پس از توصیه امام در دولت سازندگی ترکیب از دولت و مجلس مسئول بازسازی کشور شدند و از همه نیروهای فکری و سیاسی در ترکیب ستاد بازسازی کشور استفاده شد و نهضت سازندگی در دولت سازندگی فعالیتش را آغاز کرد.
11 مهر ماه مصادف با صدور پیام حضرت امام خمینی برای بازسازی کشور است و اینک دقیقا بیست و دو سال از صدور پیام بنیانگذار جمهوری اسلامی برای بازسازی کشور سپری می شود ،میزان تحقق آرمانهای امام(س) در این باره موضوعی است که حول آن با محمد هاشمی مسئول بازرسی ستاد بازسازی کشور در دولت سازندگی به گفتگو پرداختیم .
در یازدهم مهرماه سال 67 امام (س) در پیامی به ملت ایران سیاستهای نظام را برای بازسازی کشور اعلام کردند، بستر صدوراین دستور چه بود؟
بعد از جنگ ،در تیرماه یا مردادماه سال 67 بود که امام پس از پذیرفتن قطعنامه و اعلام آتش بس دستور به بازسازی و سازندگی کشور دادند و فرمودندکه همانطور که در زمان جنگ وحدت بین نیروها وجود داشت برای بازسازی کشور نیز باید همه گروه ها و سلایق و حتی اقلیتها با هم متحد شوند تا همچنان که در جبهه های جنگ پیروز شدیم در سازندگی ایران نیز موفق شویم. ایشان همواره سفارش می کردند که دولتمردان ،مسئولان ،مردم و نخبگان همه باید درکنار هم باشند و برای بازسازی و سازندگی کشور نباید از هم فاصله بگیرند.
پس از صدور این پیام آیا برای پیگیری این پیام امام (س) شورا یا هیات ویژه ای تعیین شد؟
بله ، پس از این توصیه امام بود که در دولت سازندگی ترکیب از دولت و مجلس مسئول بازسازی کشور شدند و از همه نیروهای فکری و سیاسی در ترکیب ستاد بازسازی کشور استفاده شد و نهضت سازندگی در دولت سازندگی فعالیتش را آغاز کرد.
آیا شما در ترکیب این ستاد بودید؟
من به عنوان یکی از اعضای دولت با ستاد بازسازی تعامل وهمکاری داشتم و در ستاد بازسازی مسئول بازرسی بودم .
این ستاد چگونه فعالیت می کرد؟
این ستاد زیر نظر رئیس جمهور وقت فعالیت می کرد و در آن زمان آقای هاشمی مسئولیت آن را برعهده داشت البته پیش از دولت سازندگی نخست وزیروقت میرحسین موسوی مسئول بازسازی مناطق جنگی بودند و در دولت سازندگی که کشور از جنگ فارغ شده بود بصورت سازمان یافته تر ستاد ویژه بازسازی تشکیل شد. ستاد مذکور برای بازسازی کشور برنامه ریزی داشت و در سه حوزه فعالیت می کرد حوزه اول بازسازی مناطق مسکونی ، حوزه دوم بازسازی صنایع و مراکز تولیدی و حوزه سوم بازسازی تاسیسات شهری و اداری بود.ستاد در جلسات هفتگی اش با رییس جمهور گزارش فعالیت خود را ارایه می کرد، در این جلسات همواره برای استمرار و بهبود و تسریع روند بازسازی چاره جویی می شد.
این ستاد چه دستاوردهایی داشت ؟
در 8 سال دولت سازندگی اقدامات زیر ساختی زیادی در کشور انجام شدو بسیاری از مناطق جنگ زده نیز بازسازی شدند در این دوران حدود 2700 روستا که بین ده تا صد در صد تخریب داشتند بازسازی شدند، به 2 میلیون نفر آواره جنگی که در 400 اردوگاه اسکان داده شده بودند برای بازسازی و نوسازی منازلشان کمک شد.همچنین 87شهر و شهرستان که ده تا صد در صد تخریب شده بودند بازسازی شدند و16 در استان که تقریبا همه زیر ساختهای خدماتی ،سده ها فرودگاهها و پالایشگاهها مورد هدف قرار گرفته بودند بازسازی و نوسازی شد.
از جمله محورهای پیام امام (س) در باره بازسازی کشور به ملت قطع وابستگی اقتصادی و صنعتی ایران از شرق و غرب است با گذشت قریب به سی و دو سال از صدور این پیام آیا جمهوری اسلامی در این سه دهه توانسته به این آرمان برسد؟
امام در دیدار های مختلفی که با مردم و مسئولان داشتند همواره بر یک نکته اساسی تاکید داشتند و آن این بود که ایران با ید" ام القرای " کشورهای اسلامی باشد به این معنا که ایران باید نسبت به دیگر کشورهای اسلامی از ویژگی های خاصی برخوردار باشد و از لحاظ اقتصادی و صنعتی به خود کفایی برسد . امام در همین راستا فرمایشی با این مضمون داشتند که اگر کشوری برای تامین نان یا نیاز اولیه اش دستش را مقابل بیگانه دراز کند نمی تواند مستقل شود . این فرمایش امام از این جهت حائز اهمیت است که ایشان استقلال را برای کشور امری ضروری می دانستند و حفظ آن را مربوط می کردند به خوداتکایی در نیازهای اولیه و پس از آن خود کفایی در علم و صنعت، لذامی توان گفت ایجاد و حفظ استقلال اقتصادی مهمترین تاکید امام در این پیام بود که متاسفانه برغم گذشت سالها از این فرمایش بنیانگذار جمهوری اسلامی امروز ما نه تنها به خود کفایی در تولید گندم و برنج نرسیده ایم بلکه دررسیدن صنعت و تولید دیگر محصولات اولیه کشور هم تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی داریم این در حالی است که کشور ایران استعداد کشاورزی و صنعتی ویژه ای دارد و به عنوان مثال از در جدول مندلیف از "a تا z " تمام فلزات این جدول معادنشان در ایران وجود دارد این ویژگی به این دلیل مهم است که بجز ایران فقط ایلات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوری قبل از فروپاشی اش دارای این ویژگی بودند.
