دهم اسفند 21 سال قبل و زلزله ویرانگر آن در روستاهای دامنه کوه 4811 متری سبلان در استان اردبیل را هنوز خیلی ها به یاد دارند، آن رویداد ، دهشتناک ترین حادثه طبیعی دو قرن اخیر در استان اردبیل .
این زلزله هرچند از لحاظ بزرگی در مقایسه با سایر زلزله های شدید شش ریشتر به بالا که در ایران زمین روی می دهند اهمیت زیادی نداشت ولی از نظر شدت و درجه بندی مرکالی زیاد بود و ازسوی دیگر به لحاظ وضعیت ناهمواری های منطقه و نیز وجود اماکن روستایی ساخته شده از کاه و گل ، خسارات و تلفات فراوانی به بار آورد که در آن زمان باعث شگفتی بسیاری از بالا بودن میزان خرابی ها و تلفات انسانی شد.
زمین لرزه هنگامی روی داد که برخلاف قرار داشتن در آخرین ماه زمستان اکثر اهالی روستاها به لحاظ مطلوب بودن وضعیت جوی در بیرون از خانه ها مشغول کارهای مربوط به کشاورزی بودند و فقط جمعی از کودکان و زنان در منازل حضور داشتند.
افرادی چند از کل جمعیت این روستاها که از حادثه جان سالم به در برده بودند از نخستین لحظات پس از وقوع آن با استفاده از ابتدایی ترین وسایل و ابزاری که در اختیار داشتند به کمک مصدومان و در آوردن جنازه ها از زیر خروارها خاک و سنگ شتافتند .
دو سه روز پس از ترکیدن بغض زمین ، آسمان نیز دگرگون شد و ریزش برف و نفوذ موجی از سرما و بوران شدید ضمن ایجاد مشکلات زیاد در کار امداد رسانی ، گرفتاری های بازماندگان را دو چندان کرد.
یک ساکن روستای بنمار می گوید: همه چیز در یک لحظه اتفاق افتاد و روستا از این رو به آن رو شد و ما که در دقایق اولیه از ابعاد حادثه بی خبر بودیم انتظار رسیدن سریع نیروهای امدادی به روستا را داشتیم .
اصغر پناهی گفت : با گذشت ساعاتی متوجه گستردگی ابعاد زمین لرزه و ویرانی های گسترده ای که در چندین روستا برجای گذاشته است شدیم و روستای ما هم مانند سایر روستاهای آسیب دیده از کمک نیروهای امدادی از اردبیل بی نصیب نماند .
یکی از اهالی روستای گلستان می گوید : درحالیکه دقایق زیادی از وقوع زمین لرزه سپری نشده بود تعدادی از جوانان و نوجوانان روستا با شنیدن ناله های ضعیف بستگان خویش از زیرآوار ، دیوانه وار با انگشتان خویش در حال کندن خاک بودند ولی افسوس که دستان بی رمق آنان یارای انجام این کار را نداشت.
یکی از اهالی بخش ایردموسی نیز گفت : تکان های شدید زمین سبب فروریختن تعدادی از منازل و اماکن دامی در زادگاه ما شد و هرچند 9 نفر از هم زادگاهی های عزیزمان و صدها نفر از اهالی سایر روستاهای منطقه در حادثه زمین لرزه ، نقابی از خاک بر رخ کشیدند اما از آن به بعد به سبب توجه دولت و مردم به مقاوم سازی بناها چهره اکثر این روستاها دگرگون شده و اهالی تا اندازه ای با آرامش و اطمینان بیشتری درباره ایمنی نسبی منازلشان در برابر حوادث طبیعی احتمالی به خواب می روند.
این زمین لرزه که 21 سال قبل جمع زیادی از ساکنان استان اردبیل و نقاط همجوار را وحشت زده کرد برای چند سالی مردم منطقه را به فکر پیشگیری از تلفات و خسارات چنین حوادثی انداخت ولی با گذشت هر روز این موضوع به فراموشی سپرده شد .
