کلاس های درس در مناطق بالا و پایین شهر البرز تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند، میزها و نیمکت ها به صورت سه ردیفی در هر کلاس درس تا نزدیکی تخته سفید چیده شده و صندلی معلم در گوشه تخته قرار داده شده است، اینجا حتی تنفس هم سخت است چه برسد به آنکه در فضای بازکلاس جایی برای قدم زدن باشد.
کلاس ها به طور عمده از ۳۳ نفر تجاوز می کند ، معلم باید بخشی از وقت خود را صرف سکوت دانش آموزان نماید ، صدایش در نیمکت های آخر کلاس به خوبی شنیده نمی شود اما آموزگار یا دبیر باید آموخته های را بگوید، حال اینکه چه میزان از دانش آموزان بتوانند درک مطلب کنند بستگی به عشق و علاقه آنان و فرار از خواست درونی خود یعنی شیطنت دارد.
به هرحال در این وضعیت از نگاه خانواده ها فرستادن فرزندان به مدرسه رفع تکلیف است و از نگاه مدرسه هم تربیت نسل آینده ساز مهم و دشوار به نظر می رسد، وضعیت کلاس ها به گونه ای نیست که نتیجه مطلوب را گرفت اما در این بین برخی خانواده ها می کوشند تا با استفاده از معلمان خصوصی فرزندان خود را همپایه با مناطق برخوردار به سطح مطلوبی از آموزش برسانند.
آنچه از سخنان برخی خانواده ها و دانش آموزان البرزی می توان فهمید این است که رفتن به مدرسه در بیشتر مواقع رفع تکلیف است و شاید آلودگی هوا یا برودت و بارش برف زنگ تفریحی برای خلاصی از کلاس های خسته کننده و فشرده این استان تلقی شود، به هر حال فضا به گونه ای است که دانش آموز به سختی از چشمه پرنور علم معلم سیراب می شود .
به قول برخی دانش آموزان و معلمان ، گاهی کثرت صداها به حدی است که استاد و شاگرد تا پایان سال همدیگر را به خوبی نمی شناند و درسال تحصیلی باری به هرجهت می گذرد.
البته اینکه دانش آموزان البرز در بسیاری مواقع توانسته اند موفقیت های علمی بزرگی کسب کنند یا در کنکور سراسری بدرخشند، رافع این قضیه نیست که آموزش به طور کلی بار معنایی و اثر بخشی خود را از دست داده است بلکه معلمان و دست اندرکاران با اینکه شرایط سختی به لحاظ کمی و کیفی امکانات دارند در حد امکان تلاش می کنند تا آینده سازان نتیجه مطلوب را بگیرند.
با این اوصاف آنچه سبب شده تا متولیان امر و اولیاء مدارس برای جامعه هدف یعنی دانش آموزان البرزی از کمبودها گلایه کنند این است که البرز اگرچه در مجاورت پایتخت قرار دارد اما مهاجرت فشرده سبب شده تا زیرساخت های آموزشی آن به مراتب وضعیت شکننده و چالشی نسبت به مناطق محروم کشور داشته باشد.
شاید وجود ۲ هزار مدرسه در گستره جغرافیایی پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع مساحت البرز رقم بالایی به نظر برسد اما در مقابل جمعیت فراوان دانش آموزی این رقم اندک و ناچیز است.
از سوی دیگر وجود مدرسه های فرسوده و قدیمی در این استان که دارای حدود ۴۰۰ کیلومتر گسل زلزله است ، خود تهدیدی بالقوه محسوب شده که باید آن را علاج کرد.
آنطور که برخی متولیان می گویند : مهمترین دلیل کمبود فضای آموزشی دراین استان مهاجرت پذیری و کم کاری در حوزه ساخت فضاهای آموزشی در گذشته را تشکیل می دهد.
وجود مدارس فرسوده با قدمت بیش از ۳۵ سال از دیگر مشکلات فضاهای آموزشی دراستان البرزاست که برای رفع آن نیاز به اعتبارات ملی است.یکی ازمهمترین نیازهای استان البرزایجاد زیرساخت‌ها و امکانات آموزشی است زیرا بیشترین مدارس ۲ نوبتی و تراکم بالای دانش آموزی در کشور را دارد.