دیگر ویژگی خاص ایران داشتن دخایر انرژی فسیلی است که کشور را نه تنها در تولید برخی انرژی ها بی نیاز کرده بلکه صادرات هم داریم ، همچنین داشتن بازارهای مصرفی حدود 400 میلیون مصرف کننده پیرامون ایران از دیگر ویژگی کشور است که بلا استفاده مانده اند و کشور به رغم داشتن این ویژگی ها همچنان نیازهایش را از خارج وارد می کند آنچنان که می توان گفت ایران در بحث خود اتکایی سیر نزولی در پیش گرفته است .
به عنوان مثال هرچند که ما چند سال پیش جشن خود کفایی گندم را گرفتیم اما دوباره مجبور به واردات گندم شدیم و وابستگی های ما در سالهای اخیر تشدید شده است مثلا میزان واردات ما از 24 میلیارد دلار به 55 تا 60 میلیارد دلار رسید که متاسفانه بخش عمده آن هم کالاهای مصرفی بود و واردات کالاهای صنعتی یا جذب سرمایه در آن بی نقش بوده است چرا که اگر واردات صنعتی انجام می شد حداقل می توانستیم امیدوار باشیم در آینده کار مثبتی صورت خواهد گرفت اما با مراجعه به واحدهای صنعتی و تولیدی می بینیم این واحدها یا با رکود و تعطیلی مواجهند یا اینکه میزان کار را از سه شیفت به یک شیفت کاهش داده اند.
قابل ذکر است که تایید این سیر از سوی انتقادهای شخصیتها و مسئولان ومجلس به افزایش حجم واردات در سالهای اخیر موید این امر است خبر از این می دهد که ما نه تنها نمی توانیم به آن نقطه مطلوب در خود اتکایی برسیم بلکه روزانه و سالانه از آن فاصله می گیریم.
به عقیده شما علت رشد حجم واردات در کشور و فاصله گرفتن از سیاستهایی که ایران را در صنعت و نیازهای اولیه و تولید به خودکفایی می رساند چیست ؟
یکی از این دلایلی می تواند در آمد های نفتی و افزایش آن در سالهای اخیر باشد که به جای اینکه صرف زیر ساختهای صنعتی و تولیدی شود صرف واردات و امثالهم می شود و دلیل دیگرهم می تواند این باشد که وقتی دولتها تغییر می کنند سیاستهای دولت جدید بدون استفاده از تجربیات دولت قبلی تغییر می کند ، دلیل دیگر عدم حمایت از صنایع داخلی است که اگر این حمایت صورت می گرفت هیچوقت کشور به بازار کالاهای بنجل کشورهایی چون چین و ترکیه تبدیل نمی شد و همین امر سبب شده است تا حجم تولید در کشور پایین بیاید نتیجه اینکه مجموع این امور سبب شده که سیاست کشور از تولیدی شدن به مصرفی شدن تبدیل شود.
در کنار تاکید امام (س) بر ای تلاش جهت قطع وابستگی از شرق و غرب، ایشان مسئولان را سفارش کردند که همانطور که در دوران جنگ باهم همفکر و متحد بودند در بازسازی و اداره کشور نیز این اصل را رعایت کنند ، به نظرتان این توصیه بنیانگذار جمهوری اسلامی محقق شده است ؟
به عقیده من نه تنها اصل همفکری و اتحاد در کشور رعایت نمی شود بلکه اخیرا" به جای همگرایی در کشور شاهد واگرایی هستیم . واگرایی در بکارگیری شخصیتها و تجارب دولتهای گذشته به وضوح احساس می شود و متاسفانه رسانه ملی و برخی رسانه های مکتوب هم به جای تحلیل کارآمدی و تجارب دولتهای گذشته و ترغیب دولت فعلی برای استفاده از آنها مدام دولتهای خدمتگزارگذشته را نقد می کنند و فعالیت آنها را مبهم نشان می دهند.
امام دربند دیگر از این پیام مسئولان و کارگزاران نظام را به بکار گیری نخبگان و حمایت از مخترعین و مکتشفین سفارش می کند ارزیابی تان از این امر چیست؟
به عقیده من مهاجرت تعداد زیادی از نخبگان و دانشمندان ومخترعان ایرانی به آن سوی مرزها موید این است که از حضور آنها استفاده بهینه نمی شود عدم بکارگیری تعداد زیادی از خیل نخبگان ما به خاطر بی توجهی های مسئولان سبب شده که آنها کشور را ترک کنند چرا که در کشورهای خارجی بازارهای خوبی به آنها پیشنهاد شده است.