در دوران کنونی هر از گاهی خبرهایی از وقوع اینگونه حوادث در نقاط دور و نزدیک دنیا می شنویم و امکان اینکه موارد مشابهی از آن ها در منطقه مورد سکونت ما هم اتفاق بیافتد وجود دارد و همین موضوع آمادگی همگان در برابر چنین حوادثی را ضروری می کند .
همانگونه که مردم ساکن در شهرها و روستاهای کشورهای حادثه دیده و ازجمله در زمین لرزه های امسال کرمانشاه و کرمان هم شاید هیچگاه فکر وقوع چنین حادثه ای بر ذهنشان خطور نمی کرد ولی چه باید کرد انسان ها را هیچگاه از حوادث طبیعی گریزی نمی باشد .
نزدیک شدن به دهم اسفند ماه امسال بهانه مناسبی است تا نسلی که در آن دوران به دنیا نیامده و یا کم سن و سال بودند و یا در زمان وقوع حادثه در اردبیل حضور نداشتند در جریان آن فاجعه طبیعی قرار گیرند.
مدیرکل مدیریت بحران استان اردبیل می گوید : اردبیل در ردیف 10 استان ایران از نظر حوادث طبیعی قرار دارد و بعد از زلزله دو پدیده خشکسالی و سیل به عنوان پرخسارت ترین حوادث طبیعی در این استان محسوب می شوند.
مسعود امامی یگانه افزود : 56 فقره گسل با توان لرزه خیزی بالا در نقاط گوناگون استان اردبیل شناسایی شده است که بیش ترین تعداد این گسل ها در مناطق خلخال و گرمی قرار دارند.
وی اظهار کرد : علاوه بر اینها چهار گسل بزرگ شامل گسل بزقوش - مغان ؛ گسل اردبیل شمال شرق و شمال غرب ؛ گسل ماسوله در جنوب شرق استان اردبیل و گسل رودبار - آستارا که امتداد آن از شهرستان نمین گذر می کند استان اردبیل را در محاصره خود قرار داده اند.
کارشناسان زلزله معتقدند که امکان وقوع زمین لرزه در مناطق لرزه خیز یک واقعیت است که باید با آن واقع بینانه برخورد کنیم و برای مقابله با این پدیده طبیعی به فکر کاهش عوارض ناشی از آن باشیم.
آنان رعایت اصول صحیح در احداث سازه ها و مقاوم سازی ، نظارت دقیق بر ساخت و سازها و برنامه ریزی مناسب شهری را ازجمله راه های کاهش عوارض ناشی از زمین لرزه توصیف می کنند.
یک زلزله شناس برجسته ایران می گوید : اینکه امکان پیش بینی زمین لرزه وجود دارد و یا ندارد را باید رها نماییم و بهتر است شیوه زندگی کردن با زلزله را در ایران یاد بگیریم و مناسبترین و مهمترین راه برای این منظور در وهلهء اول مقاوم سازی ساختمانهاست.
دکتر محمدرضا قیطانچی ؛ فارغ التحصیل زلزله شناسی از دانشگاه توکیو که بیش از سه دهه در زمینه زلزله تجربه و کارهای تحقیقاتی دارد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : سخن گفتن با آمار و احتمالات و بیان درصدها در زمین لرزه به هیچ وجه منطقی و درست نیست و اینکه اگر بگوییم احتمال وقوع زلزله در یک منطقه در یک بازه زمانی برای مثال 30 یا 50 درصد است سخنی اشتباه است چراکه اگر در این بازه زمانی زلزله شود دلیل می آوریم که گفته من درسته چراکه گفته بودم امکان آن وجود دارد و اگر هیچ اتفاقی هم نیافتد باز مدعی می شویم که من نگفته بودم که بطور حتم و صد درصد زلزله می شود بلکه با درصدی ، احتمال وقوع آن را داده بودم.
وی با اعلام اینکه تاکنون متخصصان زلزله شناسی و زمین شناسی در هیچ کشوری نتوانسته اند وقوع و یا عدم وقوع یک زمین لرزه را در یک بازه زمانی معین پیش بینی نمایند افزود : باتاسف مسیر نادرست را در ارتباط با زلزله در کشورمان پیش گرفته ایم که نتیجه آن ایجاد بحران برای هیچ است.