استان البرزازنظرسرانه فضای آموزشی حتی از استان سیستان و بلوجستان پایین تراست و حدود ۴۰ درصد از فضاهای آموزشی آن نیز فرسوده است. بودجه و اعتبارات دولتی جوابگوی نیازهای موجود نیست، به همین دلیل انسان‌های خیر وارد میدان شده و با ساخت مدرسه به میهن خود خدمات ارزشمندی ارائه می دهند.
رکن اصلی توسعه پایدار را تربیت نیروی انسانی متخصص برای آینده کشورتشکیل می دهد لذا برای ارتقا کیفیت آموزش در کشورباید تلاش بیشتری شود.رسالت آموزش و پرورش تربیت نیروی آگاه ، کارآمد و متعهد برای کشوراست که هرگونه کم توجهی به آن موجب آسیب دیدگی به بخش های مختلف آن می شود.
به منظوربررسی وضعیت فضاهای آموزشی و راهکارهای این مشکل، ایرنا البرز میزگردی با عنوان «بحران فضای آموزشی در این استان» با نگاه زیرساخت ها و اقدامات اثربخش برگزار کرد که نظرات مسوولان و کارشناسان به شرح زیر آمده است.
انبوه سازان به مردم البرز بدهکارند
عضو هیات مدیره و رییس کمیسیون اقتصادی جامعه خیرین مدرسه ساز کشور در این میزگرد به تشریح علل کمبودها در بخش آموزشی البرز پرداخت و گفت: در گام نخست باید بگوییم که انبوه سازان ۳۰۰ واحد آموزشی به مردم استان البرز بدهکارهستند.
دکتر محمد رضا اسپرورین تصریح کرد: متاسفانه انبوه سازان به وظیفه قانونی خود در قبال ساخت هر ۲۰۰ واحد مسکونی، یک واحد آموزشی در شهرک های مسکونی البرز عمل نکرده اند.
وی خاطرنشان کرد: طی ۱۰ سال گذشته نه تنها واحد آموزشی از سوی انبوه سازان ساخته نشد بلکه در پیگیری های صورت گرفته بیان کردند که ساخت و ساز ها برای آنها سود نداشته و نمی توانند مدرسه بسازند. این درحالی است که انبوه سازان پول ساخت واحد های مسکونی احداث شده را از مردم اخذ کرده و فقط بهانه می آورند تا خود را بدهکار مردم البرز ندانند.
رییس مجمع خیرین مدرسه ساز استان البرز ادامه داد: اداره کل راه و سهرسازی استان مشخصات همه انبوه سازان را دارد لذا انبوه سازان باید شناسایی شوند تا طبق قانون آنان را به انجام وظایف مکلف کرد.
وی با اشاره به اینکه سالانه حداقل باید ۴۰۰ کلاس جدید در البرز ساخته شود، یادآورشد: در زمیته ساخت کلاس درس خیرین پای کار هستند اما مسوولان استان نیز با جدیت وارد شوند تا بحران فضای آموزشی در البرز کنترل شود.تشکیل کارگروه ویژه ای برای موظف کردن انبوه سازان به منظور ساخت فضاهای آموزشی بدهکار، موظف کردن دستگاه ها، شورای شهر و شهرداران برای کمک به آموزش و پرورش در زمینه ساخت مدارس جدید نیز ضروری است.
خیرین مدرسه ساز در البرز تمام قد پای کار ایستاده اند تا فضای مناسب آموزشی برای دانش آموزان در البرز تامین شود اما این مهم زمانی محقق می شود که همه دستگاه ها و نهادها به رسالت خود در مقابل آموزش و پرورش عمل کنند.
وی نقش اداره کل راه و شهرسازی ، شهرداری ها به ویژه شهرداری کرج و اعضای شورای اسلامی را در رفع موانع موجود در راستای ساخت فضاهای آموزشی دراستان از جمله در نواحی ۴ گانه آموزش و پرورش کرج را بسیار مهم دانست. در طرح تفضیلی باید نگاه ویژه ای به آموزش و پرورش شود زیرا این نهاد مهم باید پاسخگوی نیازهای آموزشی استان باشد.
