در این مطلب بااشاره به 15 ماه مبارک رمضان، سالروز ولادت با سعادت سبط اکبر، حضرت امام حسن مجتبی علیه السلام، آمده است: زندگانی، مبارزات، اخلاق و در یک کلمه وجود مکرم آن امام همام درس آموز برای همه بشر و در تمامی زمان ها و مکان هاست که البته در شناخت ابعاد وجودی ایشان هنوز که هنوز است به شدت کم کاری صورت گرفته است. در این نوشته کوتاه به بخش مهمی از ابعاد امامت ایشان اشاره می‌کنیم.
امام حسن مجتبی(ع) با بزرگ ترین طاغوت عصر یعنی معاویه درگیر بودند که صلح را به جنگ ترجیح دادند و به قولی قهرمانانه ترین نرمش تاریخی را به نمایش گذاشتند. بررسی مقدمات و شرایط و عللی که صلح را ایجاب کرد و دقت در کیفیت وقوع صلح و مواد صلح نامه و موشکافی نتایج شیرین صلح برای جناح حق و ضربه های سهمگین آن بر جناح باطل به خوبی روشن می کند که صلح آن حضرت در حقیقت انقلابی بود که زمینه انقلاب سرخ حسینی را فراهم ساخت و این دو انقلاب یعنی نرمش قهرمانانه امام حسن و قیام ظلم ستیزانه امام حسین علیهم السلام پایه ریز انقلاب علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در عصر طلایی خلأ انتقال قدرت از بنی امیه به بنی عباس گشت و به این ترتیب اسلام ناب محمدی(ص) که در تشیع جلوه گر بود، نهال خود را آبیاری و به درخت تنومندی تبدیل کرد که بقا و استمرار تشیع را با قدرت و اقتداری که در تاریخ بر جای گذاشت، نتیجه داد.
سیاستمداران با تمسک به اصلی عُقلایی هر گاه بین پذیرش امتیاز منفی و دادن امتیاز مثبتی به حریف قرار گرفته اند، راهکاری را برگزیده اند که کمترین زیان را برای آن ها و جامعه شان داشته باشد. سبط اکبر، امام حسن مجتبی علیه السلام، در صلح تاریخی خود با معاویه کوشید با رعایت این قاعده به گونه ای سیاست خود را در مفاد قرارداد صلح بگنجاند که بتواند با استفاده از این ابزار، مبارزه با معاویه را در سطح و به شیوه ای دیگر ادامه دهد.
امام علیه السلام در قرارداد خود مطالبی گنجانید که امتیازات زیادی برای اسلام و مسلمانان داشت و کوشید در آن معاویه را آن گونه که هست به مردم بشناساند و چهره واقعی او را بنمایاند. با این صلح چهره کفر و نفاق معاویه بر همگان روشن شد. امام حسن علیه السلام در مفاد صلح او را در تنگنای موازین شرعی قرار داد و به وسیله مواد صلح نامه اهداف واقعی خود را از جنگ با معاویه نشان داد که عبارت بودند از: جلوگیری از آزار شیعیان، جلوگیری از ناسزاگویی به امام علی علیه السلام، جلوگیری از تبعیض نژادی و قومیت گرایی، رانت خواری، فساد مالی و ده ها حرکت زشت معاویه که آزادانه به اسم اسلام انجام می داد . البته امام به خوبی می دانستند که معاویه به این قرارداد عمل نمی کند؛ ولی این مسئله سبب رسوایی او می شد و این خود یکی از بزرگ ترین انگیزه های امام در صلح با معاویه بود.
عامل اصلی در پذیرش صلح از سوی امام حسن علیه‌السلام، همراهی و فداکاری نکردن مردم به‌ویژه خواص بود که ناشی از دنیاگرایی و راحت طلبی آنان بود. اینکه امام عزیز ما و رهبری معظم بر پرهیز از اشرافی گری تأکید دارند به دلیل این است که دنیا گرایی خواص را از مسیر حق دور می کند، همچنان که آن دنیا گرایی به بروز رفتارهایی چون پیمان شکنی، خیانت و... انجامید. بازتاب این رفتارها موجب تنها ماندن امام، ناامیدی از وصول به هدف به وسیله جنگ و پذیرش ترک مخاصمه بود؛ اما همان گونه که انتظار می رفت، معاویه با رسیدن به قدرت، تمامی پیمان های خود را شکست.