وی اظهار کرد : از نظر روانی و روحی مردم جامعه به شدت به آرامش نیاز دارند چون همانگونه که در خبرها می شنویم بسیاری از افراد را نه خود زلزله بلکه نگرانی ها ؛ هراس ها و فرارهای بیخود ناشی از آن می کشد.
وی بر این باور است که پیامدهای منفی دیگر مانند ابتلاء به بیماری های روانی و روحی و خودکشی ازجمله مسایل قبل ، حین و پس از وقوع هر زمین لرزه ای هست که می تواند به جامعه آسیب بزند و به همین خاطر در چنین مواقعی رسانه ها موظفند به جامعه آرامش دهند و حتی کارشناسان و متخصصان روانشناسی برای این منظور وارد عمل شوند.
وی ادامه داد : البته این به معنی بی تفاوتی در برابر احتمال وقوع حوادث طبیعی مانند زمین لرزه نیست و همانگونه که بیان شد بهترین راه رویارویی با اینگونه حوادث آموختن چگونگی زندگی کردن با آنها با پایین ترین تلقات و خسارات ممکن است.
وی تصریح کرد : گاهی بعضی مطالب ازقبیل اشتباه بودن ساخت و سازها روی گسل را حتی ازسوی تعدادی کارشناسان در رسانه ها شاهدیم که به شدت غیرمنطقی هستند.
دکتر قیطانچی افزود : روی کرهء زمین و به خصوص در مناطقی که به عنوان کمربند زمین لرزه تعیین شده اند زمین های عاری از گسل نداریم هرچند میزان و درصد خطر در بعضی مناطق ازجمله ایران برای وقوع این پدیده بالاست.
وی یادآوری کرد : ازسوی دیگر نمی توان مشخص کرد که در منطقه ای که در ظاهر تصور می کنیم عاری از گسل است هیچ زلزله ای اتفاق نمی افتد.
وی خاطرنشان کرد : در کشور ژاپن یک سرتاسر آن از جزیره های آتشفشانی تشکیل شده است و دارای بیش از 400 فقره کوه آتشفانی است بطور مرتب زمین لرزه متوسط و بزرگ روی می دهد و اگر قرار است در مناطقی که گسل در آنها زیاد باشد هیچ ساخت و سازی انجام نشود باید در همه گسترهء ژاپن هیچ ساختمانی و شهری ساخته نمی شد و بطور کلی این سرزمین متروکه می گردید.
وی می گوید : باید با همکاری صاحبان منازل یک برنامهء دراز مدت و در عین حال مستمر در کشور برای مقاوم سازی ساختمانها اجرا شود و مراکز اداری و حساس کشور مانند بیمارستانها و نظایر آن نیز از استحکام بسیار بالایی در برابر حوادث طبیعی برخوردار باشند.
وی ادامه داد: اگر قبل از وقوع اینگونه حوادث برای مقاوم سازی ابنیه هزینه شود هم از تلفات جلوگیری می شود و هم از پیامدهای منفی دیگر و به خصوص ازبین رفتن خانمان و لوازم و داشته های ارزشمند مردم که شاید دیگر امکان به دست آوردن آنها وجود نداشته باشد جلوگیری می شود.
زمین لرزه دهم اسفند ماه سال 1375 اردبیل علاوه بر تخریب منازل و تاسیسات زیربنایی تعداد 136 روستا ؛ به 137 روستا هم در شهرستان های اردبیل ، گرمی مغان ، مشگین شهر ، سرعین و نیر زیان هایی وارد کرد .
این زمین لرزه با 760 نفر کشته ، صدها نفر مصدوم ، ویرانی 23 هزار واحد مسکونی و تلف شدن ده ها هزار راس از احشام به همراه چندین میلیارد ریال خسارت به تاسیسات زیربنایی به عنوان یکی از سهمناک ترین حوادث طبیعی استان اردبیل در تاریخ ثبت شد .
