در شرایط حساس سیاسی و زمانی که سیل تنش های سیاسی به سوی یک کشور روانه می شود از منظر علم روابط بین الملل، یکی از راهکارهای کاهش تهدیدات خارجی، ایجاد روابط اقتصادی بین حاکمیت هاست؛ خواه این حاکمیت در قلمرو یک کشور تعریف شده باشد و خواه مرزهای آن به دروازه های یک شهر ختم شود.
از همین رو یکی از زیرشاخه های علم روابط بین الملل به موضوع مهم «دیپلماسی شهری» پرداخته است و با لزوم پاسخگویی به مطالبات عمومی این موضوع از حالت تئوریک در بسیاری از شهرداری های جهان به یک مسئله عملی تبدیل شده است که نمود کوچک آن را می توان در ایجاد خواهرخواندگی میان شهرها جست و جو کرد.
اما فراتر از خواهرخواندگی های سمبلیک، اقتصاد یک شهر می تواند به مناسبات بین المللی گره زده شود تا از این رهگذر بسیاری از روابط و تنش های سیاسی میان حکومت ها و دولت ها نیز رو به بهبود رود به طوریکه نمونه هایی از این سیاست های مستقل شهری در بسیاری از شهرهای بزرگ و پیشرفته دنیا اجرایی شده است.
به طور مثال در درگیری های نظامی انگلیس در عراق، لوینگستو؛ شهردار لندن، با اتخاذ سیاست ضدجنگ و صلح طلبانه، موضعی متفاوت از سیاست های کلان بریتانیا را در پیش گرفت و توانست با قرار گرفتن در صف نخست تظاهرات ضدجنگ در لندن، به تقویت همگرایی میان شهروندان لندنی و مسلمان ساکن در لندن و حتی دیگر شهرهای انگلیس، کمک کند.
سیاست مستقل حکمرانان شهری از نظام نامه دیپلماتیک دولت ها در طول تاریخ بیش از آنکه سبب انزوای حکومت ها و ملت ها شود به بهتر شدن اوضاع سیاسی و در نتیجه اقتصادی منتج شده است. بر همین اساس تجربه سیاست مستقل شهری، در کشور ما نیز می تواند نگاه ما به گذشته سیاسی بسیاری از کشورها را با مصلحت اندیشی در خصوص منافع داخلی و شهروندان، تغییر دهد و این تغییر تمام ارکان اقتصادی و سیاسی یک شهر و شاید به تدریج یک کشور را متاثر از حس انتفاع عمومی کند.
روابط شهری اصفهان با شهرهای همسنگ خود در جهان را می توان نمونه ای از لزوم این تجربه دانست. تجربه ای که هر شهردار مستقل و جهانی، باید برنامه های اقتصاد شهری خود را بر آن بنا کند و از پس لرزه هایی که در جریان این حرکت سیاسی - اقتصادی، در خصوص شهر صورت می گیرد، نهراسد چراکه شهرداران نماینده شهروندان در سطح داخلی و خارجی هستند و نمی توان با تکیه بر ترس ها، منافع یک شهر جهانی را نادیده گرفت.
متاسفانه نگاه شهرداران گذشته اصفهان به این شهر تا دروازه های این شهر بوده است و هرچند در سخنرانی های خود از اصفهان به عنوان یک شهر جهانی یاد کرده اند اما گام یا گام های موثری برای جهانی سازی اصفهان برداشته نشده است که البته شاید یکی از دلایل آن هم جای خالی یک شهردار دیپلمات در نصف جهان بوده است.
مهارت های دیپلماتیک در کاراکتر شهرداری که برنامه های آبادانی یک شهر جهانی را روی میز خود دارد، باید از مدیر شهری، تصویر یک سفیر را در ذهن شهروندان خلق کند چراکه اصفهان حامل ارزش های فرهنگی و اقتصادی بسیاری است که بخش زیادی از آنها تاکنون در سطح جهانی با دیگر شهرها به اشتراک گذاشته نشده است.
گوینده دیالوگ های یک شهر جهانی، شهردار آن است که می تواند با اشراف بر مفاهیم مشترک میان ملت ها منتقل کننده پیام «نصف جهان» به «جهان» باشد.
اصفهان با معضلات اجتماعی متفاوتی روبرو است که تنها با دریافت سرویس های اجتماعی از تجربه شهرهای مختلف دیگر می تواند، در مسیر حل آنها قدم بردارد، مشکلاتی مانند کودکان کار، زنان بی سرپرست، اقشار آسیب پذیر و .... پیش از ما در بسیاری از شهرهای جهان حتی در کشورهای پیشرفته وجود داشته است اما فرمولی که آنها با آزمون و خطا در طی سال های اخیر برای حل این معضلات به آن دست یافته اند، تنها در سایه دیپلماسی شهری قابل دریافت است.
دیپلماسی شهری از مصونیت دخالت نهادهای دیگر نیز برخوردار است و اگر مدیران اصفهان بتوانند با پشت کردن به منازعات سیاسی شکل گرفته در این شهر که ناشی از سهم خواهی و برخی برخواسته از حس منفعت طلبی است تنها به ایجاد تبادلات جهانی برای منتفع کردن شهروندان از ارزش افزوده این روابط بیندیشند، اصفهان به پارادایم حکمرانی مستقل شهری در ایران تبدیل خواهد شد و برای همیشه مناسبات شهری با تکیه بر عقل گرایی، روی غیردولتی بودن خود را با افزایش سطح رفاه در شهر به مردم نشان خواهد داد.
*خبرنگار و روزنامه نگار حوزه اقتصادی -سیاسی
46
