملاً پیش رفتی نمی‌کنند لذا تلاش‌های آنها محتوای علمی، محتوای فنی و محتوای حقوقی ندارد فقط تلاش‌هایی است که به نظر من محتوای سیاسی و رسانه‌ای دارد تلاش می‌کنند که یک تصویر کدر و تار و تاریکی را در رسانه‌ها از جمهوری اسلامی ایران نشان بدهند.
خبرنگار: نظارت بر برجام چگونه صورت می‌گیرد؟
کمالوندی: ما در واقع سه نوع نظارت داریم یک نوع نظارت‌های پارلمانی است که در هر شرایطی انجام می‌شود و در واقع حسابرسی هسته‌ای است یک رقم پروتوکلی است که به صورت اختیاری داوطلبانه در حال انجام است و تا زمانی که کشور تصمیم بر ترک آن نگرفته ادامه خواهد یافت یک نوع نظارت نیز درباره برجام است که تعهدات برجامی است و دارای شاخص‌هایی است مثلاً شاخص ۳۰۰ کیلو و ۱۳۰ تن را دادیم به آژانس. وقتی جمهوری اسلامی می‌گوید این شاخص را بنا بر ملاحظات برجام قبول ندارم، عملاً نظارت صورت می‌گیرد و مواد هسته‌ای را می‌شمارد و می‌گوید ایران بیشتر یا کمتر از ۳۰۰ کیلو است فقط گزارش می‌دهد اما اینکه این مساله نقض هست یا نه؟ باید مراجعه کنیم به برجام متن برجام نیز بندهای ۲۶ و ۳۶ همه این موارد را مشخص می‌کند و می‌گوید کشوری که تعهدات در برابرش اجرا نشده کلاً یا جز تعهدات خود را انجام ندهد و نظارتش با اعضای برجام است.
خبرنگار: همکاری ایران و روسیه در نیروگاه بوشهر به چه نحو در حال انجام است؟
کمالوندی: نیروگاه اول به خوبی در حال فعالیت است تعویض سوخت نیز انجام شد حدود یک هفته است که بر روی مدار رفته و برق به شبکه سراسری می‌رساند بحث نیروگاه ۲و ۳ مطرح است که ازنظر زمانی ۳-۴ ماه از زمان پیش بینی شده جلوتر است و اگر دو سال است که کار را شروع کردیم حدود دو سال و چهار ماه جلو آمدیم اما یک اقدام احمقانه امریکائی ها این بود که اعلام کردند نیروگاههای جدید بوشهر تحت تحریم است چه کسی در حال احداث آن است؟ روسیه، این کشور هم گفته که تحریم‌های آمریکا را قبول ندارد و اجرا نمی‌کند این از طرف آمریکا فقط یک حرف است و نمی‌تواند مانعی ایجاد کنند.
در نیروگاه اول هم همین فشارها بود و علی رغم سختی که از نظر فنی داشت؛ و باید از یک تکنولوژی به تکنولوژی دیگری انتقال میافت و همچنین فشارهای سیاسی که وجود داشت، روسیه کار خود را انجام داد و الان هم روس‌ها اعلام کردند که به هیچ وجه این تحریم‌ها همکاری هسته‌ای ایران و روسیه را به خصوص در حوزه نیروگاه بوشهر تحت تأثیر قرار نمی‌دهد و آمریکا حرف غیر قابل اجرایی می‌زند و روس‌ها هم جواب آنها را دادند.