شهادت سرداران اسلام به دست معاویه، شکنجه و تهدید آنان و حذف نام شیعیان از دفتر بیت المال و دیگر فشارها که پس از پیمان صلح صورت گرفت، وجدان های به خواب رفته را بیدار ساخت و این همان خیری بود که امام حسن علیه السلام پیش بینی کرده بود. پس از انعقاد صلح، وقتی سران دو طرف به کوفه آمدند، معاویه برای مردم سخنرانی کرد. او بالای منبر رفت و گفت: «به خدا ای مردم، من برای بر پا داشتن نماز با شما نجنگیدم. جنگ من نه به دلیل روزه بود، نه حج و نه پرداخت زکات. تنها انگیزه من از نبرد با شما، حکومت بر شما بود؛ چه ناراحت شوید و چه خشنود. بدانید من هر پیمانی را که با حسن بن علی بسته ام، زیر پا می گذارم و به آن پایبند نخواهم بود.»
معاویه برخلاف مفاد صلح نامه، نخست بر اعمال فشار، تهدید و شکنجه درقبال مردم کوفه و بصره و به ویژه علویان و پیروان امام افزود. امام علیه السلام روزهای سختی را در کوفه می گذراند. بهترین یاران او که گذشته درخشانی در زمان امام علی علیه السلام داشتند، تحت تعقیب قرار گرفتند و به شهادت رسیدند؛ طلایه دارانی چون «حجر بن عدی »، «رشید هجری» و «میثم تمار» از آنان بودند.
امام علیه السلام پس از دیدن بی وفایی یاران و فشار دستگاه بنی امیه بر او، کوفه را به مقصد مدینه ترک کرد و به انتظار روزی نشست که مردم فرجام کارشان را ببینند و به خود آیند؛ همان هایی که با کنار آمدن با دشمن دینشان، دو امام بزرگ خویش را خانه نشین کرده بودند؛ اما هدف امام مجتبی علیه السلام فراتر از آن بود که به شناخت حقایق در زمان خود او برسند. آثار ارزشمند صلح امام علیه السلام همچون حفظ دین و مصلحت امت پیامبر، بقای نظام امامت، حفظ حیات شیعه و ...، نیز نشان داد دستاورد امام علیه السلام به مراتب بیشتر از دستاورد معاویه بود. این آثار گویای این است که این صلح کارآمد، برابر با پیروزی، هوشیارانه، براساس حفظ خط مشی اصلی و بر طبق رعایت مصالح امت اسلامی بود. این صلح، آثاری را در پی داشت که قیام حماسی امام حسین علیه السلام آن را تکمیل و بقای اسلام را تضمین کرد.
/6026/7141
انتهای پیام امام حسن مجتبی(ع) با بزرگ ترین طاغوت عصر یعنی معاویه درگیر بودند که صلح را به جنگ ترجیح دادند و به قولی قهرمانانه ترین نرمش تاریخی را به نمایش گذاشتند. بررسی مقدمات و شرایط و عللی که صلح را ایجاب کرد و دقت در کیفیت وقوع صلح و مواد صلح نامه و موشکافی نتایج شیرین صلح برای جناح حق و ضربه های سهمگین آن بر جناح باطل به خوبی روشن می کند که صلح آن حضرت در حقیقت انقلابی بود که زمینه انقلاب سرخ حسینی را فراهم ساخت و این دو انقلاب یعنی نرمش قهرمانانه امام حسن و قیام ظلم ستیزانه امام حسین علیهم السلام پایه ریز انقلاب علمی امام باقر(ع) و امام صادق(ع) در عصر طلایی خلأ انتقال قدرت از بنی امیه به بنی عباس گشت و به این ترتیب اسلام ناب محمدی(ص) که در تشیع جلوه گر بود، نهال خود را آبیاری و به درخت تنومندی تبدیل کرد که بقا و استمرار تشیع را با قدرت و اقتداری که در تاریخ بر جای گذاشت، نتیجه داد.
سیاستمداران با تمسک به اصلی عُقلایی هر گاه بین پذیرش امتیاز منفی و دادن امتیاز مثبتی به حریف قرار گرفته اند، راهکاری را برگزیده اند که کمترین زیان را برای آن ها و جامعه شان داشته باشد. سبط اکبر، امام حسن مجتبی علیه السلام، در صلح تاریخی خود با معاویه کوشید با رعایت این قاعده به گونه ای سیاست خود را در مفاد قرارداد صلح بگنجاند که بتواند با استفاده از این ابزار، مبارزه با معاویه را در سطح و به شیوه ای دیگر ادامه دهد.
