تصویب کلیات طرح الحاق یک بند به تبصره یک قانون بودجه سال ۹۹ کل کشور (تخصیص قیر رایگان به پیمانکاران راه های روستایی) توسط نمایندگان مجلس بازتاب های فراوانی داشت تا آنجایی که اغلب رسانه های اصولگرا نیزاز آن به عنوان طرحی فسادزا نام بردند.
پایگاه خبری جماران: محمد مهدی مفتح سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در توضیح این طرح گفت: یکی از روش هایی که در طول چند سال اخیر برای کمک به اجرای طرح های عمرانی به ویژه روستاها و شهرهای کوچک انجام شد، تامین قیر برای انجام کارهای عمرانی بود. چون کارهای عمرانی آنگونه که باید توسط دولت پیگیری نمی شود و معمولا در روستاها از لحاظ آسفالت راه ها با مشکلات مواجه هستیم.
وی افزود: با توجه به مشکلات دولت در تامین اعتبارات عمرانی با مصوبه مجلس در تامین قیر می توان بخشی از مشکلات را حل کرد. ما در این طرح شرکت ملی نفت را موظف به دادن یک میلیون تن قیر رایگان با منبع مالی ۴۰۰۰ میلیارد تومان کردیم. این میزان در طرح ابتدایی دو میلیون تن بود که کمیسیون برنامه برای اجرایی شدن آن میزان را به یک میلیون تن کاهش داد.
مفتح درباره نحوه توزیع این میزان قیر گفت: ۵۰ درصد برای راه های فرعی و آسفالت روستایی و بازآفرینی طرح های شهری و مسکن مهر، ۲۱ درصد برای بنیاد مسکن جهت آسفالت معابر و بهسازی روستاها و محوطه مساجد در روستاها، ۱۷ درصد برای معابر شهرهای کمتر از ۵۰ هزار نفر، ۵ درصد به سازمان نوسازی برای مدارس و دانشگاه فرهنگیان، ۴ درصد به وزارت کشاورزی برای اجرای عملیات خاک و ۳ درصد به سازمان بسیج سازندگی برای آسفالت بین مزارع، محوطه پایگاه بسیج و پاسگاه نیروی انتظامی اختصاص می یابد.
آغاز واکنش ها
علی مروی، استاد دانشگاه و رییس اندیشکده حکمرانی شریف، در صفحه توئیتر خود نوشت:
از علل اصلی فساد، قیمت‌گذاری است. چرا که امکان کسب یک کالا در قیمتی رانتی توسط نورچشمی‌ها و افراد ذی‌نفوذ را فراهم میکند.
متاسفانه هنوز جای زخم ارز ۴۲۰۰ خوب نشده است که خبر آمد مجلس با عجله تمام و به صورت دو فوریت، طرح توزیع قیر رایگان را تصویب کرده است.
اما حالا، مجلس مدعی آرمان‌ها می‌خواهد این کار را قانونی کند. البته جزئیات طرح می‌تواند در اندازه فساد اثر بگذارد و متاسفانه فعلا در دسترس نیست که بخواهیم در مورد آن صحبت کنیم اما وقوع فساد با قیمت‌گذاری آن هم قیمت صفر اجتناب‌ناپذیر است.
در این وانفسای اقتصادی که مردم و خصوصا مستضعفان به سختی روز را به شب می‌رسانند، مشاهده خبر فوق واقعا شوکه کننده بود.
«امیر سیّاح» فعال رسانه ای اصولگرا که خود را کارشناس اقتصادی نیز معرفی میکند در باره اقدام مجلسی که خود نتاونسته بود در انتخابات سال 98 به آن راه پیدا کند نوشت:
براساس قانون باید محصول قیر بشکه‌ای که خروجی پالایشگاه است از طریق بورس کالا به متقاضیان فروخته شود.
از دو سال پیش عده‌ای بورس را دور زدند و اجازه گرفتند بابت راه‌های روستایی و سایر مصارف چند وزارتخانه قیر مجانی یا تهاتری توزیع شود.
