به گزارش ایرنا، استادان دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در میزگرد ایرنا که در این مرکز علمی برگزار شد،
رویکردهای جدید الگوی کشت در ایران را در قالب سه محور امنیت غذایی، آبی و انرژی مطرح و تاکید کردند که کارایی این محورها در گرو همگرائی ملاحظات آنهاست در غیر این صورت به بخش های دیگر آسیب می زند.
تغییر الگوی کشت در ایران و اصفهان با توجه به کمبود آب ضروری است چرا که در کشوری همچون ایران که میزان بارندگی آن یک چهارم و تبخیر آب آن 2 برابر جهان است باید تمام برنامه ریزی ها در زمینه تولید محصولات کشاورزی به صورت همگرا مورد توجه قرار بگیرد.
کارشناسان بر این باورند که انتخاب هر الگوی کشت به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی می تواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه روستایی داشته باشد، اما در برخی از شرایط کشاورزان به جهت تغییر در شرایط محیطی، تغییر در تقاضا و مصرف گرایش به تغییر الگوی کشت پیدا می کنند که یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در چند سال اخیر در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی، مساله خشکسالی بوده است.
کشاورزی دانش محور که در یکصد سال اخیر وارد ایران شد به تاکید صاحبنظران امر با وجود رشد و توسعه صرورت گرفته در این بخش، متاسفانه هنوز بخش کشاورزی ایران نتوانسته با دانش روز خودش را منظبق و بسیاری از چالشها را نیز برطرف کند.
از سوی دیگر برخی از تحقیقات دانشمندان این عرصه تاکید دارند تا 2 دهه آینده کشورهایی در جهان موفق هستند که موادغذایی شان را خودشان تولید کنند و به خارج نیاز نداشته باشند.
به باور این استادان این بخش اقتصادی کشور به خاطر اهمیت تولید مواد غذایی یکی از بحث های جدی محافل اقتصادی و اجتماعی است و بر ضرورت اتخاذ رویکرد علمی و عملی و برنامه ریزی اصولی متناسب با شرایط موجود تاکید کردند.
بخش کشاورزی به دلیل تامین 85 درصد نیازهای غذایی و 90 درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی و دارای بودن 25 درصد سهم صادرات غیرنفتی، نقش تعیین کننده ای در اقتصاد کشور دارد.
وزارت جهادکشاورزی باید ارزیابی درستی از منابع آبی موجود داشته و بر اساس آن به کشاورزان الگوی کشت بدهد زیرا میزان بهره وری آب در بخش کشاورزی تنها 33 درصد و به عنوان یکی چالش مطرح است.
براساس آمار موجود از بین 66 محصول اصلی کشاورزی، ایران 25 نوع آن را تولید می کند که اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست.
کشت خودسرانه و بدون برنامه ریزی، یکی از نمودهای آشکار کشاورزی سنتی در کشورهای جهان سوم از جمله ایران
است، الگویی که نه تنها برای تعادل بازار آسیب زاست بلکه تاکید بر کشت یک یا چند محصول برای منابع آبی، اکوسیستم و خاک نیز آسیب های زیادی به دنبال دارد.
برآیند آمارهای ارایه شده، با اصلاح الگوی کشت، تولید محصولات باغی در یک هکتار تا حدود 50 درصد نسبت به کشاورزی سنتی افزایش می یابد و در مصرف آب هم سالانه صرفه جویی 200 هزار لیتر در ثانیه در 10 هزار متر مربع عرصه کشاورزی شاهد خواهیم بود.
طبق آمار وزارت نیرو، حدود 90 درصد آب مصرفی در کشور مربوط به کشاورزی است در حالی که متوسط مصرف آب جهانی در بخش کشاورزی 70 درصد است.
با وجود ارایه آمارهای متفاوت، سالانه در کشور 95 میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که 90 درصد آن در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش آشامیدنی، 2 درصد صنعت و بخش عمومی و پارک‌ها و فضای سبز مصرف می‌شود.
از بین 66 محصول اصلی کشاورزی، ایران 25 نوع آن را تولید می کند که اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست.
خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استاد اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان ' تغییر الگوی کشت در ایران و اصفهان ' با حضور جهانگیر عابدی کوپایی استاد تمام گروه مهندسی آب و رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی، غلامرضا قربانی استاد تمام گروه علوم دامی و حمیدرضا عشقی زاده استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات و پرویز احسان زاده دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات این دانشکده برگزار کرد.
**امنیت غذایی، آبی و انرژی اضلاح مرتبط الگوی کشت هستند
رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان و استاد تمام گروه آب ضمن قدردانی از خبرگزاری جمهوری اسلامی بابت باز شدن دریچه ای در خصوص گسترش همکاری رسانه با دانشگاه افزود : امیدواریم تحقیقاتی که در دانشکده کشاورزی و دانشگاه صنعتی صورت گرفته بتواند بخشی از معضلات جامعه و به ویژه استان را رفع کند.
جهانگیر عابدی کوپایی با بیان اینکه رویکردهای جدید جهانی بحث الگوی کشت را در قالب سه محور امنیت غذایی، امنیت آبی و انرژی مطرح می کنند، گفت: تجربیات جهانی نشان می دهد که توجه به یک بخش، به بخش های دیگر آسیب می زند و این سه ضلع بهم مرتبط است و نباید آن ها را از هم تفکیک کرد.
وی با اشاره به اینکه در تابستان سال جاری کمبود آب آشامیدنی اصفهان فشار شدیدی بر انرژی مصرفی وارد کرد، تصریح کرد: همچنین با توجه به بسته شدن آب زاینده رود و نرسیدن آب به مناطق شرق و غرب اصفهان باعث شد تا فشار زیادی به آب های زیرزمینی وارد شود و آب های زیرزمینی استان رو به انحطاط برود و این در حالیست که اگر وضعیت به همین صورت باشد منجر به نابودی منابع آب زیرزمینی اصفهان می شود.
این استاد دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: اما زمانی که بحث تامین آب کشاورزی مطرح می شود باید به این نکته توجه داشته باشیم که به چه میزان و به چه مناطقی آب را اختصاص دهیم و آیا حق آبه هایی در این زمینه وجود دارد و اگر وجود داشته چرا یا اجرا نمی شود یا ناقص اجرا می شود؟
وی بیان کرد: ما باید بپذیریم الگوی کشت استان در گذشته که به طور عمده شامل محصولات راهبردی از جمله گندم، جو و ذرت بود به همان شدت گذشته نمی توان ادامه داد، به ویژه با تغییرات اقلیم که مواجه هستیم و در سال های اخیر خود را بیشتر نشان داده است باید کم کم نه تنها از وسعت اراضی مورد کشت محصولات راهبردی کم کنیم بلکه باید به سمت محصولاتی که متحمل به شوری و کم آبی باشند از جمله کشت سورگوم، گلرنگ و ارزن برویم.
عابدی کوپایی با اشاره به مقاومت کشاورزان در خصوص تغییر الگوی کشت تصریح کرد: باید به کمبود آب و تغییر کشت و به تبع آن کمبود درآمد توجه داشته باشیم یعنی اگر کشاورزی که محصولی با قیمت مناسب می فروشد گفته شود سطح اراضی خود را کاهش دهد به دلیل کاهش درآمد مقاومت می کند.
وی خاطرنشان کرد: در این راستا مساله حمایت های دولتی پر رنگ می شود و باید از طریق بیمه محصولات و خرید تضمینی کاری کند که کشاورز راضی به تغییر الگوی کشت شود.
**منابع آبی موجود نمی تواند ما را به سمت خودکفایی هدایت کند
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: به این نتیجه رسیدیم که منابع آب موجود کشور نمی تواند ما را به سمت خودکفایی موادغذایی ببرد، براساس تحقیقات از دهه های اخیر ادامه این رویکرد باعث از بین رفتن منابع آبی کشور و تحت تاثیر قرار گرفتن تمام فعالیت های صنعتی و کشاورزی می شود.
وی بیان کرد: با شرایط کنونی میزان بهره وری محصولات کشاورزی حدود 1.1 یا 1.2 کیلوگرم بر مترمکعب مصرف آب است که با رشد جمعیت فعلی پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور باید بهره وری را به 1.6 یا 1.8 کیلوگرم بر مترمکعب مصرف آب برسانیم.
