یکی از عوامل بسیار موثر در نرخ ارز در حال حاضر نتیجه مذاکرات وین است. شاید این مهم‌ترین عامل است. اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد و روابط ایران با بانک‌های خارجی برقرار شود و واقعا همه بانک‌های دنیا از طرف آمریکا اجازه پیدا کنند که با بانک‌های ایران کار کنند، شرایط نرخ ارز بسیار متفاوت خواهد شد.
جی پلاس؛ احمد حاتمی‌یزدی، کارشناس اقتصادی، در نشست کلاب هاوس خبرآنلاین گفت: ما باید ببینیم بازار ارز در دوره دولت بعدی به کدام سمت می‌رود. ما این پاسخ را در صورتی می‌توانیم بدهیم که فاکتورهای موثر در نرخ ارز را مشخص کرده باشد و اگر روی این فاکتورها تمرکز نداشته باشیم، پیش‌بینی مسیر نرخ ارز را هم نخواهیم داشت.
یکی از عوامل بسیار موثر در نرخ ارز در حال حاضر نتیجه مذاکرات وین است. شاید این مهم‌ترین عامل است. اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد و روابط ایران با بانک‌های خارجی برقرار شود و واقعا همه بانک‌های دنیا از طرف آمریکا اجازه پیدا کنند که با بانک‌های ایران کار کنند، شرایط نرخ ارز بسیار متفاوت خواهد شد.
عامل دوم، تصمیم ایران در مورد اف‌ای‌تی‌اف و لوایح چهارگانه مربوط به مبارزه با پولشویی و مبارزه با تروریسم است.
عامل سوم، به سیاست‌های اقتصادی و پولی بانک مرکزی برمی‌گردد. هیچ‌کدام از این سه عامل هنوز تعریف نشده است.
در مورد عامل اول، فرض می‌کنیم روابط ما با آمریکا آغاز شود. اگر روابط ما با بانک‌های دنیا برقرار شود و نقل و انتقال وجوه ارزی بین بانک‌های ما با کشورهای مختلف مجاز باشد و به خصوص اگر اجازه معاملات دلاری داشته باشیم، آن زمان این احتمال وجود دارد که نرخ ارز پایین‌تر از عددی باشد که الان هست. اما صرف به این‌که اجازه دهند بانک‌ها با ما کار کنند و ما با دلار نتوانیم کار کنیم، عملا استفاده از منابع ارزی یورویی و یا ارزهای دیگر فراهم نخواهد شد.
در واقع هر نوع تبدیل دلار به یورو از طریق فدرال رزرو و نیویورک می‌گذرد و تحریم آمریکا در معاملات دلاری مانع از این خواهد شد که از منابع یورویی که در اروپا داریم، استفاده کنیم. نرخ نفت همیشه به دلار تعیین می‌شود، بنابراین اگر نفتی بفروشیم، ولو این‌که بخواهیم به یورو پولش را دریافت کنیم، خریدار باید منابع دلاری خود را بتواند تبدیل به یورو کند و این مستلزم ارتباطاتی با فدرال رزرو یا بانک‌های آمریکایی هست.
در رابطه با عامل دوم نیز در حال حاضر کسانی در قدرت هستند و در دوره آقای رییسی هم در قدرت خواهند بود که با اف‌ای‌تی‌اف مخالف هستند. دلایل مختلف دارند، ولی مهم‌ترین دلیلی که عنوان می‌کنند، این است که در شرایطی که ما تحریم هستیم و با بانک‌های دنیا کار نمی‌کنیم، فایده ملحق شدن به اف‌ای‌تی‌اف و پذیرش شرایط اف‌ای‌تی‌اف چیست. به فرض که از لیست سیاه اف‌ای‌تی‌اف هم خارج شدیم، ولی وقتی بانک‌ها به دلایل دیگری غیر از اف‌ای‌تی‌اف با ما کار نمی‌کنند، رفع نام ما یا حذف نام ما از لیست سیاه، کمکی به کشور و یا بانک‌های ما نخواهد کرد.
حالا اگر مذاکرات وین به نتیجه برسد، رفع تحریم بانکی شود، احتمالا مسوولین قدرتمند فعلی سیاستگذاری در کشور با این امر موافقت خواهند کرد که ما به اف‌ای‌تی‌اف ملحق شویم؛ هر چند که این موضوع پروسه طولانی‌ای را بر ما تحمیل خواهد کرد. اما با این حال، امیدواریم مذاکرات هم به نتیجه برسد.
عامل سوم، به سیاست‌های داخل کشور برمی‌گردد. روشی که دولت‌های مختلف از ابتدای انقلاب تاکنون در پیش گرفتند برای کنترل و تنظیم بازار ارز، به هیچ وجه روش کارامدی نبوده است.
روش تاکنون این بوده که یک نرخی را تعیین می‌کردند و با آن نرخ، مقادیر زیادی ارز بانک مرکزی ارز می‌فروخته؛ به این امید که بتواند نرخ ارز را کنترل کند. این روش در کمتر کشوری مرسوم است. کشورهای منطقه ما که نرخ ارزشان پایین است، یکی از روش‌هایی که به کار می‌برند، این است که منابع ارزی خود را حراج می‌کنند. این یکی از روش‌هایی است که نرخ بازار بدون فساد و پرونده‌سازی می‌تواند کنترل شود.
روش دیگری هم اگر در پیش بگیریم، باید مدیریت به‌گونه‌ای باشد که نرخ ارزی که در بازار عرضه می‌شود برای کنترل بازار یا مداخلات بانک مرکزی، باید خیلی نزدیک به نرخ بازار باشد. این نرخ اگر خیلی متفاوت با نرخ بازار باشد، به هیچ‌وجه قابل دوام نیست و کسانی از این محل سوءاستفاده خواهند کرد.
امیدوارم سیاست‌های تنظیم بازار ارز تحت مدیریت ریاست جدید بانک مرکزی متفاوت باشد از آنچه که در ۴۰ سال گذشته در ایران عمل شده است.
