عضو پیوسته فرهنگستان علوم با تأکید بر اینکه دین متکفل سلامت جسمی نیست، گفت: روایتی نداریم که ائمه(ع) خودشان به درمان خود می‌پرداخته‌اند و اگر مطلب پزشکی هم از ائمه(ع) نقل شده، جنبه رسالت و امامت ندارد.
به گزارش جماران، آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد، رئیس گروه علم و عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران، عصر امروز ۲۴ دی‌ماه در نشست علمی جستاری در روایات طبی در پرتو ملاحظات فقهی ـ اصولی با محوریت موضوع «راه‌کارهای اصولی در برداشت، تبیین و تحلیل روایات طبی» سخنرانی کرد.
وی که در دانشگاه امام صادق(ع) سخن می‌گفت، دیدگاهی متفاوت و در نوع خود خاص را در خصوص طب اسلامی و بحث‌های آن مطرح کرد و با تأکید بر اینکه دانشگاه امام صادق(ع) را شاخه‌ای از حوزه علمیه سنتی می‌داند، اظهار کرد: نهاد مقدس اجتهاد پس از قرن‌ها مجاهدت علما به دست ما سپرده شده است. اجتهاد در شیعه توسعه پیدا کرده و از این نعمت بزرگ قدردانی شده است.
آیت‌الله محقق داماد با ابراز تأسف شدید از اینکه اجتهاد فقط در حوزه شریعت صورت گرفته است، گفت: علما با مطالعه‌های گسترده و کوشش‌های زیاد در خصوص احادیث به اجتهاد رسیده و مطالبی را مطرح می‌کردند، اما گویی این تلاش‌ها فقط به حوزه شریعت اختصاص پیدا کرده و در این حوزه فقط احادیث غیرموثق شناسایی و کنار گذاشته شده است.
امروز از عدم اجتهاد در روایات تاریخی، تفسیری و کلامی آسیب می‌بینیم
وی با طرح این سؤال که چرا این کوشش‌ها و تحقیقها در سایر مسائل غیرشریعت انجام نشده است؟ گفت: ما امروز در آفات همین مسئله گرفتار شده‌ایم و از روایات تاریخی، تفسیری، کلامی و ... آسیب می‌بینیم.
این عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران عنوان کرد: ریزه‌کاری‌هایی که در فقاهت انجام شده، در کلام انجام نشده است. ببینید در ذیل آیات، چه روایت‌های مجعولی وجود دارند! البته برخی از این روایت‌های مربوط به تفسیر، توسط علما کنار گذاشته شده‌اند، اما این اجتهادها در مباحث تفسیری و تاریخی صورت نگرفته است.
وی در ادامه به مبحث مهم اخبار و خبررسان‌ها در اسلام و قرآن اشاره و با تأکید بر اینکه مطرح شده است که خبررسان باید عادل باشد، به راویانی که احادیث پزشکی را روایت کرده‌اند، اشاره و تصریح کرد: در دنیای امروز علاوه بر معیار عادل و فاسق بودن برای خبررسان، تضاد منافع خبررسان با خبری که آورده است نیز به عنوان یکی از معیارهای مهم تشخیص صحت خبر مطرح است و اگر کسی خبری آورد که با منافع او در تضاد یا هم‌راستا بود، باید احتمال دهیم که آن خبر مشکل دارد.
آیت‌الله محقق داماد عنوان کرد: در مسئله اخبار طبی یک مسئله مهم مطرح است؛ اول باید تکلیف خودمان را روشن کنیم که حکمت و فلسفه بعثت انبیاء برای چه بوده است؟ آیا هدف رسالت انبیاء سلامت بدن ما بوده است یا مسئله دیگری؟ برخی از حکما در این زمینه گفته‌اند که هدف رسالت انبیاء ایجاد نظم اجتماعی بوده است، اما دریچه‌ای که انبیاء به روی عالم غیب برای ما باز کرده‌اند، به غیر از آنها کس دیگری نمی‌توانست چنین کند. بشر با عقل خود محال بود به معنویت آسمانی برسد.
ایا باید چنین حکمت والایی را به حدی پایین بیاوریم که بگوییم چه چیزی برای معده خوب است؟!
وی سؤال کرد: آیا ما باید چنین حکمت والایی را به حدی پایین بیاوریم که بگوییم چه چیزی برای معده خوب است؟! پیامبر(ص) هم که مریض شدند، طبیبی بر بالین ایشان آوردند. ائمه(ع) هم هرگز نگفته‌اند که «طبیب نیاورید، چون خودم می‌دانم باید خودم را چگونه درمان کنم». روایتی هم نداریم که مطرح شده باشد ائمه(ع) خودشان خودشان را درمان کرده‌اند. پس در اخبار مربوط به احادیث پزشکی، اجتهاد لازم است.
بیشتر احادیث طبی را عطارها روایت کرده‌اند
آیت‌الله محقق داماد با اشاره به اینکه تعجب می‌کند که چرا حوزه علمیه تاکنون در این خصوص سهل گرفته و تازه اکنون در حال برخورد با آن است، گفت: بیشتر احادیث طبی را عطارها روایت کرده‌اند و اگر مسئله تضاد منافع را در نظر بگیریم، هیچ کدام سندیت ندارد.
وی با اشاره به پیشرفت‌های پزشکی ارزش‌مند و جایگاه علمی بالای پزشکان ایرانی در جهان، گفت: وضعیت پزشکی ما جای غرور دارد و فضلا باید پزشکان را تأیید و به آنها افتخار کنند. طبیب‌ها را با حرف‌های منتسب به دین نباید تضعیف کرد.
بخش پایانی این نشست به طرح سؤال‌های حضار اختصاص داشت. آیت‌الله محقق داماد در پاسخ به این سؤال که آیا با وجود اثبات روایت‌های طبی، می‌توان یک مکتب طبی استخراج کرد؟ گفت: این روایت‌ها اول باید اجتهاد و بعد استنباط شود. در ادامه در صورتی که تأیید شدند، باید بررسی شود که ارزش دینی دارد یا خیر. در صورتی هم که تأیید شوند، این روایت‌ها نه از جایگاه رسالت و امامت، بلکه به عنوان تجارب شخصی و اطلاعات یک امام باید مطرح شود. این روایت‌ها از جنبه رسالت، نبوت و امامت نیست و به این معنی نیست که خداوند آنها را مطرح کرده است.
محقق داماد در پاسخ به این سؤال که اگر کسی با این روش‌ها (روش‌های منتسب به طب اسلامی) کسی را درمان کند، آیا ضمان حقوقی دارد؟ گفت: اگر طبیبی حاذق نباشد، ضمان دارد. هر طبیبی باید به علم روز طبابت آگاه و مسلط باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا دین متکفل سعادت دنیوی بشر است؟ گفت: بله. سعادت از طریق شریعت، معنویت و عبادت، نه متکفل سلامت جسم. البته دین می‌گوید که مراقب سلامت خود باشد و خود را به هلاکت نینداز، اما اینکه متکفل باشد تمام بیماری‌های جسمی ما را درمان کند، این مسئله داخل در سعادت نیست.