عابدی کوپایی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه منابع آبی محدود بوده تنها راهکار توجه به مباحث بِه زراعی، بِه نژادی و مهندسی زیست فناوری یا بیوتکنولوژی است، خوشبختانه تحقیقیاتی که دانشکده ما در دهه های گذشته انجام داده به بسیاری از این نکات اشاره کرده است همچنین تحقیقات خوبی در زمینه محصولات راهبردی کشور صورت گرفته اما متاسفانه این مطالب در دانشگاه بایگانی شده و به صحنه جامعه و عمل کشاورزان رسوخ نکرده است همچنین باید برای هر محصول یک نهاد با تامین بودجه مورد نیاز تحقیقات را گردآوری و به صحنه ببرد.
وی با بیان اینکه در برخی از واردات کشور دچار نقص بوده و شاهد واردات عمده روغن در کشور هستیم، ادامه داد: این سوال مطرح است که آیا تاکنون این ماموریت به دانشگاه واگذار شده که به سمت دانه های روغن برود؟ چرا که این دانه ها می تواند در کشور تاثیر زیادی در تولید روغن داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به روغن گیری از جنگل های بلوط افزود : در زمینه روغن گیری از بلوط در ایران کار نشده است، افراد برجسته در ایران می توانند در این زمینه کار کنند اما نیازمند حمایت ملی برای تحقق این امر هستند تا شاهد کاهش واردات در کشور باشیم.
وی با اشاره به واردات بسیار زیاد شکر به کشور اظهارداشت: آیا الگوی مصرف غذایی با الگوی بهداشت سالم همخوانی دارد؟ مصرف بیش از حد مواد روغنی و شکری داریم که بیماری های قلبی و عروقی را به دنبال دارد اما آیا اقدام کلان و ملی صورت گرفته تا الگوی غذایی تغییر داده شود؟
عابدی کوپایی با بیان اینکه توسعه افقی کشاورزی در استان باید حذف و به سمکت توسعه عمودی و افزایش بهره وری پیش برویم، بیان کرد : باید به سمت کشت های مقاوم به خشکی و شرایط شوری پیش برویم که طبق تحقیقات به دست آمده گیاه سورگوم مناسب است چرا که در دهه های آینده وضعیت جوی به گونه ای است که بارندگی کم و دمای هوا بالا می رود و کشت محصولاتی همچون سورگوم با صرفه تر از محصولات رایج خواهد بود.
** برنامه توسعه کشاورزی مبتنی بر شرایط محیطی و منابع باشد
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به الگوی توسعه کشاورزی برای کشور و اصفهان گفت: هر کشوری طبق شرایط محیطی و منابعی که دارد باید برنامه توسعه را به پیش ببرد اگر هر کشوری از لحاظ یک یا چند منبع ضعیف و فقیر است باید توسعه با دقت دوچندان به آن منابع محدود باشد.
پرویز احسان زاده افزود: اگر منبعی نایاب، کمیاب و ضربه پذیر است الگوی توسعه نباید به گونه ای باشد که منبع را تخریب و یا به زوال بکشاند.
وی ادامه داد: معتقدم در کشوری همچون ایران که بارندگی یک چهارم دنیا و تبخیر آب حدود سه برابر متوسط جهانی است برنامه ریزی های تولیدی که مبتنی بر مصرف آب است باید با عنایت به این مساله باشد از این رو استان اصفهان در مرکز ایران و در اوج این مساله است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: فکر می کنم تمرکز این تعداد جمعیت در فلات مرکزی خلاف عقل سلیم و توسعه شهری و کشاورزی و آینده کشور است چرا که این جمعیت نیازمند غذا بوده و وظیفه تامین غذا برعهده کشاورزی که بخشی الگوی کشت و تولیدات دامی است.
وی بیان کرد: اگر به صلاح باشد که بخش زیادی از محصولات کشاورزی را با توجه به اینکه منابع آب و خاک به شدت دچار آسیب شده و می شوند از مکان های مختلف دنیا تامین کنیم، این در حالیست که نه کشاورز بیکار شود بلکه با یارانه هایی که در کل دنیا مرسوم است بدون تکیه بر حمایت های دولتی روی پا نخواهد بود.
احسان زاده با بیان اینکه به صنعت بیش از کشاورزی یارانه تعلق می گیرد، ادامه داد: این سبب شده که مشکلات جدی از جمله فقر در بخش کشاورزی به وجود بیاید، ضمن اینکه کشاورزی غریب و یتیم است ناچار به تولید غذا هستیم.
وی اضافه کرد : در جایی همچون اصفهان باید به سمت تغییر جدی الگوی کشت برویم، دیگر نمی توانیم به سبک اجدادمان تولید گیاهی داشته باشیم از این رو باید به سمت گیاهانی که به ازای مصرف حداقلی آب تولید با ارزش حداکثر داشته باشند همچون گیاهان دارویی.
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان کرد: شاید جایی همچون اصفهان که کویری بوده و جمعیت بسیاری در آن متمرکز است طبیعتا باید به سمت گیاهانی که به ازای آب مصرفی گیاهان با ارزش به دست بیاید.
** ذات شرایط محیطی ایران از ابتدا خشک و کویری بوده است
وی اضافه کرد: تاکنون آسیب جدی به منابع خاک و آب زده شده است، ذات شرایط محیطی ایران از ابتدا به همین صورت بوده است و اجداد ما هم در شرایط کویری زندگی می کردند اما اکنون که جمعیت افزایش پیدا کرده و فشارها بیشتر شده است بیش از حد از منابع بهره برداری می کنیم و این سرعت سبب شده تا نسبت به 40 سال گذشته تاکنون بیشتر به منابع آسیب وارد کردیم.
احسان زاده بیان کرد: متخصصان عنوان می کنند، به طور تقریبی ظرفیت منابع طبیعی کشور ما برای تامین نیازهای 50 میلیون نفر کافی است و این در حالیست که در زمان حال جمعیت کشور 80 میلیون نفر است که باید از راس تا پایین به دنبال راهکاری برای افزایش جمعیت و به تبع آن تامین غذای افراد باشیم وگرنه دچار بحران می شویم.
وی با بیان اینکه باید در کشور الگوی کشت مبتنی بر شرایط محیطی صورت بگیرد، گفت: طبق اطلاعات موجود پهنه بندی کشت در برخی از استان ها صورت گرفته و اگر قرار است کشور از لحاظ برنج تولید حداقلی داشته تا با بحران تامین و امنیت غذا مواجه نشویم باید در دولت سیاست و برنامه ریزی صورت بگیرد که برنج این کشور در سواحل شمالی تولید شود و حمایت و یارانه لازم و علمی و کارشناسی شده اختصاص داده شود.
این استاد دانشگاه به توسعه کشت نیشکر در خوزستان اشاره کرد و گفت: 30 سال پیش یکی از تصمیمات در خصوص تغییر الگوی کشت توسعه کشت نیشکر در خوزستان بود که متاسفانه نمونه ناموفقی بود چرا که مبتنی بر مطالعات زیست محیطی و پایداری تولید نبود و می بینیم که در مان حال آلودگی شدید زیست محیطی و شوری خاک خوزستان را به دنبال داشته است.
**تولید گیاهان با مصرف حداقلی آب و ارزش افزوده بالا مدنظر قرار بگیرد
وی بیان کرد: اگر اصرار به کار کشاورزی و تولید گیاهان با توجه به شرایط فلات مرکزی داریم باید به سمت گیاهانی که مصرف حداقلی آب و ارزش افزوده بالایی دارند پیش برویم.
به گفته وی تعریف امنیت غذایی، موجود بودن مواد غذایی کافی برای تمام افراد یک کشور یا یک استان، شهر و منطقه مرکزی ایران به گونه ای که یا خود غذا تولید کنند یا پول کافی داشت برای تامین غذا داشته باشند، است.
