ده‌ها نفر از عزاداران چوب به دست بار دیگر گردهم آمده‌اند تا با نواهای عاشورایی به واقعه ۲۷ جمادی الثانی سال ۱۱۶ هجری قمری در اردهال کاشان جانی دوباره ببخشند اما آنها تنها نیستند و جمعیت انبوهی از کهنسالان و خردسالان، مردان و زنان قالی مقدس را به عنوان نمادی از پیکر پاک مثله شده برادر حضرت امام جعفر صادق (ع) همراهی می‌کنند.
صدها نفر از ارادتمندان و دلباختگان خاندان عصمت و طهارت نیز که بیشترشان یک روز پیش‌تر با هر وسیله‌ای حتی پای پیاده از نقاط دور و نزدیک با ذکر یا حسین (ع) بر لب و اشک شوق در چشم، خود را به آستان مقدس امامزاده سلطانعلی بن محمد باقر (ع) رسانده‌اند، هم‌نوا با مجاوران و سرسپردگان نهضت جد بزرگوارش آمده‌اند تا جملگی حدیث عشق بخوانند؛ اینجا مشهد اردهال، کربلای ایران است.
شمال استان اصفهان هم‌چون سایر نقاط ایران اسلامی برای سده‌ها میزبان آستان مقدس امامزادگان معصومی بوده که با نیت ترویج دین مبین اسلام، گوشه‌ای از این کهن دیار را به وجود مبارکشان مزین کردند اما نگینی به نام علی بن محمد باقر (ع) بیش از همه بر تارک تاریخ منطقه می‌درخشد.
علی بن محمد بن علی بن الحسین (ع)، مشهور به سلطانعلی، فرزند بلافصل پنجمین امام شیعیان و ام‌ولد بود که سال ۱۱۳ هجری قمری با حکم حضرت امام محمد باقر (ع) و به درخواست دوستداران اهل بیت (ع) در چهل حصاران و فین برای ترویج و تبیین احکام دین مبین اسلام از مدینه منوره به منطقه اردهال، که امروزه از توابع بخش نیاسر کاشان به شمار می‌آید، هجرت کرد.
این امامزاده والامقام نزدیک سه سال در منطقه به هدایت مردم اشتغال داشت و در این مدت بسیاری از شیعیان را گرد خود جمع کرد اما سرانجام در سال ۱۱۶ ه.ق به همراه تعدادی از مریدان و اهالی منطقه، حدود ۵۵ سال پس از واقعه کربلا توسط نیروهای حکومت وقت در محلی به نام دربند ازناوه به شهادت رسید.
بر اساس برخی روایت‌ها جمعی از مردم روستای خاوه پیکر پاک ایشان را به سوی نهری در نزدیکی قتلگاه حمل کرده و پس از غسل در محل کنونی آستان مقدس به خاک سپردند.
اهالی فین هم با شنیدن این حادثه به خون‌خواهی برخاستند و پیاده و سواره با چوب و چماق، خود را به قتلگاه شهیدان اردهال رسانده و در نهایت از قاتلان (حارث ملقب به زرین‌کفش بارکرسفی، حاکم وقت منطقه و مامورانش) انتقام گرفتند.
به استناد روایتی دیگر زمانی که اهالی فین با پیکر خونین علی بن باقر (ع) در مشهد اردهال روبه‌رو شدند، بدن پاک ایشان را در یک تخته فرش پیچیده و با عزاداری پرشوری در کنار جوی شاهزاده حسین (ع) شست‌وشو داده و سپس تدفین کردند.
در گذشته به دلیل نبود رسانه‌های ارتباط جمعی، جهت مطلع کردن اهالی برای حضور در آیین قالی‌شویان، فردی خوش صدا را به بالای گلدسته‌های مسجد می‌فرستادند تا با صدایی بلند مردم را آگاه کند و از این رو یک هفته مانده به آیین اصلی، جمعه‌جار در نقاط مختلف از فین گرفته تا خاوه به اجرا درمی‌آید.
آیین سنتی مذهبی قالی‌شویان اما سالانه در دومین جمعه مهرماه به یاد شهادت امامزاده علی بن محمد باقر (ع) با شور و غوغایی وصف ناپذیر به میزبانی آستان مقدس ایشان در مشهد اردهال کاشان برگزار می‌شود.
کاروان پیاده‌روی وارثان حماسه شهید اردهال به رسم هر ساله روز پنجشنبه پس از اقامه نماز صبح از مسجد جامع فین حرکت کرده و در نهایت نزدیکی‌های غروب خورشید پس از طی مسیری ۴۰ کیلومتری وارد مشهد می‌شوند.
