اصفهان دیدنی است، اما وقتی شب با همه تاریکی‌اش اصفهان را در بر می‌گیرد، عمارت‌ها، پلها و بوستان‌های کرانه زاینده‌رود در لباس نور پرده‌ای دیگر از این شهر را به نمایش می‌گذارند، روز، زیبایی اصفهان عریانتر است اما این شهر در حجاب شب و نورافکنی ماه و چراغها، زوایایی دیگری از افسون و زیبایی‌اش را نمایان می‌کند.
اصفهان، شهرموزه ایران است، شهر موزه‌ای که علاوه بر روزها، شبهایش هم دیدنی و جذاب است؛ ظرفیتی که هیچ گاه جدی به آن پرداخته نشده و معلوم نیست چقدر هماهنگی بین دستگاهی و بخش خصوصی بتواند از آن در رونق گردشگری بهره بگیرد.
گردشگران زیادی ایران را با نام این شهر و آثارش می‌شناسند. گردشگری،صنعتی بیست و چهار ساعته است؛ اصفهان، نگین گردشگری ایران اما چقدر زیست شبانه دارد و مدیران گردشگری تا چه اندازه توانسته‌اند شبهای اصفهان را زنده کنند؟! شهری که ظرفیتهای بالقوه‌ای برای گردشگری شب دارد و بناها و آثار تاریخی و شهری اش می‌توانند با برنامه‌ریزی مسیرهای گردشگری، تجربه خوبی برای گردشگری شبانه در ایران باشند.
آیا وقت آن نرسیده که دست اندرکاران شهر و متولیان گردشگری به این ظرفیت‌ها توجه کنند و با رونق بخشیدن به گردشگری و زیست شبانه شهر، قدم‌های علمی و جدی‌تری در اقتصاد گردشگری بردارند؟
بر پایه یک پژوهش دانشگاهی با عنوان توسعه گردشگری شبانه شهری در ایران، اصفهان حائز رتبه نخست اولویت بندی توسعه گردشگری شبانه شده و بعد از آن به ترتیب تبریز، مشهد، شیراز و یزد در جایگاه‌های دوم تا پنجم رتبه بندی گردشگری شبانه قرار گرفته اند.
این پژوهش در سال 95 انجام شده و نشان می‌دهد شهر اصفهان با امتیاز قابل ملاحظه‌ای نسبت به شهرهای دیگر می‌تواند در مسیر توسعه گردشگری شبانه قرار گیرد. مدیران گردشگری اصفهان با تایید نتایج این پژوهش معترف هستند که تاکنون برنامه‌ای جدی برای زیست شبانه این شهر نداشته‌اند.
مسیرهای دسترسی به میدان نقش جهان، چهارباغ عباسی و دولتخانه، کرانه‌های زاینده‌رود و پلها، محله جلفا از جمله مکانها و مسیرهایی هستند که ظرفیت خوبی برای گردشگری شبانه دارند، اما برای زنده نگهداشتن شبهای این مکانها باید تمهیداتی اندیشید و برنامه‌ریزی کرد.
نورپردازی بناها، برنامه‌های فرهنگی مثل تئاتر خیابانی یا به نمایش گذاشتن میراث ناملموس چون آداب و رسوم، خوراکی ها و تنقلات اصفهانی ، موسیقی ایرانی، ایجاد بازارچه‌های شب و گردشگری غذا، تنها نمونه‌هایی از امکانات لازم برای زنده نگهداشتن شبهای مکان‌های گردشگری هستند.
از استقبال شهروندان اصفهانی تا اقبال گردشگران خارجی
کارشناسان گردشگری می‌گویند برای استفاده از ظرفیت گردشگری شبانه، باید در ابتدا بتوان نظر شهروندان را جذب و آنها را ترغیب به استفاده از ساعت‌های شب برای گذراندن اوقات تفریحی خود کرد؛ چیزی که به گردشگران داخلی و خارجی احساس امنیت می‌دهد و احتمال انتخاب و حضور آنها برای استفاده از شب را بیشتر می کند.
از سوی دیگر هماهنگی و یکصدایی دستگاه هایی مثل شهرداری، میراث فرهنگی، گردشگری و نیروی انتظامی برای ایجاد بستر گردشگری شبانه الزامی ست.
