صنعت فرش دستبافت ایران یکی از هنرهایی است که دارای قدمت بسیاری است و ایران از قطب‌های مهم هم به لحاظ طرح، رنگ و نوع بافت در دنیا به شمار می‌رود اما با توجه به چالش‌های پیش آمده به ویژه این که رئیس جمهور آمریکا تحریم فرش ایرانی را در اولویت تحریم قرار داده مشکلاتی از جمله کاهش صادرات، افزایش قیمت مواد اولیه و هم‌چنین دستمزد روبرو شده است.
این چالش فرش ابریشم استان قم که جایگاه ویژه‌ای هم در صنعت فرش کشور و هم در بازارهای هدف خارجی داشته را هم تحت الشعاع قرار داده است؛ فرش ابریشم از صنایعی مادری است که علاوه بر اشتغال‌زایی در صادرات و رونق اقتصاد استان قم هم سهم بسیار بالایی دارد.
ولی متأسفانه افراد سودجو و عوامل خود تحریمی با شبیه‌سازی و تقلب فرش‌هایی را با نشان و برند فرش ایران به ویژه فرش ابریشم قم در بازارهای جهانی به فروش می‌رسانند که این چالش به مراتب خطر آن از خطر تحریم بیشتر است و اگر چاره‌ای برای این بزهکاری اقتصادی صورت نپذیرد باید شاهد نفس‌های آخر فرش ایرانی باشیم.
با ابلاغ رئیس سازمان صمت و وزیر کشور برای حمایت از فرش ایرانی در استان‌ها به ریاست استانداران و رؤسای سازمان‌های صنعت، معدن و تجارت استان‌ها «کارگروه فرش» باهدف هدایت، حمایت و برنامه‌ریزی و هم‌چنین اجرای سیاست‌ها کلان فرش در استان‌ها از جمله استان قم که جایگاه ویژه‌ای در تولید فرش دستبافت دارد تشکیل شده است.
در نخستین جلسه کارگروه فرش استان قم که امروز چهارشنبه به ریاست استاندار و با حضور رئیس مرکز ملی فرش ایران و چند تولیدکننده فرش قم در سالن امام جواد(ع) استانداری قم تشکیل شد مشکلاتی مانند نبود بیمه برای قالی‌بافان، افزایش مواد اولیه، کاهش صادرات و هم‌چنین مهم‌تر از همه معضل شبیه‌سازی در فرش دستبافت مورد بحث قرار گرفت.
تار و پود سست تولید و صادرات فرش ابریشم قم
فرش ابریشم قم جایگاه مهمی در کشور و بازارهای جهانی دارد، فرشی که بیش از ۵۰ درصد از صادرات را به خود اختصاص داده است؛ امروز فرش ابریشم بیش از هر زمانی نیاز به حمایت و توجه ویژه دارد چرا که در زمینه اشتغال‌زایی در استان نقش مهمی دارد.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان فرش دستبافت در استان قم که خود تجربه بسیاری در زمینه تولید و صادرات دارد در این زمینه می‌گوید: با توجه به این که تحریم فرش ایرانی در اولویت نخست تحریم قرار گرفته است ولی به طور اساسی اقدامی در زمینه صادرات و حمایت از این صنعت که میراث دار هویت ما است انجام نشده است.
ابوالفضل رجبیان می‌افزاید: ۲۰ درصد صادرات فرش ایران به قم اختصاص دارد و استان قم به طور تخصصی و با برند مشخص در بافت فرش ابریشم جایگاه مهمی را در کشور به خود اختصاص داده است و دولت باید با نگاه به نقش اشتغال‌زایی که صنعت فرش ابریشم در استان قم دارد باید از این صنعت حمایت کند.
به گفته وی، مشکل و معضلی که فرش ابریشم قم با آن روبرو است شبیه‌سازی در بافت فرش ماشینی و فروش به عنوان فرش دستبافت در بازارهای جهانی است که باید با این معضل که فرش دستبافت را به خطر انداخته برخورد شود.
رجبیان در ادامه با اشاره به مشکلات تولیدکنندگان فرش ابریشم در این شرایط، بیان می‌کند: با توجه به رکود بازار فرش تولیدکنندگان مجبور هستند هزینه‌ها را کاهش دهند از طرفی با کاهش دستمزد قالی‌بافان هم آن‌ها ترجیح می‌دهند به سوی شغل دیگری بروند که این مشکل هرچند برای استان قم نیست ولی با توجه به جایگاه فرش ابریشم در کشور فشار سنگینی بر فعالان این صنعت در استان قم وارد شده است.
خطر شبیه‌سازی فرش دستباف
اما در این کارگروه صحبت‌های مسئول انجمن طراح و نقاش فرش دستبافت قم قابل تأمل است و او از تقلب افراد سودجو در بازار فرش دستبافت پرده برمی‌دارد و می‌گوید: در حوزه شبیه‌سازی فرش دستبافت یک اتفاق نامیمونی که باید از آن به عنوان «بزه» نام برد در حال رخ دادن است؛ یک فرش ماشینی به عنوان فرش دستبافت از سوی افراد سودجو و متقلب در بازارهای جهانی در حال فروش است.
علی اصغر خوش‌گفتار می‌افزاید: بعضی مصرف کنندگان و حتی تاجری که چندین سال از عمر خود را در زمینه خرید و فروش فرش دستبافت سپری کرده با توجه به این شبیه‌سازی قادر به تمیز دادن فرش ماشینی از دستبافت نیست و خطر این معضل از تحریم بالاتر است.