گزارش از : مسعود وسیله
6019/6016
انتهای پیام این زلزله هرچند از لحاظ بزرگی در مقایسه با سایر زلزله های شدید شش ریشتر به بالا که در ایران زمین روی می دهند اهمیت زیادی نداشت ولی از نظر شدت و درجه بندی مرکالی زیاد بود و ازسوی دیگر به لحاظ وضعیت ناهمواری های منطقه و نیز وجود اماکن روستایی ساخته شده از کاه و گل ، خسارات و تلفات فراوانی به بار آورد که در آن زمان باعث شگفتی بسیاری از بالا بودن میزان خرابی ها و تلفات انسانی شد.
زمین لرزه هنگامی روی داد که برخلاف قرار داشتن در آخرین ماه زمستان اکثر اهالی روستاها به لحاظ مطلوب بودن وضعیت جوی در بیرون از خانه ها مشغول کارهای مربوط به کشاورزی بودند و فقط جمعی از کودکان و زنان در منازل حضور داشتند.
افرادی چند از کل جمعیت این روستاها که از حادثه جان سالم به در برده بودند از نخستین لحظات پس از وقوع آن با استفاده از ابتدایی ترین وسایل و ابزاری که در اختیار داشتند به کمک مصدومان و در آوردن جنازه ها از زیر خروارها خاک و سنگ شتافتند .
دو سه روز پس از ترکیدن بغض زمین ، آسمان نیز دگرگون شد و ریزش برف و نفوذ موجی از سرما و بوران شدید ضمن ایجاد مشکلات زیاد در کار امداد رسانی ، گرفتاری های بازماندگان را دو چندان کرد.
یک ساکن روستای بنمار می گوید: همه چیز در یک لحظه اتفاق افتاد و روستا از این رو به آن رو شد و ما که در دقایق اولیه از ابعاد حادثه بی خبر بودیم انتظار رسیدن سریع نیروهای امدادی به روستا را داشتیم .
اصغر پناهی گفت : با گذشت ساعاتی متوجه گستردگی ابعاد زمین لرزه و ویرانی های گسترده ای که در چندین روستا برجای گذاشته است شدیم و روستای ما هم مانند سایر روستاهای آسیب دیده از کمک نیروهای امدادی از اردبیل بی نصیب نماند .
یکی از اهالی روستای گلستان می گوید : درحالیکه دقایق زیادی از وقوع زمین لرزه سپری نشده بود تعدادی از جوانان و نوجوانان روستا با شنیدن ناله های ضعیف بستگان خویش از زیرآوار ، دیوانه وار با انگشتان خویش در حال کندن خاک بودند ولی افسوس که دستان بی رمق آنان یارای انجام این کار را نداشت.
یکی از اهالی بخش ایردموسی نیز گفت : تکان های شدید زمین سبب فروریختن تعدادی از منازل و اماکن دامی در زادگاه ما شد و هرچند 9 نفر از هم زادگاهی های عزیزمان و صدها نفر از اهالی سایر روستاهای منطقه در حادثه زمین لرزه ، نقابی از خاک بر رخ کشیدند اما از آن به بعد به سبب توجه دولت و مردم به مقاوم سازی بناها چهره اکثر این روستاها دگرگون شده و اهالی تا اندازه ای با آرامش و اطمینان بیشتری درباره ایمنی نسبی منازلشان در برابر حوادث طبیعی احتمالی به خواب می روند.
این زمین لرزه که 21 سال قبل جمع زیادی از ساکنان استان اردبیل و نقاط همجوار را وحشت زده کرد برای چند سالی مردم منطقه را به فکر پیشگیری از تلفات و خسارات چنین حوادثی انداخت ولی با گذشت هر روز این موضوع به فراموشی سپرده شد .
در دوران کنونی هر از گاهی خبرهایی از وقوع اینگونه حوادث در نقاط دور و نزدیک دنیا می شنویم و امکان اینکه موارد مشابهی از آن ها در منطقه مورد سکونت ما هم اتفاق بیافتد وجود دارد و همین موضوع آمادگی همگان در برابر چنین حوادثی را ضروری می کند .