یک فعال گردشگری درباره بهره‌گیری از ظرفیتهای شبانه شهرموزه اصفهان به ایرنا گفت: اصفهان ظرفیت بالقوه‌ای در گردشگری شبانه دارد اما باید مکانها و بخش‌هایی از شهر با هدف ماندن شب شناسایی و فضاسازی های لازم توسط نهادهای شهری انجام شود. اگر فضاهای شهری برای گذراندن شب مهیا شوند و شهروندان از آنها استقبال کنند، به طور قطع برای حضور گردشگران خارجی هم اقبال پیدا خواهند کرد.
محمد معینی معتقد است که اگر نتوانیم جذابیتی برای ماندن در شب ایجاد کنیم، گردشگری شبانه موفق نخواهد بود.
وی ادامه داد: باید از تجربه کشورهایی که گردشگری شبانه موفق دارند استفاده کرد و به جای کپی برداری، الگوبرداری کرد و با همسان سازی با فرهنگ ایران در اصفهان اجرا کرد.
تعیین و آماده‌سازی مسیرهای گردشگری، اولویت فراموش شده
این راهنمای تورهای خارجی با اشاره به طراحی مسیرهای گردشگری به عنوان یکی از اصلی ترین لازمه‌های گردشگری شبانه گفت: تا زمانی که مسیرها توسط شهرداری تعریف نشوند گردشگری محکوم به شکست است. باید مسیرها برای گردشگری خصوصا برای گردشگری شبانه آماده و مهیا شوند.
معینی طراحی مسیرهای گردشگری بدون بلیط را یکی از مدلهای گردشگری پیشنهادی برای استفاده از اوقات شبانه گردشگران می داند که توریستها می‌توانند بدون ورود به بناها و ساختمان‌ها آنها را ببینند و اطلاعات دریافت کنند. این مدل گردشگری و دیدار از مکان‌هایی که بدون خرید بلیط امکان بازدید دارند می‌تواند استفاده خوبی از ظرفیت شبهای مکانها و بناهای تاریخی و شهری اصفهان باشد.
به گفته این فعال گردشگری مسیرهای گردشگری تاکنون تعیین نشده اند و این می تواند مانع بزرگی برسر راه گردشگری شبانه باشد: وقتی مسیرهای گردشگری تعریف شده باشند می‌توان بناهای تاریخی و شهری را پر رنگ کرد اما متاسفانه در این مورد نه تنها مسیرهای گردشگری تعیین نشده اند بلکه شهرداری در نورپردازی بسیاری از مکانها جز در مواردی که مجبور بوده خوب عمل نکرده است.
وی با تاکید بر لازمه رایزنی و هماهنگی بین نهادهای دست اندکار در خصوص گردشگری شبانه برای آماده سازی و مهیا شدن مسیرهای گردشگری شبانه افزود: در وهله اول باید احساس امنیت ایجاد و در قدم بعدی بازارچه های شب فعال شود؛ چرا که اگر مسیرها و بناها نورپردازی کافی هم داشته باشند اما این مسیرها به لحاظ اقتصادی فعال نباشند باز برای گردشگر، حضور و ماندن در شب توجیهی نخواهد داشت.
زیست شبانه اصفهان در گرو یکصدایی سازمان ها
یک کارشناس گردشگری معتقد است برای استفاده از حیات شبانه در اصفهان باید در مرحله اول منطقه یا مسیر خاصی را در نظر گرفت و دستگاه‌ها، همکاری و اقدامات لازم را در خصوص خدمات شهری و امنیت داشته باشند و بعد طرح زیست شبانه را به مسیرها و نقاط دیگر بسط داد. کامران هارونی گفت: برای اجرای گردشگری شبانه در اصفهان که باید مورد تایید مقامات استانی و کشوری باشد، یکسری پیوست های فرهنگی، ایمنی،انتظامی و بهداشتی را در نظر بگیریم. به طور قطع در این طرح باید پلیس برای امنیت و اورژانس برای خدمات بهداشتی و درمانی حضور و همکاری داشته باشند.
برای گردشگری شبانه باید کیفیت زمان فعالیت افراد و مراکز خدماتی را افزایش داد چیزی که به اعتقاد کارشناسان سلامت اجتماعی و نشاط جامعه را در پی خواهد داشت.
به گفته این کارشناس، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، نیروی انتظامی و دستگاههای دیگر باید نیروی انسانی کافی داشته باشند تا بتوانند شب به شهروندان و گردشگران خدمات رسانی کنند.