وی بیان می‌کند: در قطر و چند کشور حاشیه خلیج فارس کاتالوگ‌هایی از فرش‌های ماشینی چاپ شده که با فرش دستبافت بسیار شبیه است و به عنوان تبلیغ برای فرش دستبافت در حال فعالیت هستند؛ اخیراً هم یک کمپانی فرش ماشینی برای تبلیغ فرش‌های ماشینی خود به عنوان فرش دستباف از یک شبکه ماهواره‌ای کمک گرفته است؛ این جرم است و باید با این افراد برخورد شود.
خوش گفتار درباره بهره‌گیری از اهرم ثبت جهانی فرش ابریشم قم نیز می‌گوید: از ظرفیت ثبت جهانی فرش قم برای برخورد با این جرم می‌توان استفاده کرد ولی این شبیه‌سازی به قدری بالا است که حتی با بهره‌گیری از نشان جغرافیایی فرش نمی‌توان با آن برخورد کرد و دولت باید وارد عمل شود.
بهره‌گیری از نشان جغرافیایی برای حمایت از برند فرش
در ادامه جلسه کارگروه فرش با توجه به اهمیت پیگیری مشکل شبیه‌سازی فرش رئیس مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در تماس تلفنی بهره‌گیری از نشان جغرافیایی فرش را مورد تأکید قرار داده و می‌گوید: برای حمایت از فرش دستبافت ایرانی از سال ۹۳ قانون بهره‌گیری از نشان جغرافی برای فرش مطرح شد با توجه به ثبت ملی فرش قم و اصفهان با این نشان می‌توان از برند فرش حمایت کرد.
حسن کیانی می‌افزاید: ۱۵۸ نشان جغرافیایی ملی برای حمایت از محصولات متنوع کشور از جمله صنایع فرش به ثبت رسیده است و تعداد ۶۱ مورد با بهره‌گیری از ظرفیت موافقت‌نامه لیسبون ثبت بین‌المللی که ۲۹ مورد آن مربوط به فرش و گبه است انجام شده که استان قم می‌تواند از ظرفیت ثبت جهانی فرش ابریشم خود برای حمایت از لوگو و نشان فرش خود استفاده کند.
به گفته وی، با ثبت ملی و جهانی فرش کسی نمی‌تواند با از برند فرش قم سوء استفاده کند بهره‌گیری از این نشان پیگرد قانونی و جرم شناخته می‌شود.
لزوم استفاده از ظرفیت ثبت جهانی فرش قم
رئیس مرکز فرش ایران می‌گوید: باید از ظرفیت ثبت جهانی فرش ابریشم قم استفاده کرد سال گذشته به طور جدی پیگیر این ماجرا بودیم که تولیدکنندگان فرش‌های ماشینی از نشان اختصاصی خود استفاده کنند باید صادرکنندگان فرش دستبافت قم از نشانه و برند اختصاصی فرش استفاده کنند.
فرشته دست پاک می‌افزاید: در زمینه تعرفه فرش ابریشم با استان‌هایی که در زمینه تولید ابریشم فعالیت دارند نشست‌هایی داشتیم در سال ۹۷ ابریشم از ۱۵ درصد به ۲۶ درصد افزایش یافت و اکنون هم تولیدکنندگان ابریشم اصرار دارند تعرفه را تا ۴۵ درصد افزایش دهند که با پیگیری نمایندگان اصفهان و قم و آذربایجان شرقی که بیشترین واردکنندگان ابریشم هستند قرار است تعرفه را کاهش دهیم.
به گفته وی، باید تعرفه سال به سال پایین آمده تا در نهایت به صفر برسد و تلاش داریم تا نهایت سال ۹۹ تعرفه را به ۱۵ درصد بازگردانیم؛ نمایندگان مجلس استان‌های تأمین کننده ابریشم قول دادند ابریشم با کیفیت در اختیار استان‌های تولیدکننده فرش ابریشم قرار دهند و از یک سرمایه‌گذار خارجی برای تجهیز دستگاه‌های تولید ابریشم دعوت شده است.
بررسی یک‌ساله شدن پیمان سپاری برای حمایت از فرش ایرانی
رئیس مرکز فرش ایران در ادامه با تأکید بر اینکه توجه ویژه‌ای به صنعت فرش داریم و در توان از این صنعت حمایت می‌کنیم، گفت: فرش ایران از جمله صنایعی است که بیشترین تأثیر را از تحریم گرفته و تلاش همه جانبه دولت برای رفع مشکلات است و در بحث پیمان سپاری قرار است امسال پیمان سپاری به مدت یک سال اجرایی شود.
وی با اشاره به حضور تولیدکنندگان فرش ابریشم قم در نمایشگاه‌های بین‌المللی می‌گوید: برای حضور تولیدکنندگان فرش قم پیگیری می‌کنیم و در حد توان در زمینه صادرات فرش قم هم تلاش می‌کنیم؛ در شرایط جنگ اقتصادی نمی‌توان بیشتر از این از دولت انتظار داشت.
در پایان استاندار قم برای حضور تولیدکنندگان فرش قم در نمایشگاه‌های دولتی، تسهیلات ویژه و هم‌چنین بیمه قالی‌بافان و زمینه‌سازی برای صادرات بیشتر و حمایت از فرش قم را از فرش مرکز ایران درخواست و از آن‌ها قول پیگیری خواست.
۴۶