علاوه بر رانتی که توزیع قیر رایگان به وجود می‌آورد، کیفیت آسفالت هم در نهایت کاهش می‌یابد.
محمود صادقی نماینده تهران در مجلس دهم شورای اسلامی به حذف این طرح در مجلس سابق اشاره کرد و در توییتی نوشت: حذف بند الحاقی ۱ تبصره یک لایحه بودجه سال ۹۹ (توزیع قیر تهاتری) یکی از مصوبات خوب کمیسیون تلفیق مجلس دهم بود که باوجود شرایط ویژه ی تصویب لایحه بودجه انجام شد. اما این حکم فسادخیز امروز در مجلس یازدهم احیا شد.
روزنامه جهان صنعت در شماره امروز خود از این طرح با عنوان «رانت طلایی» یاد کرده و نوشته است: تصویب طرح دوفوریتی توزیع رایگان دو میلیون تن قیر رایگان در مجلس شورای اسلامی زنگ خطر ایجاد یک «رانت‌زایی» جدید در اقتصاد کشور را به صدا درآورد. نمایندگان مجلس از مدت‌ها پیش برای تقویت پروژه‌های عمرانی به دنبال تصویب دو فوریت طرح توزیع دو میلیون تن قیر بودند که این طرح نهایتا در جلسه روز گذشته به تصویب رسید. سال گذشته نمایندگان طرحی را به تصویب رساندند که بر اساس آن معادل دو هزار میلیارد تومان قیر رایگان در اختیار وزارت راه‌و‌شهرسازی قرار گیرد، حال نمایندگان در مجلس یازدهم نیز طرحی را تدوین کرده‌اند که بر اساس آن قیر رایگان برای اجرای پروژه‌ها تامین شود.
پیش از این طرح توزیع رایگان قیر با توجه به تصویب دو فوریت طرح الحاق یک بند به تبصره یک قانون بودجه سال ۹۹ کل کشور درباره تامین مواد اولیه قیر رایگان برای انجام پروژه‌های بهسازی روستاها، نوسازی مدارس در نشستی با حضور مسوولان سازمان برنامه و بودجه و وزارت نفت مورد بحث و بررسی قرار گرفته بود و بر همین اساس به نظر می‌رسد در دولت نیز با مخالفت چندانی روبه رو نشده است؛
محمد فاضلی، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در این باره در کانال تلگرامی خود نوشته ای با عنوان «مجلسی مثل قیر شفاف» نوشت:
مجلس یا دولت هر وقت تصمیم می‌گیرند کالایی زیر قیمت بازار توزیع کنند (مثال ارز 4200 تومانی) یا از افراد و گروه‌های خاص به اسم تولید، سازندگی، حمایت از فقرا و مصرف‌کنندگان حمایت کنند، حواسم به توزیع رانت‌های گُنده جلب می‌شود.
عبارات مناسب برای توزیع رانت در این کشور، حمایت از تولید، کمک به فقرا، توسعه زیرساخت و عباراتی شبیه به این‌هاست و اگر با کلمات انقلابی، ضدلیبرال و حمایت از داخل ترکیب شوند، معجونی می‌شوند حیرت‌انگیز.
کلیات طرح دادن حواله قیر رایگان امروز در مجلس تصویب شد. هر تن قیر 4 تا 5 میلیون تومان قیمت دارد و ارزش این میزان قیر بین 8 تا 10 هزار میلیارد تومان معادل 400 تا 500 میلیون دلار 20 هزار تومانی است.
مجلس قبل این مصوبه را از بودجه به دلایل متعدد از جمله فساد و نرسیدن به اهداف ذکرشده برای آن، حذف کرده بود. مجلس یازدهم با قید دو فوریت آن‌را برگرداند. این شیوه مناسب مواجهه با مشکلات اقتصادی است!! با فوریت.
