میزان رأی ملت است

نقش و جایگاه یگانه و بی مانند امام خمینی(س) در رهبری انقلاب اسلامی و رابطه معنوی ایشان با مردم بارزترین و نمایان ترین ویژگی دهه فجر انقلاب اسلامی ایران است. رابطه دوسویه امام و امت به طرز بارزی در پیروزی انقلاب اسلامی نقش ایفا کرد و توانست مردمی ترین انقلاب تاریخ معاصر جهان را رقم بزند.
پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران در مجموعه مقالاتی با عنوان "امام امت، امت امام" به واکاوی و بررسی وجوه مختلف این رابطه بپردازد. نهمین و دهمین مقاله از این مجموعه را در ادامه می خوانید:

وصیت این جانب به‏ ملت در حال و آتیه آن است که با اراده مصمم خود و تعهد خود به احکام اسلام و مصالح کشور در هر دوره از انتخابات وکلاى داراى تعهد به اسلام و جمهورى اسلامى که غالباً بین متوسطین جامعه و محرومین مى‏باشند و غیر منحرف از صراط مستقیم- به سوى غرب یا شرق- و بدون گرایش به مکتبهاى انحرافى و اشخاص تحصیلکرده و مطلع بر مسائل روز و سیاستهاى اسلامى، به مجلس بفرستند. (صحیفه امام، ج‏21، ص420)
1. اصل وصیت از شئونی است که انبیا و اولیای الهی به مردمان آموختند و طی آن، رهاورد خود را که خود در پاسبانی از آن کوشیدند، به امت خود وصیت و سفارش کردند. قرآن در آیات درخشان خود وصایای پیام‌آوران الهی را روایت می‌کند: ﴿وَ وَصىَ‏ بهَِا إِبْرَاهِمُ بَنِیهِ وَ یَعْقُوبُ یَابَنىِ‏َّ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى‏ لَکُمُ الدِّینَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنتُم مُّسْلِمُون＝ (بقره، 132). این سیره حسنه در میان انبیا و اولیا رواج داشته است و جانشینان ایشان نیز این سنت را پی گرفته‌ و ادامه داده‌اهد.
2. ولی مسلمین حق دارد، در قلمرو ولایت خود، اموری را بر عهدهٴ مولّی علیه(امت یا ملت) خود بگذارد و بر آن امت یا ملت لازم است به این امور عمل کنند. باید توجه داشت که آنکه چیزی را ندارد، نمی‌تواند درباره آن به دیگران وصیت کند؛ در مثل آنکه مالی ندارد، نمی‌تواند برای ثروت نداشته وارث معین سازد.
3. امام خمینی معمار هوشمند بنای عظیم جمهوری اسلامی، آخرین کلمات خود را با مردم، در قالب وصیت‌نامهٴسیاسی _ الهی خود در میان نهاد. امام، در جامه ولی مسلمانان، اموری را در این وصیت‌نامه با مردم در میان نهاد که پیش و بیش از هر کس، خود در طول عمر، در درون خود نهادینه ساخته بود و بدان ایمان راسخ داشت. بر این اساس وصیت نامه بر پایه باورها و اعتقادات اساسی وی شکل گرفته است.
4. ما امت امام وظیفه داریم که بر قامت رسای وصایای آن پیر خردمند، لباس عمل بپوشانیم که ما امت امام و ملت اوییم و باید که عمل نکردن و التزام نداشتن به وصایای او را «گناه» برشماریم، چراکه اگر مضمون وصیتی مستحب باشد، عمل به آن برای موصی واجب خواهد بود؛ مانند آن‌که پدری خواندن نماز را به فرزند خود وصیت کند که فرزند در صورت سرپیچی مرتکب دو گناه شده است؛ یکی گناه ترک نماز و دیگری معصیت عمل نکردن به وصیت پدر!
