دشت‌های سرسبز جنوب فریدن که اکنون در فراز و فرود تاریخ، جای خود را به کوچه پس کوچه های قدیمی داده، بقعه ای متبرک را همچون نگین در آغوش گرفته که قرن‌ها تجلی ارادت عارفان و بهانه شوریده حالی عاشقان بوده است. نام این محله به زبان عامیانه "سرکنده ها" است که از محلات بسیار قدیمی فریدن به شمار می‌رود.
این مقبره منسوب به شیخ ابوسلیمان دارانی است که بر اساس اسناد تاریخی از اکابر عرفا و رجال طریقت و در میان خاص و عام، به کثرت فضل و تقوا معروف بوده است و وفات او را بین سال‌های ۲۰۳ و ۲۲۴ نوشته اند.
در بسیاری از کتاب‌های عرفانی از جمله "شرح تعرف" از دو عارف در این دوره یاد می شود، ابوسلیمان دارانی و پسرش شیخ سلیمان دارانی. بقعه متبرکه در شهر داران(بخش مرکزی فریدن) آنگونه که معروف است متعلق به شیخ سلیمان دارانی است که بنای قدیمی آن با گنبدی فیروزه ای به پیش از عصر صفوی تعلق داشت.
در زمان حاضر بنای قدیم ویران گشته و بنای جدید بقعه بازسازی شده است.
بر اساس وقف نامه‌های کهن که قدیمی‌ترین آنها به سنه ۷۱۰ هجری قمری باز می گردد، املاک اطراف این بقعه مانند مزرعه درِ حضرت، مزرعه پای قلعه و مزرعه جوی کدران متعلق به این بناست، از این رو فرآیند توسعه و تکمیل آن طی سال ها ادامه یافت تا به وضعیت فعلی درآمد.
مهمترین دلیل محبوبیت این بارگاه که نسل به نسل نقل شده، سندی است مربوط به شرح "نور باران شدن بقعه" در سنه ۱۳۱۲ که در آن پس از حمد و ثنای خداوند آمده است: " . . . بر ضمیر منیر ذوالعز و الاحترام از ازکیا و اغنیا و ابنیا از ذکور و اناث و کبیر و صغیر اهالی داران پوشیده نماند که در شب بیست و دویم(چهارشنبه) شهر رمضان المبارک سلطان خاقان بن خاقان بن خاقان ناصرالدین شاه قاجار، آنچه بر اهل بصیرت و دانش ظاهر گردید، نزدیک به سه ساعت از شب گذشته بود درحالی که نزول برف به شدت واقع بود و شب عرفه عید نوروز بود از شرافت و فضیلت شاهزاده شیخ سلیمان نوری مانند در شاهوار از اوج گنبد متبرکه هویدا شد که اغلب ناس زایر ملاحظه نمودند و به قدر یک ساعت چند دفعه ظاهر و مخفی می‌شد که جمعی کثیر از اهالی که در آن شب سعادت یار و از خواب غفلت بیدار بودند مجتمع شدند و به توبه و انابه و زاری مشغول شدند ..."
بر اساس اسناد خطی موجود، ابوسلیمان، ادعای دیدار و گفت‌وگو با فرشتگان را داشته که به گفته مورخان این همان است که به ابوسلیمان عبدالرحمن عارف قرن دوم و سوم قمری نسبت می‌دهند.
به نظر می‌رسد آنچه در اسناد خطی به صورت کرامات و حالات خارق‌العاده به صاحب بقعه نسبت داده شده، به نقل از کتاب‌هایی است که در شرح حال ابوسلیمان دارانی(دمشقی) اشاراتی کرده‌اند بااین حال، صاحب بقعه نیز به همین نام «شیخ ابوسلیمان دارانی»، بین عوام شهرت یافته و اکنون گروه بسیاری از ساکنان شهر داران به شیخ سلیمانی دارانی
مشهورند.