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه کل تولیدات کشاورزی از چهار دهه گذشته تاکنون به طور تقریبی 2 برابر شد که این نتیجه ورود دانش به بخش کشاورزی بود، اظهارداشت: چهل سال گذشته تولیدات محصولات کشاورزی 50 میلیون تن بود و این در حالیست که در زمان حال به 110 میلیون تن رسید اما باید به این نکته توجه کرد که اگرچه تولید افزایش پیدا کرده اما این افزایش به قیمت هدر رفت خاک ها و آلودگی منابع آب و رفتن آب به اعماق بوده است.
وی ادامه داد: بخشی از تولیدات کشاورزی از جمله گندم، برنج، نخود و دیگر محصولات به کشاورزان خرده پا اختصاص دارد که مدیریت خرده پایی از لحاظ تامین منابع و سوخت و برنامه دادن و تغییر الگوی کشت، پیدا کردن خریدار و کیفیت حداقلی محصول تولیدی که قابلیت صادرات داشته باشد با مشکل مواجه است.
احسان زاده ادامه داد: در بحث تولیدات گیاهی کشور ما مانند بسیاری از دیگر کشورهای خاورمیانه مبتنی بر خرده پایی بوده که این موضوع مشکلاتی را به وجود آورده است.
وی با بیان اینکه دانشگاه نقش خود را در این زمینه ایفا کرد، گفت: متاسفانه سازماندهی و برنامه ریزی مناسب و دراز مدت در این راستا نداشتیم و شاید به همین دلیل با مشکلاتی روبه رو شده ایم از این رو ضمن در نظر گرفتن برنامه باید تولیدات پهنه بندی شود به صورتی که سواحل شمالی برنج و منطقه مرکزی به کشت گیاهان دارویی اختصاص داده شود.
**قوت غالب کشور باید تغییر کند
احسان زاده معتقد است نباید در زمان حال جمعیت کشور افزایش پیدا کند چرا که افزایش جمعیت نیاز به تامین غذا دارد و با توجه به کم آبی و به تبع آن نبود کشت محصولات نمی توان امنیت غذایی مردم را تامین کرد.
وی ادامه داد: باید سهم آب صنعت و کشاورزی مشخص شود آن زمان اگر آبی باقی ماند برای کشت گیاهان دارویی و در نهایت محصولی همچون گندم که قوت غالب است اختصاص داده شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه قوت غالب کشور(گندم) باید تغییر کند، بیان کرد: مصرف سرانه گندم در ایران بسیار بالاتر از دنیا است باید کاری کرد تا مصرف گندم تعدیل شده و به موازات آن محصولات دیگری هم تولید شود.
وی با بیان اینکه به ازای هرکیلو محصولات دامی باید هفت کیلو محصولات گیاهی تولید شود، اظهارداشت: از نظر علمی کشوری که با کم آبی شدید مواجه است و برای تولید گیاهانی همچون ارزن نیامند آب هستیم نباید مرکزیت کشور قطب تولید شیر و گوشت باشد.
احسان زاده به نقش دانشگاه در کشاورزی اشاره و بیان کرد: اغلب تولید محصولات از جمله کلزا، نخود و برنج 2 برابر شده و این در حالیست که سطح زیر کشت از 40 سال گذشته تاکنون اندکی افزایش داشته است.
وی با اشاره به اینکه حلقه محیط زیست و آب و کشاورزی باید بهم متصل شود، ادامه داد: معتقدم محیط زیست یتیم تر از کشاورزی است در این راستا باید ارتباط تنگاتنگی با توسعه کشاورزی و صنعتی ایجاد شود.
** توجه به محیط زیست، اقتصاد و اجتماع در تغییر الگوی کشت ضروری است
استادیار گروه علوم زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در این میزگرد ایرنا اظهارداشت : زمانی که از توسعه پایدار صحبت می شود همه بخش ها باید دیده شوند، نباید بخش کشاورزی به صورت پایدار توسعه پیدا کند و سایر بخش ها دچار مشکل باشند.
حمیدرضا عشقی زاده توسعه پایدار در بخش کشاورزی را به کشتی تشبیه کرد و افزود: اگر یک نفر بر روی دکل و یک نفر در موتورخانه کشتی باشد و سوراخی در این کشتی به وجود بیاید دیر یا زود همه کشتی در آب غرق می شود، کشاورزی هم به همین صورت است.
وی توجه به سه نکته در خصوص تغییر الگوی کشت را ضروری دانست و گفت: سازگاری الگوی کشت با محیط زیست، قابل قبول بودن از نظر اقتصادی و پذیرفته شده از نظر اجتماعی (شناخت کشاورز با گیاه جایگزین) باید مورد توجه قرار بگیرد چرا که این سه مولفه مبنای کشاورزی توسعه پایدار است.
این استاد دانشگاه با اشاره به آمار و ارقام وضعیت تغییر الگوی کشت ارایه شده توسط وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: اکنون الگوی کشت کشور به طور عمده مبتنی بر غلات است یعنی از نظر سطح زیر کشت آبی حدود 60 درصد از اراضی را غلات تشکیل می دهند که در رتبه دوم محصولات علوفه ای که عمدتا یونجه وذرت علوفه ای بوده که سهم یونجه بیش از همه است.
وی ادامه داد: در رتبه سوم سهم محصولاتی همچون گوجه فرنگی و پیاز و سبزیجات 8.3 درصد در کشور از نظر سطح زیر کشت را دارا هستند سپس دانه های روغنی هفت درصد از سطح زیر کشت آبی را به خود اختصاص می دهد.
عشقی زاده با بیان اینکه در کشت آبی الگوی کشت به طور عمده مبتنی بر غلات است، تصریح کرد: در کشت دیم هم به طور تقریبی به همین صورت است، نزدیک 85 درصد سطح زیر کشت را غلات، 11 درصد را حبوبات تشکیل می دهد.
وی افزود: نمی توان گفت الگوی کشتی که تاکنون موجود بوده نادرست و غلط است چرا که کشت غلات بر مبنای بارندگی ها صورت می گیرد که در این خصوص باید فرآیند تولید دیده شود.
** 54 درصد سطح زیر کشت در اصفهان به غلات اختصاص دارد
به گفته این استاد دانشگاه وضعیت الگوی کشت آبی در استان اصفهان حدود 54 درصد به غلات و حدود 25 درصد را علوفه ها به خود اختصاص داده است.
وی به بهره وری مصرف آب اشاره و بیان کرد: هر کیلوگرم ماده خشک به دست آمده به ازای هر مترمکعب آب مصرفی در کشور حدود 1.2 بوده که میانگین جهانی آن 2 است بنابراین به نظر می رسد باید تحقیقات بر این حوزه متمرکز باشد، در این راستا گیاهانی در چرخه کشت باید قرار بگیرد تا مقدار تولید را به ازای مقدار مصرف آب افزایش دهد.
استاد دانشگاه علوم زراعت واصلاح نباتات اضافه کرد: دخالت دولت در بخش کشاورزی نیازمند نهادسازی است به طور مثال کشاورزان گندم کار نیازمند حمایت از منظر دانشگاه یا جهاد کشاورزی باشد.
وی تصریح کرد: ما از نظر تولید گیاهان دارویی مشکلی نداریم مشکل اصلی فروش گیاهان دارویی است از این رو دولت باید امور را تسهیل کرده سپس ارتباطی بین بازرگان و کشاورز ایجاد شود تا محصول فرآوری شده با ارزش افزوده بالا به دیگر کشورها صادر شود.
عشقی زاده با بیان اینکه باید سهم آب بخش کشاورزی مشخص شود، بیان کرد: چاه های بدون مجوز باید مسدود و چاه های مجوزدار دارای کنتور شود تا میزان آب قابل استفاده مشخص شود.
وی معتقد است آبیاری تحت فشار با استفاده از آبیاری نواری یا قطره ای هم آب و هم خاک را پس از چهار سال از بین می برد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تغییر الگوی کشت، بیان کرد : به نظر می رسد در اصفهان از گیاهانی که در فصل گرم (بهاره یا تابستانه) کشت می شوند باید به سمت کشت پاییزه برویم مشروط به اینکه اگر گندم و جو کشت شد تا به دست آمدن محصول بعدی بقایای گیاهی از بین نرود و بر روی سطح خاک باقی بماند.