همانگونه که مردم ساکن در شهرها و روستاهای کشورهای حادثه دیده و ازجمله در زمین لرزه های امسال کرمانشاه و کرمان هم شاید هیچگاه فکر وقوع چنین حادثه ای بر ذهنشان خطور نمی کرد ولی چه باید کرد انسان ها را هیچگاه از حوادث طبیعی گریزی نمی باشد .
نزدیک شدن به دهم اسفند ماه امسال بهانه مناسبی است تا نسلی که در آن دوران به دنیا نیامده و یا کم سن و سال بودند و یا در زمان وقوع حادثه در اردبیل حضور نداشتند در جریان آن فاجعه طبیعی قرار گیرند.
مدیرکل مدیریت بحران استان اردبیل می گوید : اردبیل در ردیف 10 استان ایران از نظر حوادث طبیعی قرار دارد و بعد از زلزله دو پدیده خشکسالی و سیل به عنوان پرخسارت ترین حوادث طبیعی در این استان محسوب می شوند.
مسعود امامی یگانه افزود : 56 فقره گسل با توان لرزه خیزی بالا در نقاط گوناگون استان اردبیل شناسایی شده است که بیش ترین تعداد این گسل ها در مناطق خلخال و گرمی قرار دارند.
وی اظهار کرد : علاوه بر اینها چهار گسل بزرگ شامل گسل بزقوش - مغان ؛ گسل اردبیل شمال شرق و شمال غرب ؛ گسل ماسوله در جنوب شرق استان اردبیل و گسل رودبار - آستارا که امتداد آن از شهرستان نمین گذر می کند استان اردبیل را در محاصره خود قرار داده اند.
کارشناسان زلزله معتقدند که امکان وقوع زمین لرزه در مناطق لرزه خیز یک واقعیت است که باید با آن واقع بینانه برخورد کنیم و برای مقابله با این پدیده طبیعی به فکر کاهش عوارض ناشی از آن باشیم.
آنان رعایت اصول صحیح در احداث سازه ها و مقاوم سازی ، نظارت دقیق بر ساخت و سازها و برنامه ریزی مناسب شهری را ازجمله راه های کاهش عوارض ناشی از زمین لرزه توصیف می کنند.
یک زلزله شناس برجسته ایران می گوید : اینکه امکان پیش بینی زمین لرزه وجود دارد و یا ندارد را باید رها نماییم و بهتر است شیوه زندگی کردن با زلزله را در ایران یاد بگیریم و مناسبترین و مهمترین راه برای این منظور در وهلهء اول مقاوم سازی ساختمانهاست.
دکتر محمدرضا قیطانچی ؛ فارغ التحصیل زلزله شناسی از دانشگاه توکیو که بیش از سه دهه در زمینه زلزله تجربه و کارهای تحقیقاتی دارد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : سخن گفتن با آمار و احتمالات و بیان درصدها در زمین لرزه به هیچ وجه منطقی و درست نیست و اینکه اگر بگوییم احتمال وقوع زلزله در یک منطقه در یک بازه زمانی برای مثال 30 یا 50 درصد است سخنی اشتباه است چراکه اگر در این بازه زمانی زلزله شود دلیل می آوریم که گفته من درسته چراکه گفته بودم امکان آن وجود دارد و اگر هیچ اتفاقی هم نیافتد باز مدعی می شویم که من نگفته بودم که بطور حتم و صد درصد زلزله می شود بلکه با درصدی ، احتمال وقوع آن را داده بودم.
وی با اعلام اینکه تاکنون متخصصان زلزله شناسی و زمین شناسی در هیچ کشوری نتوانسته اند وقوع و یا عدم وقوع یک زمین لرزه را در یک بازه زمانی معین پیش بینی نمایند افزود : باتاسف مسیر نادرست را در ارتباط با زلزله در کشورمان پیش گرفته ایم که نتیجه آن ایجاد بحران برای هیچ است.
