کتاب «جایگاه پیوند سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی در نظام اقتصادی اسلام» ضمن معرفی و توضیح توسعه بر پایه دو عامل کیفی سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی، شیوه صدور حکم حکومتی در منطقه الفراغ را تبیین می‌نماید.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران، توسعه فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی هر جامعه در بستر نظام فکری حاکم بر حوزه‌ها و سطوح مختلف اجتماعی آن جامعه شکل می‌گیرد. این ساختار توسعه نیازمند ابزارهای متفاوتی است. برخی از این ابزارها می‌تواند به عنوان عوامل تولید در جهت تحقق رشد و توسعه اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و نهایتاً شکل‌گیری توسعه پایدار بیشترین تأثیر را بگذارد. از عوامل مهم توسعه و رشد در یک نظام اقتصادی، سرمایه و انواع مختلف آن است.
سرمایه‌های فیزیکی، اقتصادی، فرهنگی، انسانی و اجتماعی جزو منابع تولیدی ارزشمند و ایجاد کننده ثروت در هر جامعه محسوب می‌شوند. میزان برخورداری هر مجموعه اقتصادی از این سرمایه‌ها، تأثیر ویژه‌ای بر جایگاه و رتبه نظام حاکم بر آن جامعه را در فضای بین‌الملل مشخص می‌نماید.
اثر حاضر ضمن معرفی و توضیح توسعه بر پایه دو عامل کیفی سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی، شیوه صدور حکم حکومتی در منطقه الفراغ را تبیین می‌نماید. ملاک پیشنهادی صدور حکم «تقویت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی» است. به نظر می‌رسد این بحثِ کاربردی ضمن توجه به مباحث روز توسعه در دنیای اقتصادی غرب، راه‌حل خروج از بن‌بست‌های نظری را با استناد به اصول و ارزش‌های دینی و مصالح عمومی در نظام اقتصادی اسلامی ترسیم می‌کند.
سئوالات پژوهش حاضر به شرح زیر می‌باشد: پیوند بین دو نوع سرمایه کیفی چه نقشی در شکل‌گیری الگوی توسعه در نظام اقتصادی اسلام دارد؟ این‌که جهت‌گیری و ملاک صدور احکام حکومتی در منطقه الفراغ چگونه می‌تواند مؤید و هماهنگ با الگوی فوق باشد؟ نظرات فقهاء و صاحب‌نظران در این زمینه چیست؟ هم‌چنین چه تفاوتی در ارتباط بین سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی در منظر اسلام با دیدگاه غربی (غیر الهی) وجود دارد؟ پیرو سئوالات فوق؛ مهم‌ترین فرضیه کتاب حاضر از نگاه نگارنده به شرح زیر می‌باشد: «تقویت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی» ملاک پیشنهادی صدور حکم حکومتی توسط ولایت فقیه می‌باشد.
کتاب از شش فصل تشکیل شده است: در فصل اول با تبیین مفهوم سرمایه انسانی از چهار منظر (فرهنگ لغت، بُعد اقتصادی، بُعد مدیریتی و نهایتاً جایگاه مفهوم در تفکرات اسلامی) آغاز شده است. به دنبال آن مفهوم سرمایه اجتماعی به همراه اشاره به برخی مؤلفه‌های آن بیان شده است. تقسیم‌بندی دیدگاه‌های اندیشمندان، به همراه بررسی فرآیند شکل‌گیری اصطلاح سرمایه اجتماعی و نهایتاً چگونگی به‌کارگیری آن در ادبیات اقتصادی غرب از جمله مباحث مطرحِ این فصل است.
موضوع سومِ مورد بررسی تبیین رابطه بین سرمایه اجتماعی و سرمایه انسانی از نظر برخی متفکرین اقتصادی و اجتماعی است. توجه به مطالب مطروحه صاحب‌نظران غربی به همراه اساتید و متفکرین داخلی از مطالب این فصل است. در پایان هم یک الگوی پیشنهادی مبتنی بر پیوند بین دو نوع سرمایه ارائه شد. این الگو به صورت کلان تدوین یافته و در خلال فصول بعدی، نکات ابعاد تفصیلی آن در بحث‌های گوناگون مورد توجه قرار می‌گیرد.