اسپرورین اظهارداشت: عملکرد خوب تعهدی خیرین مدرسه ساز در البرز موجب شده که این استان در سه سال متوالی موفق به کسب رتبه برتر کشوری شود.
وی با اشاره به اینکه خیرین مدرسه ساز طی ۲۰ سال گذشته در البرز ثابت کرده اند که پای کار خدمت در عرصه تعلیم و تربیت نشسته اند، یادآورشد: اکنون این استان با بحران فضای آموزشی روبروست لذا تنها راه حل آن را همراهی مدیران بین دستگاهی با آموزش و پرورش تشکیل می دهد.
اسپرورین یادآورشد: برای حل مشکلات فضاهای آموزشی در البرز باید شهرداری کرج و سایر شهرداری شهرهای البرز و راه و شهرسازی استان پای کار بیاید تا مشکل تامین زمین برای ساخت مدرسه برطرف گردد.
وی با بیان اینکه ۹ خیر مدرسه ساز در صف انتظار ساخت مدرسه در البرز نشسته اند، اضافه کرد: این خیرین چشم انتظار زمبن برای ساخت مدرسه ۳۰۰ میلیارد ریال برای ساخت مدرسه درالبرز اهدا کرده اند.
رییس مجمع خیرین مدرسه ساز استان البرز تصریح کرد: خیرین مدرسه ساز همانند گذشته آماده خدمت در ساخت و تامین فضاهای آموزشی در این استان هستند.
ضرورت داشتن موافقت نامه
مدیرکل مسکن و شهرسازی استان البرز گفت:آموزش و پرورش برای تملک زمین باید موافقت نامه آماده داشته باشد تا درزمانی که یک موقعیت برای تملک زمین به قیمت منطقه برایش پیش می آید آن را خریداری و به تملک درآورد.
تقی رضایی خاطرنشان کرد: برای رفع مشکلات حوزه آموزش و پرورش دربخش فضای آموزشی باید واحد حقوقی قوی داشته باشد تا موانع را طبق قانون پیش ببرد و دفاع کند.
انبوه سازان در شهرک هایی که ۲۰۰ واحد ساخته اند طبق قانون موظف به ساخت یک فضای آموزشی هستند که باید از طریق واحد حقوقی سناسایی شوند تا این حق مورد پیگیری قرار گیرد.
وی افزود: اکنون ماده ۱۸ حذف شده است اما انبوه سازانی که شهرک سازی کرده اند باید به تعهد ساخت فضای آموزشی عمل کنند.
رضایی ادامه داد: در شهر جدید هشتگرد برای ساخت فضای آموزشی مشکل زمین طبق نظر مدیر عامل شرکت عمران این شهر نداریم.
وی تصریح کرد: آموزش و پرورش برای ساخت فضای آموزشی در این شهر و یا شهرک های مسکن مهراز جمله ماهدشت و شهرجدید هشتگرد باید با جدیت کار را پیگیری کند.
کمبود ۷۰۰ فضای آموزشی
مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس البرزگفت: این استان برای تحت پوشش قرار دادن جمعیت دانش آموزی خود بر اساس شاخص های آموزشی با کمبود ۷۰۰ فضای آموزشی روبرو است.
محمد دلاوریان اظهارداشت: برای ساخت این تعداد مدرسه در کنار تامین اعتبارات ملی و مردمی تخصیص زمین مناسب نیاز است.
وی با اشاره به اینکه حدود ۴۰ درصد مدارس البرز نیاز به ترمیم، تخریب و بازسازی دارند، خاطرنشان کرد: مقاوم سازی این بناها باید در دستور کار قرار گیرد.
دلاوریان با بیان اینکه سالانه به دلیل مهاجرت پذیری بیش از ۱۲ هزار نفر به جمعیت دانش آموزی استان البرز افزوده می شود، تصریح کرد: در هر سال تحصیلی برای دانش آموزان تازه وارد نیاز به ساخت ۴۰۰ کلاس درس جدید داریم.
برای ساخت کلاس های درس جدید درالبرز نیاز به مشارکت و همراهی دستگاه های اجرایی همانند مسکن و شهرسازی، شهرداری داریم.