امام علیه السلام در قرارداد خود مطالبی گنجانید که امتیازات زیادی برای اسلام و مسلمانان داشت و کوشید در آن معاویه را آن گونه که هست به مردم بشناساند و چهره واقعی او را بنمایاند. با این صلح چهره کفر و نفاق معاویه بر همگان روشن شد. امام حسن علیه السلام در مفاد صلح او را در تنگنای موازین شرعی قرار داد و به وسیله مواد صلح نامه اهداف واقعی خود را از جنگ با معاویه نشان داد که عبارت بودند از: جلوگیری از آزار شیعیان، جلوگیری از ناسزاگویی به امام علی علیه السلام، جلوگیری از تبعیض نژادی و قومیت گرایی، رانت خواری، فساد مالی و ده ها حرکت زشت معاویه که آزادانه به اسم اسلام انجام می داد . البته امام به خوبی می دانستند که معاویه به این قرارداد عمل نمی کند؛ ولی این مسئله سبب رسوایی او می شد و این خود یکی از بزرگ ترین انگیزه های امام در صلح با معاویه بود.
عامل اصلی در پذیرش صلح از سوی امام حسن علیه‌السلام، همراهی و فداکاری نکردن مردم به‌ویژه خواص بود که ناشی از دنیاگرایی و راحت طلبی آنان بود. اینکه امام عزیز ما و رهبری معظم بر پرهیز از اشرافی گری تأکید دارند به دلیل این است که دنیا گرایی خواص را از مسیر حق دور می کند، همچنان که آن دنیا گرایی به بروز رفتارهایی چون پیمان شکنی، خیانت و... انجامید. بازتاب این رفتارها موجب تنها ماندن امام، ناامیدی از وصول به هدف به وسیله جنگ و پذیرش ترک مخاصمه بود؛ اما همان گونه که انتظار می رفت، معاویه با رسیدن به قدرت، تمامی پیمان های خود را شکست.
شهادت سرداران اسلام به دست معاویه، شکنجه و تهدید آنان و حذف نام شیعیان از دفتر بیت المال و دیگر فشارها که پس از پیمان صلح صورت گرفت، وجدان های به خواب رفته را بیدار ساخت و این همان خیری بود که امام حسن علیه السلام پیش بینی کرده بود. پس از انعقاد صلح، وقتی سران دو طرف به کوفه آمدند، معاویه برای مردم سخنرانی کرد. او بالای منبر رفت و گفت: «به خدا ای مردم، من برای بر پا داشتن نماز با شما نجنگیدم. جنگ من نه به دلیل روزه بود، نه حج و نه پرداخت زکات. تنها انگیزه من از نبرد با شما، حکومت بر شما بود؛ چه ناراحت شوید و چه خشنود. بدانید من هر پیمانی را که با حسن بن علی بسته ام، زیر پا می گذارم و به آن پایبند نخواهم بود.»
معاویه برخلاف مفاد صلح نامه، نخست بر اعمال فشار، تهدید و شکنجه درقبال مردم کوفه و بصره و به ویژه علویان و پیروان امام افزود. امام علیه السلام روزهای سختی را در کوفه می گذراند. بهترین یاران او که گذشته درخشانی در زمان امام علی علیه السلام داشتند، تحت تعقیب قرار گرفتند و به شهادت رسیدند؛ طلایه دارانی چون «حجر بن عدی »، «رشید هجری» و «میثم تمار» از آنان بودند.
امام علیه السلام پس از دیدن بی وفایی یاران و فشار دستگاه بنی امیه بر او، کوفه را به مقصد مدینه ترک کرد و به انتظار روزی نشست که مردم فرجام کارشان را ببینند و به خود آیند؛ همان هایی که با کنار آمدن با دشمن دینشان، دو امام بزرگ خویش را خانه نشین کرده بودند؛ اما هدف امام مجتبی علیه السلام فراتر از آن بود که به شناخت حقایق در زمان خود او برسند. آثار ارزشمند صلح امام علیه السلام همچون حفظ دین و مصلحت امت پیامبر، بقای نظام امامت، حفظ حیات شیعه و ...، نیز نشان داد دستاورد امام علیه السلام به مراتب بیشتر از دستاورد معاویه بود. این آثار گویای این است که این صلح کارآمد، برابر با پیروزی، هوشیارانه، براساس حفظ خط مشی اصلی و بر طبق رعایت مصالح امت اسلامی بود. این صلح، آثاری را در پی داشت که قیام حماسی امام حسین علیه السلام آن را تکمیل و بقای اسلام را تضمین کرد.
/6026/7141
کپی شد