به گفته وی بر روی گیاهانی از جمله ماشک و گلرنگ کار می کنیم و باید به صورت پاییزه این گیاهان را کشت و سیلاژ و سپس تحویل بخش دام و یا علوم انسانی تحویل دهیم.
عشقی زاده تصریح کرد : یکی از مشکلات اساسی این است که محصول با کیفیت در زمین کشاورزی تولید می شود ولی زمانی که به دست مصرف کننده می رسد کیفیت کاهش پید می کند به طور مثال پروتئین یونجه در زمین حدود 18 درصد و زمانی که به دامداری می رسد 14 درصد است از این رو باید به روزترین ماشین آلات وارد این بخش شود تا کیفیت محصول از بین نرود.
وی با اشاره به سطح زیر کشت محصولات زراعی آبی و دیم در کشور در سال زراعی 93- 94 افزود: محصول گندم 37.2 درصد آبی و 64.9 درصد دیم، محصول جو 11.7 درصد آبی و 19.7 درصد دیم، برنج 8.8 درصد آبی، ذرت دانه ای 2.8 درصد آبی، غلات 60.4 درصد آبی و 84.7 درصد دیم، حبوبات 2.1 درصد آبی و 11 درصد دیم، دانه های روغنی 6.8 درصد آبی و 0.4 درصد دیم، سبزیجات 8.3 درصد آبی و 0.3 درصد دیم، محصولات جالیزی 4.9 درصد آبی و 0.1 درصد دیم، محصولات علوفه ای 15.9 درصد آبی و 2.3 درصد دیم بوده است که کل سطح زیر کشت محصولات آبی در کشور 6 میلیون و 21 هزار و 484 هکتار و کل سطح زیر کشت دیم پنج میلیون و 355 هزار و 553 هکتار است.
این استاد دانشگاه نیز با اشاره به کشت محصولات زراعی آبی و دیم در استان اصفهان در سا زراعی 93-94 ادامه داد : محصول گندم 28.2 درصد آبی و 64.6 درصد دیم، جو 22.5 درصد آبی و 27.8 درصد دیم، برنج 2.7 درصد آبی، ذرت دانه ای 0.5 درصد آبی، غلات 53.9 درصد آبی و 92.4 درصد دیم، حبوبات 1.8 درصد آبی و 5.8 درصد دیم، دانه های روغنی 2.3 درصد آبی، سبزیجات 10.6 درصد آبی، محصولات جالیزی 4.3 درصد آبی، محصولات علوفه ای 25.6 درصد آبی و 1.8 درصد دیم بوده است که کل سطح زیر کشت محصولات آبی در این استان 207 هزار و 481 هکتار و سطح زیر کشت محصولات دیم 26 هزارو 303 هکتار است.
به گفته وی مقادیر بهره وری مصرف آب در ایران از 0.94 تا 1.29 کیلوگرم بر متر مکعب متغیر است که متوسط آن 1.07 است همچنین متوسط بهره وری در دنیا 2.5 کیلوگرم در متر مکعب می باشد.
**جز 5 کشور دنیا از لحاظ تولید شیر خام هستیم
استاد تمام گروه علوم دامی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه زیربنا و تفکرات زیربنایی کشور دچار مشکل است، بیان کرد: اعتقادی به علم و دانشگاه وجود ندارد و زمانی که با بحران مواجه شدیم مسائل با دانشگاه در میان گذاشته می شود.
به گفته غلامرضا قربانی مشکل ما از ریشه است و تنها وظیفه فارغ التحصیلی تعدادی دانشجو را داریم بدون آن که در مشکلات کشور دخالت کنیم.
وی با بیان اینکه حداقل جز پنج کشور دنیا از نظر تولید شیر خام هستیم، ادامه داد: دانشگاه و بخش خصوصی عمده پیشرفت و توسعه در کشور را بازی می کند.
قربانی با بیان اینکه اصفهان مکان مناسبی برای تولید شیر کشور نیست، تصریح کرد: جهاد کشاورزی نسبت به مجوزهایی که داده باید پاسخگو باشد، صنعت گاوداری ما توسعه یافته است ولی الگوی درستی نبوده است و سیاست گذاری درستی در این زمینه صورت نگرفته است.
این استاد دانشگاه گفت: وقتی کشوری هیچ ارزشی برای دانشگاه و استادان و پایان نامه هایی که سالانه در کشور انجام می شود، قایل نشود مشکلات متعددی را به وجود می آورد از این رو باید گفت از نظر درصد بودجه کل کشور به طور تقویبی در رده آخر قرار داریم.
وی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از کشاورزی در خدمت دامپروری است، تصریح کرد: براساس تحقیقات به دست آمده ارزن در مقایسه با ذرت بر عملکرد گاوهای شیری تفاوتی نداشته و از آن جایی که آب و هوا و زمین برای کشت ارزن بسیار مناسب بوده باید ارزن جایگزین ذرت شود چر که کم آب بر است و این در حالیست که کشاورز حاضر به تغییر الگوی کشت نیست.
قربانی بیان کرد : اگر نظام دولت و جهاد کشاورزی بر روی ارزن سرمایه گذاری کند به این نتیجه می رسد که ارزن به خوبی ذرت، جو و گندم جوابگوست در این راستا باید از محصولات کم آب بر و محصولاتی که به خوبی گندم و جو عمل می کند، استفاده شود.
وی به شرکت در سمینار 2014 در آلمان اشاره کرد و افزود: در این سمینار مطرح شد که در سال 2050 قرار است جمعیت دنیا به 9.5 میلیارد نفر رسیده و آب در دنیا کم شود، کیفیت زمین های دنیا از بین برود، در این سمینار مطرح شد که چرا باید از غذای انسان برای دام استفاده شود و چرا از فرآورده های فرعی استفاده نمی کنیم.
این استاد تمام دانشگاه ضمن گلایه از استفاده نکردن از پژوهش های استادان دانشگاهی در طرح های اجرایی گفت: حتی یک نفر از پژوهش های ما استقبال نکرده است.
** باگاس تا 66 درصد می تواند جایگزین کاه شود
وی با بیان اینکه تاکنون جهاد کشاورزی از تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی استفاده نکرده است، ادامه داد: حداقل 10 میلیون تن کاه در کشور داریم و این در حالیست که کل نیاز غذایی گاوی سالانه 12 میلیون تن است، همچنین 2 میلیون تن باگاس نیشکر داریم که متولیان امر نمی دانند با باگاس باید چه کار کنند اما طبق تحقیقاتی که دانشگاه بر روی باگاس انجام داده می توان این فرآورده را تا 66 درصد جایگزین کاه کرده و 40 کیلو شیر بدهد از این رو جهاد کشاورزی باید بر روی باگاس سرمایه گذاری کند.
قربانی بیان کرد: وابستگی کشاورزان به ذرت، یونجه، سیب ذرت و ذرت باید کم شود و کشاورز نیازمند پشتیبانی و حمایت از بالا دست است.
اراضی کشاورزی اصفهان حدود 563 هزار هکتار معادل 3.5 درصد از مساحت این استان است که با توجه به محدودیت های منابع آب در سال های اخیر، تنها حدود 290 هزار هکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می گیرد.
از 564 هزار هکتار اراضی دارای قابلیت کشاورزی در سال زراعی 96- 97 حدود 210 هزار هکتار به کشت محصولات زراعی اختصاص دارد که 190 هزار هکتار آن مربوط به زراعت آبی و 20 هزار هکتار مربوط به زراعت دیمی است.
میزان تولید انواع محصولات زراعی در استان اصفهان با توجه به بروز پدیده خشکسالی و کاهش سطوح زیر کشت حدود سه میلیون و 250 هزار تُن برآورد شده است.
ایرنا در برگزاری همه میزگردهای بخش کشاورزی، از سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان دعوت می کند که امید است حضور یابند.
9913/6026/
انتهای پیام رویکردهای جدید الگوی کشت در ایران را در قالب سه محور امنیت غذایی، آبی و انرژی مطرح و تاکید کردند که کارایی این محورها در گرو همگرائی ملاحظات آنهاست در غیر این صورت به بخش های دیگر آسیب می زند.