مدیرکل نوسازی و تجهیز مدارس البرزبا بیان اینکه البرزاز نظرسرانه آموزشی در جایگاه سی و یکم کشور قرار دارد، یادآورشد: کمبود فضای آموزشی موجب شده تا نیمی از مدارس این استان به صورت دو شیفته فعالیت کنند.
امسال اعتبارات تخصیص یافته به فضاهای آموزشی البرز ۱۰ برابر افزایش یافته است که همکاری دستگاه های مربوطه دراستان برای جذب این اعتبار ضروری است.
سال گذشته با جذب اعتبار ۱۰۰ میلیارد ریالی توانستیم تعدادی از پروژه های نیمه تمام مربوط به سال ها قبل را به سرانجام برسانیم و ۱۶۰ کلاس درس را به اداره کل آموزش و پرورش البرز تحویل دهیم اما به دلیل نیاز استان به کلاس درس هرچه کار کنیم بازهم عقب هستیم.
مشکلات کمبود فضای آموزشی در آموزش و پرورش البرز درنواحی سه و چهار کرج، فردیس و مناطق محمدشهر و کمالشهرمحسوس تراست و این نواحی باید در اولویت قرار گیرند.
این مسوول یاد آورشد: در استان البرز مدارس ۲۰ کلاسه با قدمت حدود ۵۰ سال وجود دارد که فاقد استانداردهای لازم هستند و همچنین از داشتن فضاهای کتابخانه ای ، آزمایشگاه و کارگاه بی بهره هستند.
استفاده ۲ برابری از ظرفیت مدارس
مدیرعامل مجمع خیرین مدرسه ساز البرز با اشاره به اینکه از ظرفیت مدارس این استان استفاده ۲ برابری می شود، خاطرنشان کرد: به علت کمبود شدید فضای آموزشی و پرورشی بیش از ۹۰ درصد مدارس البرز ۲ نوبتی است.
حسن مهرانی یادآورشد: خیرین مدرسه ساز برای آماده کردن شرایط مطلوب در حوزه آموزشی و پرورشی با مشکلات متعددی به خصوص نبودن زمین برای ساخت مدرسه و موانع در شهرداری ها روبرو هستند.
وی با بیان اینکه خیرین نیک اندیش با خداوند سبحان معامله می کنند،اضافه کرد: این مجمع سه سال متوالی رتبه برتر کشوری در زمینه ساخت مدرسه را کسب کرده است.
خیرین البرز در بیست و یکمین جشنواره خیرین کشور ۶۰۰ میلیارد ریال متعهد شدند که نسبت به جشنواره بیستم که ۳۰۰ میلیارد ریال بود، رشد ۲ برابری داشت.
وی با بیان اینکه خیرین مدرسه سازبا اهدافی آسمانی در عرصه آماده کردن کلاس های درس برای دانش آموزان گام بر می دارند، تصریح کرد: البرز درجشنواره های هفدهم ، هجدهم و نوزدهم نیز رتبه برتر تحقق تعهدات را در کشور به خود اختصاص داده است.
مهرانی اضافه کرد: طبق نظرکارشناسان،استان البرز برحسب استانداردهای آموزشی هشت هزار کلاس درس کم دارد که ساخت آن نیاز به همت خیرین وهمچنین تامین زمین مورد نیازاز سوی مسئولان دارد.
وی عنوان کرد: مشارکت مردمی درالبرز ۸۵ درصد است در حالی که میانگین مشارکت کشوری ۴۹ درصد است.
مدیرعامل مجمع خیرین مدرسه ساز البرزاضافه کرد: سال گذشته خیرین مدرسه ساز با کمک دولت ۳۶ پروژه آموزشی در این استان به طور صد درصد انجام دادند.
مهرانی ادامه افزود: امروزه ساخت یک مدرسه ۱۲ کلاسه بیش از ۲۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال هزینه دربر دارد.
پروژه های آموزشی سال ۹۸
مدیر عامل مجمع خیرین مدرسه ساز استان البرز بیان داشت: در سال ۹۸ در این استان ۱۰ پروژه آموزشی به صورت خیری - مشارکتی تعریف شد.