5. فصل مهمی از وصایای پیر فرزانهٴ امت، گفت‌وگوی مستقیم وی با مردم و بیان دغدغه‌ها و خواسته‌های خود با ایشان است و ناگفته نقش و جایگاه مردم در اندیشه، ذهن و دل امام هویدا است؛ مردمی که در نظر او عامل اساسی در شکل‌گیری، مشروعیت، مقبولیت و بقای حکومت و نظام جمهوری اسلامی‌اند: «در ایران اسلامى، مردم تصمیم‏گیران نهایى تمامى مسائلند» (صحیفه امام، ج‏16، ص266) و همه تلاش حکومت، تحصیل و حفظ منافع مردم است: «سیاست ما همیشه بر مبناى حفظ آزادى و استقلال و حفظ منافع مردم است که این اصل را هر گز فداى چیزى نمى‏کنیم». (صحیفه امام، ج‏4، ص364)
6. انتخابات یکی از مهم‌ترین ارکان شکل‌گیری مدل حکومتی جمهوری اسلامی است. امام خمینی با آگاهی از این مهم، پایه‌های نظام اسلامی رابر بنیان رأی مردم بنیاد نهاد و با ترغیب مردم به شرکت در انتخابات، بدان استحکام بخشید. از این رو در آخرین مکاتبه خود با مردم (در قالب وصیت نامه سیاسی الهی )، افزون بر توجه به اصل اراده و خواست مردم در انتخاب، معیارهای صحیح انتخاب را به ایشان می‌نمایاند. گرچه پیش از این نیز در مواضع گونه گون، همین مسائل را مطرح کرده بود؛ لیکن بیان این مسائل در این قالب نشان اهمیت این مسئله در اندیشه ایشان است: «من متواضعانه از شما مى‏خواهم که حتى الامکان در انتخاب اشخاص با هم موافقت نمایید و اشخاصى اسلامى، متعهد، غیر منحرف از صراط مستقیم الهى را در نظر بگیرید و سرنوشت اسلام و کشور خود را به دست کسانى دهید که به اسلام و جمهورى اسلامى و قانون اساسى معتقد و نسبت به احکام نورانى الهى متعهد باشند و منفعت خود را بر مصلحت کشور مقدّم ندارند‏».( صحیفه امام، ج‏12، ص149)
7. در نگاه امام خمینی، ملتی که دست در دست هم، به همراهی امام خود، نظام سلطه شرق و غرب را در هم کوبیده و مدل حکومتی دلخواه خود را انتخاب کرده‌اند، به این اندازه از شعور سیاسی رسیده‌اند که با ارادهٴ خود، وکلا و نمایندگان مطلوب خود را شناخته و به مجلس شورای اسلامی روانه سازند: «ملت مى‏شناسند افراد صالح را. لازم نیست که حالا یک چند سال هم ما درسشان بدهیم. نخیر، خودشان مى‏فهمند. این ملت چیز مى‏فهمد، مى‏فهمد کى آدم صالح است کى آدم ناصالح. البته گاهى هم یک کسى خودش را جا مى‏زند، اما این گاهى است. هر کسى در هر شهرى که هست، طول این بیست، سى سالى که همراه با این مردم بوده، مى‏داند که اینها کدام یکى‏شان از ریشه‏هاى آنهاست، کدام‏شان نیستند. ... مردم آنهایى را باید انتخاب بکنند که مى‏شناسند که به این ملت خدمتگزار است و دلش براى این طبقه ضعیف مى‏سوزد». (صحیفه امام، ج‏10، ص524)
اهمیت «اراده ملت» در انتخاب را در اندیشه امام، می‌توان در آغازین روزهای پیروزی نهضت مشاهده کرد: «باید ملت با اختیار خود و اراده خود و با امتیاز خود و انتخاب خود، اشخاص صالح را، اشخاص متقى را، اشخاصى را که براى ایران کار مى‏خواهند بکنند، به نفع ایران کار مى‏کنند- آنها را باید تعیین بکند». (صحیفه امام، ج‏6، ص481)