در ادامه نیز دو ضمیمه یکی معرفی کمّی الگوی توسعه بر پایه «سطح پایدار سرمایه انسانی در پیوند با سرمایه اجتماعی» و دیگری هم جدول برخی تعاریف سرمایه اجتماعی تقدیم شده است. فصل دوم اختصاص به مقایسه دیدگاه غرب و نظام اقتصاد اسلامی پیرامون سرمایه اجتماعی دارد. در این مطالعه با استناد به بحث‌های بحران مالی 2008 (و ارتباط آن با کاهش سرمایه اجتماعی)، زیاده‌طلبی اقتصادی، جایگاه مؤلفه‌های دینی - اخلاقی در اصلاح اقتصاد لیبرالیسم و نهایتاً مرور مفهوم حکمرانی خوب و ربط آن با سرمایه اجتماعی، جایگاه سرمایه اجتماعی را در مباحث اقتصادی مغرب زمین ارائه نموده است.
در کنار مباحث فوق بررسی مؤلفه‌های اخلاقی سرمایه اجتماعی از منظر متفکرین مارکسیست و سوسیالیست مورد توجه نگارنده قرار گرفت. در پایان این قسمت هم نتیجه‌گیری از بحثِ مرور مفهوم سرمایه اجتماعی از نگاه غیرالهی، ارائه شده است. چنانچه بخواهیم این نتیجه را در یک جمله بیان کنیم می‌توان گفت: «به نظر می‌رسد مفهوم و مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی به صورت ابزاری مورد ملاحظه و استفاده دیدگاه اقتصاد آزاد و سوسیالیسم می‌باشد». به دنبال بررسی فوق جایگاه سرمایه اجتماعی در نظام اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی اسلام مورد بررسی قرار گرفت.
معرفی مدل ابزار اندازه گیری سرمایه اجتماعی مبتنی بر پایه‌ها و مؤلفه‌های درونی این سرمایه و توضیحات مرتبط با آن، بحث قابل توجهی در انتهای این فصل می‌باشد. معرفی مؤلفه‌های بنیادی و فردی سرمایه اجتماعی که تحت عنوان «سرمایه اجتماعی درونی» نامگذاری شده، از مباحث پایانی این فصل است. ضمیمه‌ای هم در معرفی مدل‌های تعامل سازمانی و مدیریتی که مرتبط با بحث سرمایه اجتماعی است در پایان فصل تقدیم گردید.
فصل سوم فرضیه و مبحث اصلی رساله مکتوب شد. این فصل تحت عنوان «تقویت مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی» روش پیشنهادی قانون‌گذاری (صدور حکم حکومتی» در منطقه الفراغ می‌باشد. موضوعات اساسی و معرفی مفهوم منطقه الفراغ از نظر شهید صدررحمه‌الله‌علیه اولین موضوعی است که تبیین گردید. به دنبال آن ویژگی‌های سرمایه اجتماعی مرور شده است. بررسی نظرات هفت تن از فقها پیرامون صدور حکم در منطقه الفراغ به عنوان بحث تکمیلی و مرور دیدگاه‌های فقهی در این زمینه مطرح گردید. قبل از معرفی ملاک پیشنهادی موضوع ضرورت رعایت مصلحت در صدور احکام به ویژه احکام حکومتی تقدیم شده است. اشاره به انواع مصلحت‌ها از قبیل مصالح معتبر، غیرمعتبر، مرسله، ضروریه و غیر آن در این قسمت مکتوب شد.
کتاب «جایگاه پیوند سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی در نظام اقتصادی اسلام» تألیف دکتر منصور اعتصامی به همت انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) در سال جاری به بهای 85000 ریال منتشر شد.
منبع: مهر