مهرانی تصریح کرد: تا کنون پنج پروژه آن به نام های مدرسه زنده یاد پورکاشانی، اتباع بیگانه، مدرسه استثنایی اشتهارد ، الحاقی سه کلاسه ، زمردیان و وحدت اسلامی از سوی خیرین نیک اندیش سعید پورکاشانی، کمیساریای اتباع بیگانه ، محمد رضا صفایی ، زمردیان و کشت پور تحویل آموزش و پرورش داده شده است.
این مدارس خیری - مشارکتی در اختیار دانش آموزان نواحی ۲ و سه کرج ، نظرآباد، اشتهارد و ساوجلاغ قرار گرفته است.
ساخت پنج پروژه دیگر نیز به نام مدرسه دمیرچی ابراهیم آباد، نیکان ماموت، راشته، عرب آباد خسروی و مرحوم گلکار۲ بین ۷۵ تا ۹۷ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
وی ادامه داد: با تکمیل این ۱۰ پروژه آموزشی که دارای هشت هزارو ۱۵۰ متر مربع زیربنا هستند ، ۸۵ کلاس درس به فضای آموزشی البرز افزوده می شود.
نیاز شهرجدید به ۱۶ فضای آموزشی
معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی اداره کل آموزش و پرورش البرزهم گفت : در شهر جدید هشتگرد ۱۶ مدرسه اعلام نیاز شده است.
رحمان درکی بیان داشت: در سال آینده به دلیل افزایش اسکان شهروندان درابن شهر نیاز به ساخت مدرسه داریم تا دانش آموزان در ابن کلاس ها مشغول تحصیل شوند.
وی عنوان کرد: در سایر شهرک های مسکن مهر همانند ماهدشت و ابریشم نیاز به ساخت فضای آموزشی و تحویل آن به آموزش و پرورش از سوی انبوه سازان داریم.
درکی عنوان کرد: آموزش و پرورش در مناطق مختلف این استان حتی در بافت مرکزی شهر کرج زمین هایی از جمله به متراژ یک هزار و ۵۰۰ متر مربع نیاز دارد که نمی تواند در بخش تامین فضای آموزشی چاره ساز باشد بلکه نیاز به تجمیع دارد.
وی اضافه کرد: شهرداری می تواند شرایط معاوضه زمین با متراژ مناسب برای ساخت مدرسه را در استان به خصوص در مناطقی که با کمبود شدید فضای آموزشی مواجه است را بوجود آورد.
معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی اداره کل آموزش و پرورش البرزبا اشاره به اینکه در سال تحصیلی ۹۹-۹۸ شاهد رشد ۱۸ هزار نفری جمعیت دانش آموزی در البرز هستیم، خاطرنشان کرد: ۱۲ هزار نفر از این افزایش جمعیت دانش آموزی مربوط به بخش مهاجرت می شود.
فقر فضای آموزشی
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس البرزاظهارداشت: در مسکن مهر این استان با کمبود ۵۲۰ فضای آموزشی روبرو هستیم ودر مناطقی که مسکن مهر درالبرز ساخته شده فضای آموزشی پیش بینی نشده است.
محمد دلاوریان خاطرنشان کرد: دراستان البرزهفت شهرک مسکونی پر جمعیت داریم که نیاز مبرم به فضای آموزشی دارند.
شهرک‌های بیش از ۲۰۰ واحد مسکونی باید فضای آموزشی مناسب داشته باشند تا دانش آموزان در نزدیکی محل زندگیشان تحصیل کنند.
وی با اشاره به تاکید رهبرمعظم انقلاب در خصوص اهمیت توجه به توسعه فضاهای آموزشی، ادامه داد: توسعه فضاهای آموزشی به خصوص درمناطق محروم و شهرک‌های پر جمعیت از حساسیت بالایی برخوردار است که نیاز به توجه و پیگیری مستمر دارد.
ضرورت دارد شهرداری‌های البرز به موضوع مهم کمبود فضای آموزشی دراین استان توجه ویژه داشته باشند تا فضای مناسب برای تحصیل دانش آموزان در شهرک‌های مسکونی فراهم آید.
وی با بیان اینکه البرز درمجموع کمترین فضای آموزشی را با توجه به جمعیت دانش آموزی در بین استان‌های کشور را دارد، یادآورشد: سالانه رشد جمعیت دانش آموزی در این استان حدود چهاردرصد است.