تغییر الگوی کشت در ایران و اصفهان با توجه به کمبود آب ضروری است چرا که در کشوری همچون ایران که میزان بارندگی آن یک چهارم و تبخیر آب آن 2 برابر جهان است باید تمام برنامه ریزی ها در زمینه تولید محصولات کشاورزی به صورت همگرا مورد توجه قرار بگیرد.
کارشناسان بر این باورند که انتخاب هر الگوی کشت به دلیل چند بعدی بودن کشاورزی می تواند پیامدهای مهمی در زندگی کشاورز و جامعه روستایی داشته باشد، اما در برخی از شرایط کشاورزان به جهت تغییر در شرایط محیطی، تغییر در تقاضا و مصرف گرایش به تغییر الگوی کشت پیدا می کنند که یکی از مهمترین عوامل تأثیرگذار در چند سال اخیر در تغییر الگوی کشت بین کشاورزان ایرانی، مساله خشکسالی بوده است.
کشاورزی دانش محور که در یکصد سال اخیر وارد ایران شد به تاکید صاحبنظران امر با وجود رشد و توسعه صرورت گرفته در این بخش، متاسفانه هنوز بخش کشاورزی ایران نتوانسته با دانش روز خودش را منظبق و بسیاری از چالشها را نیز برطرف کند.
از سوی دیگر برخی از تحقیقات دانشمندان این عرصه تاکید دارند تا 2 دهه آینده کشورهایی در جهان موفق هستند که موادغذایی شان را خودشان تولید کنند و به خارج نیاز نداشته باشند.
به باور این استادان این بخش اقتصادی کشور به خاطر اهمیت تولید مواد غذایی یکی از بحث های جدی محافل اقتصادی و اجتماعی است و بر ضرورت اتخاذ رویکرد علمی و عملی و برنامه ریزی اصولی متناسب با شرایط موجود تاکید کردند.
بخش کشاورزی به دلیل تامین 85 درصد نیازهای غذایی و 90 درصد مواد اولیه صنایع تبدیلی و دارای بودن 25 درصد سهم صادرات غیرنفتی، نقش تعیین کننده ای در اقتصاد کشور دارد.
وزارت جهادکشاورزی باید ارزیابی درستی از منابع آبی موجود داشته و بر اساس آن به کشاورزان الگوی کشت بدهد زیرا میزان بهره وری آب در بخش کشاورزی تنها 33 درصد و به عنوان یکی چالش مطرح است.
براساس آمار موجود از بین 66 محصول اصلی کشاورزی، ایران 25 نوع آن را تولید می کند که اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست.
کشت خودسرانه و بدون برنامه ریزی، یکی از نمودهای آشکار کشاورزی سنتی در کشورهای جهان سوم از جمله ایران
است، الگویی که نه تنها برای تعادل بازار آسیب زاست بلکه تاکید بر کشت یک یا چند محصول برای منابع آبی، اکوسیستم و خاک نیز آسیب های زیادی به دنبال دارد.
برآیند آمارهای ارایه شده، با اصلاح الگوی کشت، تولید محصولات باغی در یک هکتار تا حدود 50 درصد نسبت به کشاورزی سنتی افزایش می یابد و در مصرف آب هم سالانه صرفه جویی 200 هزار لیتر در ثانیه در 10 هزار متر مربع عرصه کشاورزی شاهد خواهیم بود.
طبق آمار وزارت نیرو، حدود 90 درصد آب مصرفی در کشور مربوط به کشاورزی است در حالی که متوسط مصرف آب جهانی در بخش کشاورزی 70 درصد است.
با وجود ارایه آمارهای متفاوت، سالانه در کشور 95 میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که 90 درصد آن در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش آشامیدنی، 2 درصد صنعت و بخش عمومی و پارک‌ها و فضای سبز مصرف می‌شود.
از بین 66 محصول اصلی کشاورزی، ایران 25 نوع آن را تولید می کند که اغلب آن ها جزو محصولات باغی هستند و از نظر تنوع محصولات، ایران رتبه سوم را در جهان داراست.
خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) استاد اصفهان در همین ارتباط میزگردی با عنوان ' تغییر الگوی کشت در ایران و اصفهان ' با حضور جهانگیر عابدی کوپایی استاد تمام گروه مهندسی آب و رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی، غلامرضا قربانی استاد تمام گروه علوم دامی و حمیدرضا عشقی زاده استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات و پرویز احسان زاده دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات این دانشکده برگزار کرد.
**امنیت غذایی، آبی و انرژی اضلاح مرتبط الگوی کشت هستند
رییس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان و استاد تمام گروه آب ضمن قدردانی از خبرگزاری جمهوری اسلامی بابت باز شدن دریچه ای در خصوص گسترش همکاری رسانه با دانشگاه افزود : امیدواریم تحقیقاتی که در دانشکده کشاورزی و دانشگاه صنعتی صورت گرفته بتواند بخشی از معضلات جامعه و به ویژه استان را رفع کند.
جهانگیر عابدی کوپایی با بیان اینکه رویکردهای جدید جهانی بحث الگوی کشت را در قالب سه محور امنیت غذایی، امنیت آبی و انرژی مطرح می کنند، گفت: تجربیات جهانی نشان می دهد که توجه به یک بخش، به بخش های دیگر آسیب می زند و این سه ضلع بهم مرتبط است و نباید آن ها را از هم تفکیک کرد.
وی با اشاره به اینکه در تابستان سال جاری کمبود آب آشامیدنی اصفهان فشار شدیدی بر انرژی مصرفی وارد کرد، تصریح کرد: همچنین با توجه به بسته شدن آب زاینده رود و نرسیدن آب به مناطق شرق و غرب اصفهان باعث شد تا فشار زیادی به آب های زیرزمینی وارد شود و آب های زیرزمینی استان رو به انحطاط برود و این در حالیست که اگر وضعیت به همین صورت باشد منجر به نابودی منابع آب زیرزمینی اصفهان می شود.
این استاد دانشگاه صنعتی اصفهان ادامه داد: اما زمانی که بحث تامین آب کشاورزی مطرح می شود باید به این نکته توجه داشته باشیم که به چه میزان و به چه مناطقی آب را اختصاص دهیم و آیا حق آبه هایی در این زمینه وجود دارد و اگر وجود داشته چرا یا اجرا نمی شود یا ناقص اجرا می شود؟
وی بیان کرد: ما باید بپذیریم الگوی کشت استان در گذشته که به طور عمده شامل محصولات راهبردی از جمله گندم، جو و ذرت بود به همان شدت گذشته نمی توان ادامه داد، به ویژه با تغییرات اقلیم که مواجه هستیم و در سال های اخیر خود را بیشتر نشان داده است باید کم کم نه تنها از وسعت اراضی مورد کشت محصولات راهبردی کم کنیم بلکه باید به سمت محصولاتی که متحمل به شوری و کم آبی باشند از جمله کشت سورگوم، گلرنگ و ارزن برویم.
عابدی کوپایی با اشاره به مقاومت کشاورزان در خصوص تغییر الگوی کشت تصریح کرد: باید به کمبود آب و تغییر کشت و به تبع آن کمبود درآمد توجه داشته باشیم یعنی اگر کشاورزی که محصولی با قیمت مناسب می فروشد گفته شود سطح اراضی خود را کاهش دهد به دلیل کاهش درآمد مقاومت می کند.
وی خاطرنشان کرد: در این راستا مساله حمایت های دولتی پر رنگ می شود و باید از طریق بیمه محصولات و خرید تضمینی کاری کند که کشاورز راضی به تغییر الگوی کشت شود.
**منابع آبی موجود نمی تواند ما را به سمت خودکفایی هدایت کند
رئیس دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: به این نتیجه رسیدیم که منابع آب موجود کشور نمی تواند ما را به سمت خودکفایی موادغذایی ببرد، براساس تحقیقات از دهه های اخیر ادامه این رویکرد باعث از بین رفتن منابع آبی کشور و تحت تاثیر قرار گرفتن تمام فعالیت های صنعتی و کشاورزی می شود.