8. از دیدگاه امام امت، امت متعهد به اسلام و احکام اسلامی، می‌تواند با در دست داشتن معیارهایی که دین مقدس اسلام در اختیار او قرار می‌دهد، متعهدان به اسلام و مصالح کشور را شناخته، انتخابی صالح داشته باشد. در این نگاه ایشان افزون بر آنکه میزان را در انتخاب رأی ملت می‌داند، انتخابات را نیز میزانی برای محک ملت می‌بیند که میزان درک مردم را از صلاح و طلاح جامعه نشان می‌دهد: «انتخابات یک محکى هم براى خودتان است که ببینید آیا مى‏خواهید انتخاب اصلح بکنید براى خودتان، یا براى اسلام؟ اگر براى خودتان باشد، شیطانى است و اما اگر انتخاب اصلح براى مسلمان‏هاست، «کى و از کجاست» مطرح نیست، .... و انتخاب اصلح براى مسلمین یعنى انتخاب فردى که تعهد به اسلام و حیثیت آن داشته باشد». (صحیفه امام، ج‏18، ص 197)
9. امام خمینی در این فراز از وصیت‌نامه که زینت بخش آغازین این مقال است، پس از طرح میزان اهمیت اراده مردم در انتخاب، به مسئله شرایط نمایندگان می‌پردازد و در قامت یک راهنما، ویژگی‌های وکلا و نمایندگان مجلس را بیان می‌کند؛ البته این ویژگی امام در همه مقاطع حساس مشاهده می‌شود و ایشان همواره به شعور و درک مردم احترام گذارده، و خود را یکی از اعضای امت می‌داند و در مقاطع حساس، تنها به راه‌نمایی و پیشنهاد بسنده می‌کند، چنان‌که در انتخاب اصل نظام نیز این روش را پیش گرفته بود: «راجع به چگونگى دولت و رژیم، پیشنهاد ما جمهورى اسلامى است و چون ملت، ملت مُسْلم است و ما را هم خدمتگزار خود مى‏داند، از این جهت حدس مى‏زنیم به پیشنهاد ما رأى دهد. ما از طریق رفراندم با ملت، یک جمهورى اسلامى تشکیل مى‏دهیم». (صحیفه امام، ج4، ص332)
10. ایشان در بیان شرایط نمایندگان مجلس به پنج شرط محوری توجه می‌دهد: تعهد به اسلام، تعهد به جمهوری اسلامی، عدم گرایش به غرب و شرق، عدم گرایش به مکتب‌های انحرافی، تحصیلکردگی و آگاهی به مسائل سیاسی. این موارد شرایط عمومی و حداقلی است که امام در آخرین میثاق خود با امت مطرح کرده است. نگاهی کوتاه به بیانات امام نشان می‌دهد که امام ویژگی‌های دیگری چون طبقه اجتماعی و آگاهی از درد مردم جامعه و ... را نیز در نظر داشته است که توجه به آنها ضروری است: «مردم شجاع ایران با دقت تمام به نمایندگانى رأى دهند که متعبد به اسلام و وفادار به مردم باشند و در خدمت به آنان احساس مسئولیت کنند، و طعم تلخ فقر را چشیده باشند، و در قول و عمل مدافع اسلام پابرهنگان زمین، اسلام مستضعفین، اسلام رنجدیدگان تاریخ، .... و در یک کلمه، مدافع اسلام ناب محمدى(صلی اله علیه وآله و سلم) باشند. و افرادى را که طرفدار اسلام سرمایه دارى، اسلام مستکبرین، اسلام مرفهین بى‏درد، اسلام منافقین، اسلام راحت طلبان، اسلام فرصت طلبان، و در یک کلمه، اسلام امریکایى هستند، طرد ... نمایند». (صحیفه امام، ج‏21، ص11)
ایشان مرحوم مدرس را نمونه ایده‌ال یک نماینده خوب معرفی می‌کنند که افزون بر ویژگی‌های پیشین، از نعمت درک و شناخت مسائل برخوردار است و در راه خود، نه قدرت تطمیع بنیادهای قدرت در او اثر می‌گذارد و نه از قدرت پوشالی شرقی و غربی می‌هراسد: «سعى کنید مثل مرحوم مدرس را انتخاب کنید- البته مثل مدرس که به این زودیها پیدا نمى‏شود، شاید آحادى مثل مدرس باشند- کسانى را که انتخاب مى‏کنید باید مسائل را تشخیص دهند، نه از افرادى باشند که اگر روس یا امریکا یا قدرت دیگرى تشرى زد بترسند، باید بایستند و مقابله کنند». (صحیفه امام، ج‏18، ص276)