به گزارش ایرنا، با وجود آنکه بیش از 20 روز از وقوع زلزله هفت ریشتری استان کرمانشاه می گذرد اما همچنان بازار شایعه ها در خصوص زلزله در بین مردم به قوت خود باقی است و هر از گاهی وقوع پس لرزه های هرچند خفیف این شایعه ها را قوی تر می کند.
معمولا با بروز هر گونه بحران طبیعی چون زلزله یا غیر طبیعی همچون جنگ، انتخابات، ... که زندگی اجتماعی یا روانی طیف وسیعی از جامعه را در برمی گیرد شایعه پراکنی ها آن موضوع نیز شروع شده و باتوجه به دامنه وسیع انتشار شایعه ها در بین افکار عمومی اصل و واقعیت ماجرا تحت تاثیر قرار می گیرد.
انتشار شایعه باعث سردرگمی و ایجاد تشویش در بین مردم می شود و امروزه به مدد فضاهای مجازی و حضور بی شمار کاربران در این شبکه ها تولید و نشر اخبار کذب و شایعه بیشتر از زمان های گذشته سرعت یافته و افکار عمومی در کمترین زمان از حوادث و رویداها ولو دروغ و بی پایه و اساس با خبر می شوند.
شایعه پراکنی به جای کمک به آرام ساختن اوضاع بعد از بروز هر رویداد بحرانی، بیشتر موجب هراس و دل نگرانی مردم حادثه دیده و سایرین در دیگر نقاط می شود و حتی کار امداد و کمک رسانی را نیز با اختلال مواجه می سازد.
در دین مبین اسلام و بر اساس آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت ( ع) نشر اکاذیب و اخباری با محتوای غیر واقعی به شدت نکوهش شده و این اقدام مغایر با اصل دین اسلام است،چرا که دین مبین اسلام بر پایه حقیقت و راستی پایه گذاری شده است.
به گفته صریح خداوند در قران کریم سوره مبارکه اسراء می فرماید: ' لا تقف ما لیس لک به علم ان السمع و البصر و الفؤاد کل اولئک کان عنه مسئولا '
به چیزی که علم و اطمینان نداری، اعتماد مکن و آن را بر زبان میاور، زیرا گوش و چشم و دل و اندیشه آدمی مسئول خواهند بود.
قرآن کریم در سوره مبارکه نور همچنین شایعه سازان را مستحق عذاب الیم دانسته و می فرماید:
«ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشه فی الذین آمنوا لهم عذاب الیم فی الدنیا والآخرة والله یعلم و انتم لا تعلمون ».
آنان که دوست دارند در جامعه اسلامی، کار منکری را اشاعه (شهرت) دهند، در دنیا و آخرت به عذاب دردناک دچار خواهند شد و خدا از عاقبت سخت آنان باخبر است و شما از آن خبرندارید.
از محتوای این آیات می توان به راحتی فهمید نشر شایعه و اکاذیب حرام و عملی قبیح است و کسانی که در انتشار و دست به دست شدن شایعه هم نقش دارند نیز مورد نکوهش قرار گرفته اند.
**تولید و نشر شایعه موجب انجام رفتارهای ناگهانی و پرخطر در بین مردم می شود
مدیرکل مدیریت بحران استانداری ایلام در زمینه نشر شایعه در زمان های بحرانی گفت: مردم در مواقع خاص مشتاق به شنیدن هر خبری هستند که البته گاه این اخبار را از منابع معتبر خبری دریافت نمی کنند و برای اغنای اطلاعاتی خود به هر منبع خبری متوصل می شوند و خواسته یا ناخواسته آن خبر را پذیرفته و به دیگران منتقل می کنند.
احمدکرمی افزود: بیشتر اخبار در زمان های بحرانی و هنگام رخدادها و حوادث از مجراها و فیلترهایی که یک خبر موثق باید بگذرد عبور نمی کند و عمده این مطالب نادرست بوده و صحت و سقم آنها مورد تایید نیست و یا اینکه این اخبار حاوی اطلاعات درست اما اغراق آمیز است.
وی اظهار کرد: تولید و نشر شایعه به جای ایجاد آرامش در بین مردم و مخاطبان موجب وحشت آنها شده و حتی در پاره ای از مواقع موجب انجام رفتارهای ناگهانی پرخطر و فرار از واکنش های ناشی از شایعه در بین مردم می شود.
کرمی تاکید کرد: شایعه تحرک آمیز است و موجب بروز اضطراب، ترس و ناامنی در بین مردم می شود و فضا را برای ساکنان مناطق حادثه دیده بیشتر از اصل واقعه ناسالم و ناایمن می سازد و تشویش اذهان عمومی را در پی دارد.
وی گفت: در این میان رسانه های جمعی معتبر و مردم باید با هم تعامل سازنده ای داشته باشند و رسانه ها اخبار را از منابع موثق و معتبر دریافت و به اطلاع مخاطبان برسانند و گیرندگان اخبار نیز خبر را از کانال های رسمی خبری دریافت کنند.