وی بیان کرد: با شرایط کنونی میزان بهره وری محصولات کشاورزی حدود 1.1 یا 1.2 کیلوگرم بر مترمکعب مصرف آب است که با رشد جمعیت فعلی پیش بینی می شود در آینده ای نه چندان دور باید بهره وری را به 1.6 یا 1.8 کیلوگرم بر مترمکعب مصرف آب برسانیم.
عابدی کوپایی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه منابع آبی محدود بوده تنها راهکار توجه به مباحث بِه زراعی، بِه نژادی و مهندسی زیست فناوری یا بیوتکنولوژی است، خوشبختانه تحقیقیاتی که دانشکده ما در دهه های گذشته انجام داده به بسیاری از این نکات اشاره کرده است همچنین تحقیقات خوبی در زمینه محصولات راهبردی کشور صورت گرفته اما متاسفانه این مطالب در دانشگاه بایگانی شده و به صحنه جامعه و عمل کشاورزان رسوخ نکرده است همچنین باید برای هر محصول یک نهاد با تامین بودجه مورد نیاز تحقیقات را گردآوری و به صحنه ببرد.
وی با بیان اینکه در برخی از واردات کشور دچار نقص بوده و شاهد واردات عمده روغن در کشور هستیم، ادامه داد: این سوال مطرح است که آیا تاکنون این ماموریت به دانشگاه واگذار شده که به سمت دانه های روغن برود؟ چرا که این دانه ها می تواند در کشور تاثیر زیادی در تولید روغن داشته باشد.
این استاد دانشگاه با اشاره به روغن گیری از جنگل های بلوط افزود : در زمینه روغن گیری از بلوط در ایران کار نشده است، افراد برجسته در ایران می توانند در این زمینه کار کنند اما نیازمند حمایت ملی برای تحقق این امر هستند تا شاهد کاهش واردات در کشور باشیم.
وی با اشاره به واردات بسیار زیاد شکر به کشور اظهارداشت: آیا الگوی مصرف غذایی با الگوی بهداشت سالم همخوانی دارد؟ مصرف بیش از حد مواد روغنی و شکری داریم که بیماری های قلبی و عروقی را به دنبال دارد اما آیا اقدام کلان و ملی صورت گرفته تا الگوی غذایی تغییر داده شود؟
عابدی کوپایی با بیان اینکه توسعه افقی کشاورزی در استان باید حذف و به سمکت توسعه عمودی و افزایش بهره وری پیش برویم، بیان کرد : باید به سمت کشت های مقاوم به خشکی و شرایط شوری پیش برویم که طبق تحقیقات به دست آمده گیاه سورگوم مناسب است چرا که در دهه های آینده وضعیت جوی به گونه ای است که بارندگی کم و دمای هوا بالا می رود و کشت محصولاتی همچون سورگوم با صرفه تر از محصولات رایج خواهد بود.
** برنامه توسعه کشاورزی مبتنی بر شرایط محیطی و منابع باشد
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اشاره به الگوی توسعه کشاورزی برای کشور و اصفهان گفت: هر کشوری طبق شرایط محیطی و منابعی که دارد باید برنامه توسعه را به پیش ببرد اگر هر کشوری از لحاظ یک یا چند منبع ضعیف و فقیر است باید توسعه با دقت دوچندان به آن منابع محدود باشد.
پرویز احسان زاده افزود: اگر منبعی نایاب، کمیاب و ضربه پذیر است الگوی توسعه نباید به گونه ای باشد که منبع را تخریب و یا به زوال بکشاند.
وی ادامه داد: معتقدم در کشوری همچون ایران که بارندگی یک چهارم دنیا و تبخیر آب حدود سه برابر متوسط جهانی است برنامه ریزی های تولیدی که مبتنی بر مصرف آب است باید با عنایت به این مساله باشد از این رو استان اصفهان در مرکز ایران و در اوج این مساله است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: فکر می کنم تمرکز این تعداد جمعیت در فلات مرکزی خلاف عقل سلیم و توسعه شهری و کشاورزی و آینده کشور است چرا که این جمعیت نیازمند غذا بوده و وظیفه تامین غذا برعهده کشاورزی که بخشی الگوی کشت و تولیدات دامی است.
وی بیان کرد: اگر به صلاح باشد که بخش زیادی از محصولات کشاورزی را با توجه به اینکه منابع آب و خاک به شدت دچار آسیب شده و می شوند از مکان های مختلف دنیا تامین کنیم، این در حالیست که نه کشاورز بیکار شود بلکه با یارانه هایی که در کل دنیا مرسوم است بدون تکیه بر حمایت های دولتی روی پا نخواهد بود.
احسان زاده با بیان اینکه به صنعت بیش از کشاورزی یارانه تعلق می گیرد، ادامه داد: این سبب شده که مشکلات جدی از جمله فقر در بخش کشاورزی به وجود بیاید، ضمن اینکه کشاورزی غریب و یتیم است ناچار به تولید غذا هستیم.
وی اضافه کرد : در جایی همچون اصفهان باید به سمت تغییر جدی الگوی کشت برویم، دیگر نمی توانیم به سبک اجدادمان تولید گیاهی داشته باشیم از این رو باید به سمت گیاهانی که به ازای مصرف حداقلی آب تولید با ارزش حداکثر داشته باشند همچون گیاهان دارویی.
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان خاطرنشان کرد: شاید جایی همچون اصفهان که کویری بوده و جمعیت بسیاری در آن متمرکز است طبیعتا باید به سمت گیاهانی که به ازای آب مصرفی گیاهان با ارزش به دست بیاید.
** ذات شرایط محیطی ایران از ابتدا خشک و کویری بوده است
وی اضافه کرد: تاکنون آسیب جدی به منابع خاک و آب زده شده است، ذات شرایط محیطی ایران از ابتدا به همین صورت بوده است و اجداد ما هم در شرایط کویری زندگی می کردند اما اکنون که جمعیت افزایش پیدا کرده و فشارها بیشتر شده است بیش از حد از منابع بهره برداری می کنیم و این سرعت سبب شده تا نسبت به 40 سال گذشته تاکنون بیشتر به منابع آسیب وارد کردیم.
احسان زاده بیان کرد: متخصصان عنوان می کنند، به طور تقریبی ظرفیت منابع طبیعی کشور ما برای تامین نیازهای 50 میلیون نفر کافی است و این در حالیست که در زمان حال جمعیت کشور 80 میلیون نفر است که باید از راس تا پایین به دنبال راهکاری برای افزایش جمعیت و به تبع آن تامین غذای افراد باشیم وگرنه دچار بحران می شویم.
وی با بیان اینکه باید در کشور الگوی کشت مبتنی بر شرایط محیطی صورت بگیرد، گفت: طبق اطلاعات موجود پهنه بندی کشت در برخی از استان ها صورت گرفته و اگر قرار است کشور از لحاظ برنج تولید حداقلی داشته تا با بحران تامین و امنیت غذا مواجه نشویم باید در دولت سیاست و برنامه ریزی صورت بگیرد که برنج این کشور در سواحل شمالی تولید شود و حمایت و یارانه لازم و علمی و کارشناسی شده اختصاص داده شود.
این استاد دانشگاه به توسعه کشت نیشکر در خوزستان اشاره کرد و گفت: 30 سال پیش یکی از تصمیمات در خصوص تغییر الگوی کشت توسعه کشت نیشکر در خوزستان بود که متاسفانه نمونه ناموفقی بود چرا که مبتنی بر مطالعات زیست محیطی و پایداری تولید نبود و می بینیم که در مان حال آلودگی شدید زیست محیطی و شوری خاک خوزستان را به دنبال داشته است.
**تولید گیاهان با مصرف حداقلی آب و ارزش افزوده بالا مدنظر قرار بگیرد
وی بیان کرد: اگر اصرار به کار کشاورزی و تولید گیاهان با توجه به شرایط فلات مرکزی داریم باید به سمت گیاهانی که مصرف حداقلی آب و ارزش افزوده بالایی دارند پیش برویم.
به گفته وی تعریف امنیت غذایی، موجود بودن مواد غذایی کافی برای تمام افراد یک کشور یا یک استان، شهر و منطقه مرکزی ایران به گونه ای که یا خود غذا تولید کنند یا پول کافی داشت برای تامین غذا داشته باشند، است.
دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه کل تولیدات کشاورزی از چهار دهه گذشته تاکنون به طور تقریبی 2 برابر شد که این نتیجه ورود دانش به بخش کشاورزی بود، اظهارداشت: چهل سال گذشته تولیدات محصولات کشاورزی 50 میلیون تن بود و این در حالیست که در زمان حال به 110 میلیون تن رسید اما باید به این نکته توجه کرد که اگرچه تولید افزایش پیدا کرده اما این افزایش به قیمت هدر رفت خاک ها و آلودگی منابع آب و رفتن آب به اعماق بوده است.
وی ادامه داد: بخشی از تولیدات کشاورزی از جمله گندم، برنج، نخود و دیگر محصولات به کشاورزان خرده پا اختصاص دارد که مدیریت خرده پایی از لحاظ تامین منابع و سوخت و برنامه دادن و تغییر الگوی کشت، پیدا کردن خریدار و کیفیت حداقلی محصول تولیدی که قابلیت صادرات داشته باشد با مشکل مواجه است.
احسان زاده ادامه داد: در بحث تولیدات گیاهی کشور ما مانند بسیاری از دیگر کشورهای خاورمیانه مبتنی بر خرده پایی بوده که این موضوع مشکلاتی را به وجود آورده است.
وی با بیان اینکه دانشگاه نقش خود را در این زمینه ایفا کرد، گفت: متاسفانه سازماندهی و برنامه ریزی مناسب و دراز مدت در این راستا نداشتیم و شاید به همین دلیل با مشکلاتی روبه رو شده ایم از این رو ضمن در نظر گرفتن برنامه باید تولیدات پهنه بندی شود به صورتی که سواحل شمالی برنج و منطقه مرکزی به کشت گیاهان دارویی اختصاص داده شود.
**قوت غالب کشور باید تغییر کند
احسان زاده معتقد است نباید در زمان حال جمعیت کشور افزایش پیدا کند چرا که افزایش جمعیت نیاز به تامین غذا دارد و با توجه به کم آبی و به تبع آن نبود کشت محصولات نمی توان امنیت غذایی مردم را تامین کرد.
وی ادامه داد: باید سهم آب صنعت و کشاورزی مشخص شود آن زمان اگر آبی باقی ماند برای کشت گیاهان دارویی و در نهایت محصولی همچون گندم که قوت غالب است اختصاص داده شود.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه قوت غالب کشور(گندم) باید تغییر کند، بیان کرد: مصرف سرانه گندم در ایران بسیار بالاتر از دنیا است باید کاری کرد تا مصرف گندم تعدیل شده و به موازات آن محصولات دیگری هم تولید شود.
وی با بیان اینکه به ازای هرکیلو محصولات دامی باید هفت کیلو محصولات گیاهی تولید شود، اظهارداشت: از نظر علمی کشوری که با کم آبی شدید مواجه است و برای تولید گیاهانی همچون ارزن نیامند آب هستیم نباید مرکزیت کشور قطب تولید شیر و گوشت باشد.
احسان زاده به نقش دانشگاه در کشاورزی اشاره و بیان کرد: اغلب تولید محصولات از جمله کلزا، نخود و برنج 2 برابر شده و این در حالیست که سطح زیر کشت از 40 سال گذشته تاکنون اندکی افزایش داشته است.
وی با اشاره به اینکه حلقه محیط زیست و آب و کشاورزی باید بهم متصل شود، ادامه داد: معتقدم محیط زیست یتیم تر از کشاورزی است در این راستا باید ارتباط تنگاتنگی با توسعه کشاورزی و صنعتی ایجاد شود.
** توجه به محیط زیست، اقتصاد و اجتماع در تغییر الگوی کشت ضروری است
استادیار گروه علوم زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در این میزگرد ایرنا اظهارداشت : زمانی که از توسعه پایدار صحبت می شود همه بخش ها باید دیده شوند، نباید بخش کشاورزی به صورت پایدار توسعه پیدا کند و سایر بخش ها دچار مشکل باشند.
حمیدرضا عشقی زاده توسعه پایدار در بخش کشاورزی را به کشتی تشبیه کرد و افزود: اگر یک نفر بر روی دکل و یک نفر در موتورخانه کشتی باشد و سوراخی در این کشتی به وجود بیاید دیر یا زود همه کشتی در آب غرق می شود، کشاورزی هم به همین صورت است.
وی توجه به سه نکته در خصوص تغییر الگوی کشت را ضروری دانست و گفت: سازگاری الگوی کشت با محیط زیست، قابل قبول بودن از نظر اقتصادی و پذیرفته شده از نظر اجتماعی (شناخت کشاورز با گیاه جایگزین) باید مورد توجه قرار بگیرد چرا که این سه مولفه مبنای کشاورزی توسعه پایدار است.
این استاد دانشگاه با اشاره به آمار و ارقام وضعیت تغییر الگوی کشت ارایه شده توسط وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: اکنون الگوی کشت کشور به طور عمده مبتنی بر غلات است یعنی از نظر سطح زیر کشت آبی حدود 60 درصد از اراضی را غلات تشکیل می دهند که در رتبه دوم محصولات علوفه ای که عمدتا یونجه وذرت علوفه ای بوده که سهم یونجه بیش از همه است.
وی ادامه داد: در رتبه سوم سهم محصولاتی همچون گوجه فرنگی و پیاز و سبزیجات 8.3 درصد در کشور از نظر سطح زیر کشت را دارا هستند سپس دانه های روغنی هفت درصد از سطح زیر کشت آبی را به خود اختصاص می دهد.
عشقی زاده با بیان اینکه در کشت آبی الگوی کشت به طور عمده مبتنی بر غلات است، تصریح کرد: در کشت دیم هم به طور تقریبی به همین صورت است، نزدیک 85 درصد سطح زیر کشت را غلات، 11 درصد را حبوبات تشکیل می دهد.
وی افزود: نمی توان گفت الگوی کشتی که تاکنون موجود بوده نادرست و غلط است چرا که کشت غلات بر مبنای بارندگی ها صورت می گیرد که در این خصوص باید فرآیند تولید دیده شود.
** 54 درصد سطح زیر کشت در اصفهان به غلات اختصاص دارد
به گفته این استاد دانشگاه وضعیت الگوی کشت آبی در استان اصفهان حدود 54 درصد به غلات و حدود 25 درصد را علوفه ها به خود اختصاص داده است.
وی به بهره وری مصرف آب اشاره و بیان کرد: هر کیلوگرم ماده خشک به دست آمده به ازای هر مترمکعب آب مصرفی در کشور حدود 1.2 بوده که میانگین جهانی آن 2 است بنابراین به نظر می رسد باید تحقیقات بر این حوزه متمرکز باشد، در این راستا گیاهانی در چرخه کشت باید قرار بگیرد تا مقدار تولید را به ازای مقدار مصرف آب افزایش دهد.
استاد دانشگاه علوم زراعت واصلاح نباتات اضافه کرد: دخالت دولت در بخش کشاورزی نیازمند نهادسازی است به طور مثال کشاورزان گندم کار نیازمند حمایت از منظر دانشگاه یا جهاد کشاورزی باشد.
وی تصریح کرد: ما از نظر تولید گیاهان دارویی مشکلی نداریم مشکل اصلی فروش گیاهان دارویی است از این رو دولت باید امور را تسهیل کرده سپس ارتباطی بین بازرگان و کشاورز ایجاد شود تا محصول فرآوری شده با ارزش افزوده بالا به دیگر کشورها صادر شود.
عشقی زاده با بیان اینکه باید سهم آب بخش کشاورزی مشخص شود، بیان کرد: چاه های بدون مجوز باید مسدود و چاه های مجوزدار دارای کنتور شود تا میزان آب قابل استفاده مشخص شود.
وی معتقد است آبیاری تحت فشار با استفاده از آبیاری نواری یا قطره ای هم آب و هم خاک را پس از چهار سال از بین می برد.
این استاد دانشگاه با اشاره به تغییر الگوی کشت، بیان کرد : به نظر می رسد در اصفهان از گیاهانی که در فصل گرم (بهاره یا تابستانه) کشت می شوند باید به سمت کشت پاییزه برویم مشروط به اینکه اگر گندم و جو کشت شد تا به دست آمدن محصول بعدی بقایای گیاهی از بین نرود و بر روی سطح خاک باقی بماند.