برآیند اسناد تاریخی، معماری این بقعه را اینگونه توصیف کرده است:"داخل مقبره دارای پلان هشت گوش است که مقبره در وسط قرار دارد. گنبد بنا از نوع دوپوش گسسته است و پوشش خارجی گنبد از کاشی خشت بدون نقش به رنگ آبی آسمانی است و کلمه یا الله با خط بنایی و از کاشی سفید و لاجوردی تنها نقش روی گنبد بالای سر در ورودی قرار دارد. چندین ترک بر روی گنبد دیده می‌شود و کاشی‌ها در بعضی جاها یخ بر شده و مصالح بنا بیشتر از آجر است.ورودی مقبره را ایوان ساده کاهگلی تشکیل می‌دهد و در جبهه شمالی ورودی یک پله موزاییک پشت بام قرار دارد.بنا از قسمت شمال توسعه داشته و آثار باقیمانده آن موجود است.در صحن مقبره، تعدادی سنگ قبر دیده می‌شود و دیوار اطراف صحن و مقبره خشتی است."
این بقعه به عنوان تنها مرکز مذهبی - زیارتی شهر داران از سوی اوقاف و امور خیریه شهرستان فریدن در حال نوسازی است. بیشتر قسمت های توصیف شده این معماری در زمان حاضر پابرجاست و برخی دیگر مانند گنبد و محوطه مرمت و یا اضافه شده است.
مردمان فریدن، این جمله سرشار از عبرت شیخ ابوسلیمان دارانی را همواره به یاد می‌آورند که می گوید:"انسان اگر بر هیچ نگرید باید بر روزگاری که تباه کرده، بگرید و او را این اندوه تمام است تا وقت مرگ..."
بقعه شیخ ابوسلیمان دارانی، از دیرباز حوزه مغناطیس دل‌ها، تجلی ارادت‌ها و بارگاه امن اهالی داران و شهرها و روستاهای اطراف بوده است.شهرت این بقعه با گذشت زمان نه تنها کمرنگ نشده بلکه اکنون شکوه تاریخ در لابه‌لای خشت و سنگ‌های آن جریان دارد.
همسایگان و محله‌های اطراف این بقعه، از دیرباز آیین‌های خاص را به بهانه‌های مختلف در حاشیه این بنا برگزار می کرده‌اند چرا که شیخ ابوسلیمان دارانی نزد آنان از جایگاه فاخر و برجسته برخوردار بوده است.
محرم، این فصل حُزن و ماتم گواه روشنی بر این ویژگی است،همچنانکه با گذشت دهه‌ها، شور و شعور حسینی را در جوار این بقعه متبرکه می‌توان مشاهده کرد.
به گواهی تاریخ، ادای احترام دسته‌جات و هیات‌های عزاداری به این بقعه، از روزگاران دور مرسوم بوده، به این گونه که هر هیات با عبور از خیابان‌ها و کوچه‌ها و گذرها به نحوی در مسیر بقعه قرار می گرفت و با ورود به محوطه با چرخاندن و خم کردم علم و پرچم‌ها، ارادت خود را به شیخ ابوسلیمان دارانی نشان می‌داد.این مراسم در شام غریبان نیز تکرار می شد.
در حاشیه این آیین‌ها، مردم و حاجتمندان به توزیع نذورات می پرداختند و همراه هیات‌ها به عزاداری مشغول می شدند.
با گذشت زمان و افزایش تعداد هیات‌های مذهبی از سال ۱۳۹۴ تاکنون، این آیین کهن‌ها در قالب "تجمع بصیرت عاشورایی" ادامه پیدا کرده است.
برگزاری همایش "رهروان زینبی" در روز دوازدهم محرم و برگزاری همایش پیاده‌روی "جاماندگان حرم" در روز اربعین از دیگر برنامه های شاخصی است که هر سال در این بقعه با حضور پرشور مردم برگزار می شود.
اکنون همه ساله همزمان با هشتم محرم، ۲۲ هیات عزاداری شهر داران، پس از پیمودن مسیرهای مشخص شده، بطور متمرکز به آستان این بارگاه معنوی دخیل می بندند تا شانه به شانه بگریند و ارادت خود را به شهید کربلا به منصه ظهور برسانند.