وی افزود: رسانه های مورد اعتماد با نشر اخبار دقیق و درست سعی در آرام کردن اوضاع و آرامش بخشی به مردم کنند تا از ایجاد وضعیت های بغرنج و بحرانی جلوگیری شود و خدمت رسانی مسئولان به حادثه دیدگان مطلوب انجام گیرد.
کرمی یادآور شد: مردم باید یاد بگیرند که رسانه های معتبر و مورد اعتماد تنها منابع رسمی نشر اخبار هستند و در مواقع حساس و هنگام بروز رخدادها پذیرای هر خبری نباشند و از نشر اخبار کذب و بدون منبع خبری خودداری کنند.
** شایعه در هنگام خلا خبری و غلیان احساسات و عواطف مردم شکل می گیرد
عضو هیات علمی دانشگاه ایلام در خصوص بروز شایعه گفت: اخبار بخصوص در زمان بروز حوادث معمولا از 2 مجرای عقلانی با مبنای علمی و مستندات و یا عاطفی و احساسی بدون هیچ پشتوانه منطقی ( مانند شایعه ) شکل می گیرند و در جامعه نشر پیدا می کنند.
بهروز سپیدنامه افزود: در زمان های مختلفی چون حوادث طبیعی، بازی های ورزشی، رخدادهای سیاسی و ... که احساسات و هیجان و عواطف بیشتر از اوقات دیگر نمود دارند انتشار اخبار برگرفته از احساساتی نظیر وحشت، شوریدگی، ترس، شادی و ... است.
وی با بیان اینکه شایعه کنشی غیر عقلانی و فاقد استدلال های منطقی است، اظهار کرد: با توجه به حادثه، جامعه و عوامل محیطی ناشی از آن حادثه از لحاظ عاطفی و احساسی پذیرای هرگونه مطلب و اخباری ولو کذب و غیر منطقی است.
این جامعه شناس گفت: در هنگام حادثه در بیشتر مردم احساسات و هیجان بر عقل و منطق غلبه می کند و بیشتر افراد تابع احساسات خود صاحب نظر و کارشناس می شوند و نشر این گفته های غیر کارشناسانه باعث تشنج و تشویش می شود.
سپیدنامه علت اصلی بروز شایعه در هنگام بروز حوادث و رویدادها را ضعف در عملکرد رسانه ها دانست و تاکید کرد: در آن مواقع رسانه های مورد تایید و اعتماد افکار عمومی باید اخبار را به صورت لحظه ای و از محل خود حادثه برای مخاطبان منتشر کنند تا شایعه پراکنی تولید و نشر نشود.
وی افزود: رسانه های جمعی معتبر باید ابتکار و سرعت عمل در انتشار اخبار موثق را از همان لحظه های آغازین رویداد تا زمان اتمام حادثه به دست بگیرند و با اعتمادسازی در بین مخاطبان ذهن آنها را با اخبار درست از منابع اگاه و معتبر آرامش ببخشند.
وی گفت: ایجاد وقفه، گسست و گسل در مخابره اخبار از سوی رسانه های جمعی معتبر موجب می شود که این فضای خالی و خلاء نبود اخبار موثق توسط شایعه پراکنان پرشود و مردم نیز به علت احساسی بودن شایعه پذیرای آن می شوند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: همچنین رسانه ها و مسئولان در هنگام وقوع یک حادثه باید از طریق کارشناسان و صاحب نظران غیر دولتی مانند اساتید دانشگاهی، کارشناسان عضو انجمن های مردم نهاد مرتبط با رویداد مردم را از وضعیت فعلی و حوادث بعدی آن به خوبی آگاه سازند.
به گفته وی شایعه معمولا از طرف افراد سودجو برای تامین منافع اقتصادی تولید می شود و یا برای تخریب چهره های سیاسی و دینی، یا برای بی اهمیت و کمرنگ کردن اقدام های مسئولان دولتی توسط افراد مغرض صورت می گیرد و یا گاهی صحبت های غیر کارشناسانه افراد نیز به شکل گیری یک شایعه کمک می کند.
وی توصیه کرد: بی توجهی به شایعه ها و پیگیری اخبار از کانال های معتبر خبررسانی در مواقع حساس و هنگام بروز رخدادها و حوادث باید در بین مردم به ویژه از کودکی و خردسالی در درازمدت نهادینه و فرهنگ سازی شود و برای این منظور باید از نظرات کارشناسان غیر دولتی بهره گیری شود.
به گزارش ایرنا، ایران از لحاظ طبیعی با توجه به توپوگرافی منطقه و شرایط جغرافیایی کشوری حادثه خیز است و همه ساله شاهد حوادث گوناگون طبیعی چون سیل، زلزله، رانش، خشکسالی و ... هستیم و مردم باید هنگام بروز این پدیده ها ضمن حفظ آرامش و خونسردی صحبت های کارشناسان و مسئولان و رسانه های معتبر را ملاک اصلی اخبار خود بدانند.
حتی در موازین شرعی و دینی نیز به این نکته اشاره شده که مردم پذیرای هر خبری نباشند و بعد از دریافت اخبار در مورد موثق و صحیح بودن آن اخبار کنکاش و جستجو کنند.
خبرنگار: زهرا موسوی ** انتشاردهنده: شهریار حیدری فر
7172/6034