به گفته وی بر روی گیاهانی از جمله ماشک و گلرنگ کار می کنیم و باید به صورت پاییزه این گیاهان را کشت و سیلاژ و سپس تحویل بخش دام و یا علوم انسانی تحویل دهیم.
عشقی زاده تصریح کرد : یکی از مشکلات اساسی این است که محصول با کیفیت در زمین کشاورزی تولید می شود ولی زمانی که به دست مصرف کننده می رسد کیفیت کاهش پید می کند به طور مثال پروتئین یونجه در زمین حدود 18 درصد و زمانی که به دامداری می رسد 14 درصد است از این رو باید به روزترین ماشین آلات وارد این بخش شود تا کیفیت محصول از بین نرود.
وی با اشاره به سطح زیر کشت محصولات زراعی آبی و دیم در کشور در سال زراعی 93- 94 افزود: محصول گندم 37.2 درصد آبی و 64.9 درصد دیم، محصول جو 11.7 درصد آبی و 19.7 درصد دیم، برنج 8.8 درصد آبی، ذرت دانه ای 2.8 درصد آبی، غلات 60.4 درصد آبی و 84.7 درصد دیم، حبوبات 2.1 درصد آبی و 11 درصد دیم، دانه های روغنی 6.8 درصد آبی و 0.4 درصد دیم، سبزیجات 8.3 درصد آبی و 0.3 درصد دیم، محصولات جالیزی 4.9 درصد آبی و 0.1 درصد دیم، محصولات علوفه ای 15.9 درصد آبی و 2.3 درصد دیم بوده است که کل سطح زیر کشت محصولات آبی در کشور 6 میلیون و 21 هزار و 484 هکتار و کل سطح زیر کشت دیم پنج میلیون و 355 هزار و 553 هکتار است.
این استاد دانشگاه نیز با اشاره به کشت محصولات زراعی آبی و دیم در استان اصفهان در سا زراعی 93-94 ادامه داد : محصول گندم 28.2 درصد آبی و 64.6 درصد دیم، جو 22.5 درصد آبی و 27.8 درصد دیم، برنج 2.7 درصد آبی، ذرت دانه ای 0.5 درصد آبی، غلات 53.9 درصد آبی و 92.4 درصد دیم، حبوبات 1.8 درصد آبی و 5.8 درصد دیم، دانه های روغنی 2.3 درصد آبی، سبزیجات 10.6 درصد آبی، محصولات جالیزی 4.3 درصد آبی، محصولات علوفه ای 25.6 درصد آبی و 1.8 درصد دیم بوده است که کل سطح زیر کشت محصولات آبی در این استان 207 هزار و 481 هکتار و سطح زیر کشت محصولات دیم 26 هزارو 303 هکتار است.
به گفته وی مقادیر بهره وری مصرف آب در ایران از 0.94 تا 1.29 کیلوگرم بر متر مکعب متغیر است که متوسط آن 1.07 است همچنین متوسط بهره وری در دنیا 2.5 کیلوگرم در متر مکعب می باشد.
**جز 5 کشور دنیا از لحاظ تولید شیر خام هستیم
استاد تمام گروه علوم دامی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه زیربنا و تفکرات زیربنایی کشور دچار مشکل است، بیان کرد: اعتقادی به علم و دانشگاه وجود ندارد و زمانی که با بحران مواجه شدیم مسائل با دانشگاه در میان گذاشته می شود.
به گفته غلامرضا قربانی مشکل ما از ریشه است و تنها وظیفه فارغ التحصیلی تعدادی دانشجو را داریم بدون آن که در مشکلات کشور دخالت کنیم.
وی با بیان اینکه حداقل جز پنج کشور دنیا از نظر تولید شیر خام هستیم، ادامه داد: دانشگاه و بخش خصوصی عمده پیشرفت و توسعه در کشور را بازی می کند.
قربانی با بیان اینکه اصفهان مکان مناسبی برای تولید شیر کشور نیست، تصریح کرد: جهاد کشاورزی نسبت به مجوزهایی که داده باید پاسخگو باشد، صنعت گاوداری ما توسعه یافته است ولی الگوی درستی نبوده است و سیاست گذاری درستی در این زمینه صورت نگرفته است.
این استاد دانشگاه گفت: وقتی کشوری هیچ ارزشی برای دانشگاه و استادان و پایان نامه هایی که سالانه در کشور انجام می شود، قایل نشود مشکلات متعددی را به وجود می آورد از این رو باید گفت از نظر درصد بودجه کل کشور به طور تقویبی در رده آخر قرار داریم.
وی با بیان اینکه بخش قابل توجهی از کشاورزی در خدمت دامپروری است، تصریح کرد: براساس تحقیقات به دست آمده ارزن در مقایسه با ذرت بر عملکرد گاوهای شیری تفاوتی نداشته و از آن جایی که آب و هوا و زمین برای کشت ارزن بسیار مناسب بوده باید ارزن جایگزین ذرت شود چر که کم آب بر است و این در حالیست که کشاورز حاضر به تغییر الگوی کشت نیست.
قربانی بیان کرد : اگر نظام دولت و جهاد کشاورزی بر روی ارزن سرمایه گذاری کند به این نتیجه می رسد که ارزن به خوبی ذرت، جو و گندم جوابگوست در این راستا باید از محصولات کم آب بر و محصولاتی که به خوبی گندم و جو عمل می کند، استفاده شود.
وی به شرکت در سمینار 2014 در آلمان اشاره کرد و افزود: در این سمینار مطرح شد که در سال 2050 قرار است جمعیت دنیا به 9.5 میلیارد نفر رسیده و آب در دنیا کم شود، کیفیت زمین های دنیا از بین برود، در این سمینار مطرح شد که چرا باید از غذای انسان برای دام استفاده شود و چرا از فرآورده های فرعی استفاده نمی کنیم.
این استاد تمام دانشگاه ضمن گلایه از استفاده نکردن از پژوهش های استادان دانشگاهی در طرح های اجرایی گفت: حتی یک نفر از پژوهش های ما استقبال نکرده است.
** باگاس تا 66 درصد می تواند جایگزین کاه شود
وی با بیان اینکه تاکنون جهاد کشاورزی از تحقیقات و پژوهش های دانشگاهی استفاده نکرده است، ادامه داد: حداقل 10 میلیون تن کاه در کشور داریم و این در حالیست که کل نیاز غذایی گاوی سالانه 12 میلیون تن است، همچنین 2 میلیون تن باگاس نیشکر داریم که متولیان امر نمی دانند با باگاس باید چه کار کنند اما طبق تحقیقاتی که دانشگاه بر روی باگاس انجام داده می توان این فرآورده را تا 66 درصد جایگزین کاه کرده و 40 کیلو شیر بدهد از این رو جهاد کشاورزی باید بر روی باگاس سرمایه گذاری کند.
قربانی بیان کرد: وابستگی کشاورزان به ذرت، یونجه، سیب ذرت و ذرت باید کم شود و کشاورز نیازمند پشتیبانی و حمایت از بالا دست است.
اراضی کشاورزی اصفهان حدود 563 هزار هکتار معادل 3.5 درصد از مساحت این استان است که با توجه به محدودیت های منابع آب در سال های اخیر، تنها حدود 290 هزار هکتار آن تحت کشت زراعی و باغی قرار می گیرد.
از 564 هزار هکتار اراضی دارای قابلیت کشاورزی در سال زراعی 96- 97 حدود 210 هزار هکتار به کشت محصولات زراعی اختصاص دارد که 190 هزار هکتار آن مربوط به زراعت آبی و 20 هزار هکتار مربوط به زراعت دیمی است.
میزان تولید انواع محصولات زراعی در استان اصفهان با توجه به بروز پدیده خشکسالی و کاهش سطوح زیر کشت حدود سه میلیون و 250 هزار تُن برآورد شده است.
ایرنا در برگزاری همه میزگردهای بخش کشاورزی، از سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان دعوت می کند که امید است حضور یابند.
9913/6026/
کپی شد