گردشگری شبانه می‌تواند سهم موثری را در اقتصاد شهری داشته باشد و اصفهان با بسترسازی و رونق این نوع گردشگری افزایش موثری در درآمد گردشگری اش داشته باشد. هارونی با ایرنا گفت: علاوه بر تامین زیبایی و روشنایی شهر در شب و ایمن‌سازی فضاها باید در گردشگری شبانه با جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های شبانه غنا ایجاد کرد.
طرح گردشگری شب بر میز شورای سیاستگذاری گردشگری اصفهان
جزیره ای فکر کردن دستگاه‌ها در گردشگری مانع بزرگی بر سر راه توسعه این صنعت در همه جوانب بوده حالا اما شورایی در استانداری به نام «شورای سیاست گذاری گردشگری» زیر نظر معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار تشکیل شد که سعی دارد نهادها و دستگاههای مختلف را برای رونق صنعت گردشگری در اصفهان دعوت به تعامل و استفاده از خرد جمعی کند.
حالا که یک سال از شکل‌گیری این شورا گذشته طرح موضوع گردشگری شبانه می‌تواند در این شورا نتایج خوبی داشته باشد. هماهنگی دستگاه های مختلف از جمله شهرداری، نیروی انتظامی به همراه اداره میراث فرهنگی و گردشگری این شهرنقش موثری در اجرای موفقیت آمیز این نوع گردشگری دارند.
پیشتر در تهران طرح زیست شبانه دریکی از خیابان های این شهر به دلیل چند صدایی بودن و نبود همکاری کافی از سوی نهادهای مرتبط نتوانست نمره قابل قبولی بگیرد و بنابراین شورای نوپای سیاستگذاری گردشگری در استانداری می‌تواند در یک صدایی و همکاری نهادها و سازمان های مجری در صورت پیشنهاد طرح گردشگری شبانه موثر واقع شود.
معاونت گردشگری اداره کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری اصفهان به ایرنا گفت که بنا دارد گردشگری شبانه را به عنوان یک دستور کار در شورای سیاست گذاری گردشگری مطرح و ارائه کند.
سید علی صالح درخشان با اشاره به پتانیسیل های گردشگری شبانه در رونق اقتصاد شهری در اصفهان افزود: گردشگری شبانه همان زیرساخت های گردشگری با تامل بیشتر را می‌طلبد. با توجه به پتانسیل های موجود، شهر اصفهان در گردشگری شبانه می تواند حرف اول را بزند اما تا کنون دراینباره اتفاق خاصی نیفتاده است.
وی با اشاره به پیاده روسازی چهارباغ و میدان نقش جهان توسط شهرداری، این اقدامات را پیش درآمدی برای گردشگری شبانه دانست و خاطرنشان ساخت: وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و اداره ما به عنوان ناظر و حاکمیت نباید دربحث های اجرایی ورود پیدا کند و باید ضمن ایجاد زیرساخت های لازم، بخش خصوصی در گردشگری شبانه ورود پیدا کند.
در همین ارتباط شماری از گردشگران خارجی در اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بر ضرورت مهیا شدن بستر گردشگری شبانه در این شهر تاریخی و فرهنگی تاکید کردند و گفتند: همه شرایط برای تحقق این گردشگری در کلانشهر اصفهان فراهم است که تحقق آن نیاز به برنامه ریزی و نقشه راه دارد.
آنان اظهارداشتند: میدان زیبای نقش جهان اصفهان بزرگ میدان جهان است که متاسفانه از 10 شب تعطیل می‌شود و هیج گردشگر خارجی از آن نمی‌تواند بهره مند شود و حتی دیگر آثار تاریخی مهم این شهر تاریخی نیز همینطور است در حالی در بسیاری از کشورهای گردشگرپذیر جهان گردشگری شبانه رونق خاصی دارد.
استان اصفهان به عنوان قطب گردشگری کشور دارای ۱۰۷ شهر و یکهزار و ۹۳۴ روستاست؛ بیش از ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی در این استان شناسایی شده و یکهزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و چهار اثر آن به نام های میدان امام (نقش جهان)، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع به ثبت جهانی رسیده است.
استان اصفهان همچنین دارای 90 موزه تاریخی، مردم شناسی، فرهنگی و طبیعت است که در اختیار بخش دولتی و خصوصی است.