سایت اصولگرای رجا نیوز نیز به این طرح که توسط نمایندگان مجلس تصویب شده است، واکنش تندی نشان داده و در مطلبی با عنوان «طرح فسادساز مجلسی‌ها» درباره آن نوشته است:
چرا ساکنان بهارستان به دنبال احیای «رانت قیر رایگان» هستند؟ مافیای قیر و ذی‌نفعان این طرح به گزارش نهادهای نظارتی همچون دیوان محاسبات، وزارت اطلاعات و سازمان بازرسی بی توجهی کرده و حتی با وجود مخالفت‌های قبلی مرکز پژوهش‌ها، شورای نگهبان و مجمع تشخیص، تمام توان خود را برای اجرایی شدن آن به کار بسته‌اند.
اعطای حواله قیر رایگان به نمایندگان مجلس؟
سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس تبعات این مصوبه را اینگونه بر می شمرد:
-با تخصیص قیر رایگان انجام پروژه‌های عمرانی در روستاها و شهرهای کوچک کمک می‌شود، اما رانت‌ها و فسادهای زیادی در این موضوع اتفاق می‌افتد.
- دیوان محاسبات و سازمان بازرسی بر وجود فساد در تخصیص قیر رایگان در پروژه‌های عمرانی صحه گذاشته و آن را تأیید کردند.
- نباید در مجلس مصوبه‌ای را بگذرانیم که امکان فساد در آن وجود داشته باشد و بعد بگوییم که نهادهای نظارتی باید جلوی فساد را بگیرند.
-علاوه بر خرید و فروش حواله قیر، کسب محبوبیت در میان مردم حوزه‌های انتخابیه از طریق دریافت حواله از جمله این مفاسد است.
- اگرچه این طرح در جلسه امروز با رأی بالای به تصویب رسید اما با این مصوبه از فردا این موضوع پیش خواهد آمد که نماینده از وزیر سؤال بپرسد و وزیر را تحت فشار قرار دهد، بعد هم به وزیر می‌گوید فلان مقدار حواله قیر به من بده تا سوالم را پس بگیرم.
کنایه آشنا
حسام الدین آشنا مشاور رسانه ای رییس جمهور در توییتی کنایه آمیز دراین خصوص نوشت: سیاهی فقط به زغال نمی‌ماند، سیاهی به قیر هم می‌ماند.
دفاع یک نماینده از طرح جنجالی
الهام آزاد نماینده خور و بیابانک در خصوص دلایل رای مثبت خود به این طرح نوشت:
تصویب فوریت «تامین کالاهای اساسی» بیانگر توجه ویژه مجلس به معیشت مردم و "تامین قیر رایگان" که سهم عمده آن متعلق به روستاها است نشانگر تلاش مجلس برای بهبود محورهای ارتباط در جهت توسعه روستاها است.
قیر را به شناخته شده ها بدهید
حسن تاجیک عضو انجمن قیر ایران در گفت‌وگو با بورس‌نیوز در دفاع از این طرح گفت: ذکر جمله "قیر مجانی و رایگان و مفتی" توسط برخی دوستان حرفی غیرکارشناسانه و بدون دلیل منطقی است. متاسفانه گاهی نظرات غیر کارشناسانه مخصوصا از سوی مقامات مانع از آن می‌شود که پیشنهاد یا طرحی با دقت مورد بررسی قرار بگیرد و منافع عمومی نادیده گرفته شود.
وی افزود: به منظور جلوگیری از رانت و فساد، تولید قیر باید به شرکت های شناخته شده ای که محصول استاندارد تولید می کنند، واگذار گردد. ضمن اینکه نظارت بر نحوه عملکرد پیمانکاران هم کار سختی نیست و به راحتی میتوان بر اساس اندازه‌گیری سطح آسفالت شده و ضخامت آسفالت، حجم قیر استفاده شده را محاسبه کرد.
طرح توزیع قیررایگان اکنون توسط مجلس تصویب شده و بایستی دید ادامه فرآیند قانونی آن برای اجرایی شدن به چه شکل طی خواهد شد.