برگزاری این کهن آیین که با استقبال پرشور مردم و گردشگران همراه است، نزدیک به چهار ساعت به طول می انجامد و در این مدت لحظه به لحظه بر شمار جمعیت افزوده می‌شود.
هنگامی که یک دسته عزادار به شمار اجتماع‌کنندگان اضافه می شود، همه به احترام آن سکوت می کنند و اجازه داده می شود تا نوحه‌خوانی و مرثیه‌سرایی آن هیات، اجرا و مراسم ادای احترام به بارگاه انجام شود، سپس عزاداری به صورت متمرکز ادامه می‌یابد.
یکی از اعضای هیات امنای بقعه متبرکه شیخ ابوسلیمان دارانی که خود را "علی عرب" معرفی می کند، در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا می گوید: فلسفه این آیین به گذشته بازمی‌گردد چرا که هیات‌های عزاداری در حین حرکت وقتی که به این بقعه می رسیدند با توقفی کوتاه و روی گرداندن به طرف گنبد، به صاحب بقعه عرض ادب می کردند و سپس به راه خود ادامه می دادند.
عضو هیات امنای این بقعه، وحدت و یکرنگی را مهترین پیام این آیین بیان کرد و افزود: عزاداری برای سالار شهیدان(ع) برآمده از خلوص است و همه می‌کوشند به نحوی ارادت خود را به امام حسین(ع) نشان دهند، گردهمایی هیات‌ها زیر بیرق واحد در کنار اقشار مردم و پرداختن به عزاداری نیز نمود یکپارچگی و همدلی است.
عرب افزود: محتوای نوحه‌ها و مرثیه‌هایی که هیات‌ها در بدو ورود به بقعه می‌خوانند بیشتر پیرامون سلام دادن به شیخ ابوسلیمان است.
وی با بیان اینکه آیین‌های سنتی عزاداری در فریدن می تواند نقطه آغاز جذب گردشگر باشد، افزود: در زمان حاضر نیز بخش بزرگی از عزاداری‌ها و برنامه‌های محرم توسط فریدنی‌های مقیم شهرهای دیگر که سال‌ها پیش از این منطقه مهاجرت کرده اند، انجام می شود.
وی افزود: عشق و ارادت مردم فریدن به امام حسین(ع) همه ساله جمعیت بی‌شماری از مهاجران این منطقه را بسوی خود جذب می کند بطوری که این افزایش جمعیت و ورود مسافر و مهمان از شهرهای دیگر بخصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا برای مردم مشهود است.
عرب به تاثیر رسانه در بازتاب آیین‌های عزاداری اشاره و بیان کرد: با توجه به استقبال گسترده عزاداران از این مراسم، استمرار توسعه محوطه و تجهیز این بقعه ضروری است.
به گفته وی، آیین گردهمایی هیات‌های عزاداری فریدن در بقعه شیخ ابوسلیمان دارانی برآمده از پیشینه پربار اعتقادی و مذهبی مردم این خطه است از این رو باید نهادینه و به نسل های بعد منتقل شود.
به گزارش ایرنا، فریدن بر اساس اسناد تاریخی، بخشی از سرزمین‌ها و تمدن‌های اولیه در ایران بوده است.
به گفته مورخان، فریدن تغییر یافته نام فریدون و زادگاه کاوه آهنگر است، دیاری با خصوصیات اجتماعی و نژادی منحصربه فرد که به 'سرزمین شش قوم' معروف است.
داران مرکز شهرستان فریدن، عارفان بزرگی را در دامن خود پرورانده که یکی از آنان شیخ ابو سلیمان دارانی است.
فریدن با ۲ شهر، ۲۸ روستا و افزون بر ۴۹ هزار نفر جمعیت در۱۴۰ کیلومتری غرب استان اصفهان واقع است.
۹۸۶۱/۶۰۲۷