حدود ساعت هشت صبح روز جمعه اهالی فین چوب به دست از محل نهری که به جوی شاهزاده حسین معروف شده، به سوی بقعه متبرکه حرکت می‌کنند تا با تجمع در صحن‌ها به مداحی، سخنرانی و عزاداری بپردازند.
پس از پایان سوگواری یکی از ریش‌سفیدان فین کمک‌های نقدی و نذرهای جمع‌آوری شده را به عنوان هدیه به متولی یا سرپرست خادمان آستان می‌دهد و درخواست قالی ویژه را می‌کند.
قالی شناسنامه‌دار اهدایی مردم فین و خاوه در ابعاد ۲.۵*۳.۵ متر به طرح گلدانی جوشقان‌قالی مزین شده و نقشه آن مربوط به اواخر سده دهم هجری قمری همزمان با آغاز دوره صفویه است که سال ۱۳۹۶ به دست ۳۰۰ نفر از نو بافته شد.
سیاه‌پوشان چوب به دست این قالی را به عنوان نمادی از پیکر امامزاده شهید بر دوش گرفته و با شعارهای مذهبی آن را به سوی جوی شاهزاده حسین می‌برند که در فاصله نزدیک به ۸۰۰ متری آستان مقدس همچنان با وجود گذشت سده‌ها روان است.
پیشاپیش دسته هم شخصی از اهالی چهل حصاران که به صورت نمادین روی نیزه چوبی سر بریده امامزاده را حمل کرده و جانماز ترمه‌ای بر روی شانه راستش افکنده، سوار بر اسب حرکت می‌کند و گروهی از مردم خاوه با علمی مزین به پارچه‌های سبز در جلوی قالی عزاداری می‌کنند؛ فینی‌ها و دسته حاملان قالی نیز پیاپی چوب‌ها را در هوا تکان داده و با بانگ الله اکبر و حسین حسین گویان به دنبال علم راهی می‌شوند.
سپس در میان انبوه عزاداران چوب دستی‌ها را به آب جوی زده و به قالی می‌پاشند؛ سپس قالی را بر دوش گرفته و از گذرگاهی که به در شرقی بقعه می‌رسد، وارد صحن سردار یا فینی‌ها می‌شوند و چند دور قالی را در حیاط می‌چرخانند و در نهایت به ایوان بقعه برده و با آیین خاصی آن را به اهالی خاوه می‌دهند تا با همراهی خادمان به درون حرم حمل کنند.
سومین جمعه مهرماه نیز اهالی روستای نشلج کاشان در قالب آیینی سنتی مذهبی با اجرای شبیه‌خوانی و سینه‌زنی در آستان مقدس به سوگ شهادت امامزاده علی بن محمد باقر (ع) می‌نشینند که به جمعه نشلجی‌ها معروف شده است.
در کنار این آیین و گزارش‌هایی از درک برخی کرامت‌های این امامزاده توسط مردم عادی، سردابی واقع در زیر بقعه متبرکه جنبه‌های اسرارآمیزی به موضوع داده، از جمله اینکه گفته می‌شود: در سمت شرقی سرداب نزدیک به ۱۰۰ تابوت با اندازه‌ها و رنگ‌های گوناگون در سه ردیف روی یکدیگر گذاشته شده که قسمتی از تخته‌های چند تابوت شکسته؛ درون هر تابوت پیکری در لباس زندگی، صورت باز و موهای ژولیده وجود دارد که با مختصر تماسی مانند پودر بر روی هم فرو می‌ریزد و در عقب سردابه هم زیر دارالحفاظ لوحه‌ای از سنگ نصب و روی آن نام سید رکن الدین مسعود و تاریخ ۹۵۴ را حجاری کردند.
به هر روی این بقعه متبرکه با وجود فراز و نشیب‌های تاریخی همواره در دوره‌های گوناگون میزبان ارادتمندان و دوستداران اهل بیت (ع) بوده و بسیاری آن را پس از آستان نورانی امام هشتم (ع) در مشهد مقدس، بارگاه حضرت معصومه (س) در قم، بقعه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در ری و شاه‌چراغ (ع) در شیراز، جزو زیارتگاه‌های واجب التعظیم ایران اسلامی می‌دانند.
قالی‌شویان مردم فین در مشهداردهال کاشان سال ۲۰۱۲ با شماره ۵۸۰ به عنوان یکی از میراث جهانی ناملموس ایران به ثبت یونسکو رسیده و تنها آیین سنتی مذهبی اسلامی است که بر اساس تاریخ هجری شمسی در کشور برگزار می‌شود.
این آیین سنتی مذهبی پیش‌تر نیز در سال ۱۳۸۹ با شماره ۱۵۰ در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده بود.
۸۱۲۳