دلاوریان افزود: برای ساخت کلاس های درس در البرز نیاز به مشارکت خیرین و همچنین اختصاص بودجه مناسب از منابع دولتی استانی و ملی داریم.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس البرز با اشاره به تفاهم نامه ۵۰ درصد مشارکت دو سویه ملی و استانی که بین وزیرآموزش و پرورش و استاندارالبرزمنعقد شده است، گفت: انجام این تفاهم نامه نقش موثری در توسعه فضاهای آموزشی دارد.
دلاوریان گفت: پیگیری تخصیص بودجه برای ساخت و ایمن سازی مدارس از برنامه های اولویت دار دیگراستان البرزاست.
دستاورد جشنواره خیرین در البرز
رییس مجمع خیرین مدرسه ساز در استان البرزادامه داد: تا کنون خیرین مدرسه سازدر قالب جشنواره های برگزار شده در این استان یک هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال متعهد شدند که تحقق کامل یافت.
اسپرورین خاطرنشان کرد: تحقق تعهدات خیرین مدرسه ساز در جشنواره های خیرین مدرسه ساز یک افتخار بزرگ برای استان البرزدر بین خیرین مدرسه ساز کشوراست.
وی بیان داشت: در بیست و یکمین جشنواره خیرین مدرسه ساز البرز، ۱۴ باب فضای آموزشی با ۵۴۵ کلاس درس در زیربنای ۱۸ هزار متر مربع و همچنین ۱۷ هزار متر زمین اهدا کردند.
وی یادآورشد: خیرین مدرسه ساز البرز در این جشنواره ۶۰۰ میلیارد ریال برای ساخت مدرسه در مناطقی که از استان که نیاز به فضای آموزشی جدید دارند، متقبل شدند.
اسپرورین با بیان اینکه خیرین مدرسه ساز در البرز ۹۹ پروژه معادل ۹۵۰ کلاس درس راساخته و تکمیل کرده اند، افزود: این فضاهای آموزشی در ۱۱۰ هزار متر مربع زمین احداث شد ه است که بیانگر این واقعیت مهم است که حرف خیرین نیک اندیش با عمل یکی است زیرا با خداوند یکتا معامله می کنند.
وی نقش خیریرن مدرسه ساز درکارآفرینی درامر مقدس مدرسه سازی پرداخت وافزود: به ازای هر مدرسه ای که ساخته می شود، ۵۰ حرفه ایجاد و ۲ هزار نفر به صورت مستمر و غیر مستمر مشغول به کار می شوند.
سخن آخر
در این میزگرد خبری موضوع تراکم دانش آموزی در کلاس های درس ، عدم همکاری انبوه سازان در انجام تعهدات خود ، عدم تخصیص زمین برای ساخت مدرسه ، کمبود اعتبارات ملی و مهاجرت های بی رویه به عنوان مهمترین مشکلات جامعه دانش آموزی و ساختار آموزشی استان البرز بیان شد.
اگر چه خیرین مدرسه ساز به کمک سیستم آموزشی استان البرز آمده اما در گام نخست انتظار این است که زمین آموزشی توسطدستگاه های اجرایی و مردم نیکوکار تامین شود تا مدرسه سازی در این استان سرعت بگیرد.
همچنین تشویق بخش خصوصی برای توسعه مدارس غیر دولتی جذب بخشی از دانش آموزان در این مدارس می تواند در کاهش جمعیت دانش آموزی مدارس دولتی تاثیر گذار واقع شود.
تسریع در بازسازی و نوسازی مدارس فرسوده و قدیمی در استان البرز یکی از مهمترین نیازها در این استان بوده چرا که قرار گرفتن بر روی ۴۰۰ کیلومتر گسل زلزله خود تهدیدی جدی به شمار می رود.
در مجموع ساماندهی ساختار آموزشی استان البرز نیازمند عزم همگانی اعم دولت ،نیکوکاران و اولیاء مدارس بوده که با وجود مشکلات اقتصادی باید در این شرایط حساس همگان پای کار بیایند تا مشکلات مرتفع شود.
استان البرز ۵۰۰ هزار دانش آموز و ۲۵ هزار فرهنگی دارد.