وی اظهار کرد : از نظر روانی و روحی مردم جامعه به شدت به آرامش نیاز دارند چون همانگونه که در خبرها می شنویم بسیاری از افراد را نه خود زلزله بلکه نگرانی ها ؛ هراس ها و فرارهای بیخود ناشی از آن می کشد.
وی بر این باور است که پیامدهای منفی دیگر مانند ابتلاء به بیماری های روانی و روحی و خودکشی ازجمله مسایل قبل ، حین و پس از وقوع هر زمین لرزه ای هست که می تواند به جامعه آسیب بزند و به همین خاطر در چنین مواقعی رسانه ها موظفند به جامعه آرامش دهند و حتی کارشناسان و متخصصان روانشناسی برای این منظور وارد عمل شوند.
وی ادامه داد : البته این به معنی بی تفاوتی در برابر احتمال وقوع حوادث طبیعی مانند زمین لرزه نیست و همانگونه که بیان شد بهترین راه رویارویی با اینگونه حوادث آموختن چگونگی زندگی کردن با آنها با پایین ترین تلقات و خسارات ممکن است.
وی تصریح کرد : گاهی بعضی مطالب ازقبیل اشتباه بودن ساخت و سازها روی گسل را حتی ازسوی تعدادی کارشناسان در رسانه ها شاهدیم که به شدت غیرمنطقی هستند.
دکتر قیطانچی افزود : روی کرهء زمین و به خصوص در مناطقی که به عنوان کمربند زمین لرزه تعیین شده اند زمین های عاری از گسل نداریم هرچند میزان و درصد خطر در بعضی مناطق ازجمله ایران برای وقوع این پدیده بالاست.
وی یادآوری کرد : ازسوی دیگر نمی توان مشخص کرد که در منطقه ای که در ظاهر تصور می کنیم عاری از گسل است هیچ زلزله ای اتفاق نمی افتد.
وی خاطرنشان کرد : در کشور ژاپن یک سرتاسر آن از جزیره های آتشفشانی تشکیل شده است و دارای بیش از 400 فقره کوه آتشفانی است بطور مرتب زمین لرزه متوسط و بزرگ روی می دهد و اگر قرار است در مناطقی که گسل در آنها زیاد باشد هیچ ساخت و سازی انجام نشود باید در همه گسترهء ژاپن هیچ ساختمانی و شهری ساخته نمی شد و بطور کلی این سرزمین متروکه می گردید.
وی می گوید : باید با همکاری صاحبان منازل یک برنامهء دراز مدت و در عین حال مستمر در کشور برای مقاوم سازی ساختمانها اجرا شود و مراکز اداری و حساس کشور مانند بیمارستانها و نظایر آن نیز از استحکام بسیار بالایی در برابر حوادث طبیعی برخوردار باشند.
وی ادامه داد: اگر قبل از وقوع اینگونه حوادث برای مقاوم سازی ابنیه هزینه شود هم از تلفات جلوگیری می شود و هم از پیامدهای منفی دیگر و به خصوص ازبین رفتن خانمان و لوازم و داشته های ارزشمند مردم که شاید دیگر امکان به دست آوردن آنها وجود نداشته باشد جلوگیری می شود.
زمین لرزه دهم اسفند ماه سال 1375 اردبیل علاوه بر تخریب منازل و تاسیسات زیربنایی تعداد 136 روستا ؛ به 137 روستا هم در شهرستان های اردبیل ، گرمی مغان ، مشگین شهر ، سرعین و نیر زیان هایی وارد کرد .
این زمین لرزه با 760 نفر کشته ، صدها نفر مصدوم ، ویرانی 23 هزار واحد مسکونی و تلف شدن ده ها هزار راس از احشام به همراه چندین میلیارد ریال خسارت به تاسیسات زیربنایی به عنوان یکی از سهمناک ترین حوادث طبیعی استان اردبیل در تاریخ ثبت شد .
گزارش از : مسعود وسیله
6019/6016
کپی شد
